جورج بوش در خاورميانه ؛ متفاوت از همیشه
نویسنده خبر:
على موسوى خلخالى
ممکن است این پرسش بوجود آید که این همه حمایت آمریکا از اسرائیل برای چه بوده است؟ علت آن را میتوان در مذاکرات صلح میان فلسطین و اسرائیل جستجو کرد.
جورج بوش، رئیس جمهوری آمریکا، در حالی وارد منطقه شده که این بار با گذشت دو روز از سفرش به خاورمیانه چندان امیدی به موفقیتآمیز بودن آن نمیرود. این سفر از اسرائیل آغاز شد، با رفتن به عربستان سعودی ادامه یافت و در نهایت با سفر به شرم الشیخ به پایان میرسد.
اما سفر به عربستان سعودی و مصر بیش از همه اهمیت دارد. در سفر به اسرائیل که برای شرکت در شصتمین سال تاسیس اسرائیل انجام شد، بیشتر جنبه تبلیغاتی آن مد نظر بود و تلاش میشد این جنبه پررنگتر شود. که انتقادات زیادی از سوی کشورهای عربی را نیز متوجه بوش کرد.
اما در سفر به عربستان سعودی و شرم الشیخ مسائل سیاسی و اقتصادی مهمترین مسائل را به خود اختصاص دادند. موضوعاتی که به نظر میرسد چندان هم در دسترس و موفقیتآمیز برای آمریکا نبوده است.
اسرائیل
سفر بوش به اسرائیل را میتوان یک سفر کاملا تبلیغاتی تصور کرد. در این سفر رئیس جمهوری آمریکا در مراسم ویژه تاسیس اسرائیل شرکت کرد و در کنیست اسرائیل نیز به همین مناسبت سخنرانی انجام داد.
سفر بوش به اسرائیل در حقیقت تجدید میثاقی بود میان آمریکا و اسرائیل مبنی بر این که آمریکا همچنان از این رژیم حمایت میکند و به حمایت خود هم ادامه خواهد داد.
جورج بوش در سخنرانیاش تلاش کرد به اسرائیلیها ثابت کند کشورش از حمایت از اسرائیل منصرف نخواهد شد.
ممکن است این پرسش بوجود آید که این همه حمایت آمریکا از اسرائیل برای چه بوده است؟ علت آن را میتوان در مذاکرات صلح میان فلسطین و اسرائیل جستجو کرد. در جریان مذاکرات بویژه در ماههای اخیر اسرائیل کارشکنیهای بسیاری در این زمینه انجام داد.
از جمله شهرکسازیها را گسترش داد، به نوار غزه حمله کرد، تحریمهای زیربنایی خود علیه غزه را گسترش داد و بسیاری کارشکنیهای دیگر که باعث انتقادهای گسترده از سوی مجامع بینالمللی بویژه آمریکا شد.
تمام اقدامهای اسرائیل از سوی ایالات متحده آمریکا بشدت مورد نقد قرار گرفت و در برخی موارد محکوم شد. حتی سفر کارتر به غزه و سوریه و دیدارش با مقامهای ارشد فلسطینی و سوری این شائبه را نزد اسرائیلیها بوجود آورد که آمریکا درصدد است در روابط خود با اسرائیل تجدید نظر کند.
در همین حال گلایه های بسیاری که محمود عباس از کارشکنیهای اسرائیلیها نزد مقامهای آمریکایی کرد و دائما خورده گرفت که اسرائیل تمایلی به تشکیل کشور مستقل فلسطینی تا پایان سال جاری میلادی ندارد و تلاش میکند در مذاکرات صلح مانعتراشی کند تا این مهم بدست نیاید تا بدانجا پیش رفت که محمود عباس تهدید کرد، در صورت تداوم این روند از سمت خود استعفا داده یا حداکثر در دور آتی انتخابات تعیین رئیس حکومت خود گردان شرکت نخواهد کرد.
این موضوع باعث نگرانی شدید آمریکاییها شد به گونهای که از اسرائیلیها بدلیل این موارد بشدت انتقاد کردند. محکومیت شهرکسازیها و تقاضا برای توقف آن از جمله این موارد بود.
از این رو به نظر میرسد سخنرانی بوش به نوعی دلجویی از اسرائیلیها بود و القای این موضوع که ممکن است از سیاستهای شما گله داشته باشیم و خواهان تغییراتی در آن باشیم اما بدان معنا نیست که حمایت خود را از اسرائیل قطع کردهایم. بوش حتی گفت:« حمایت از اسرائیل باعث افتخار ماست.»
سخنرانی جورج بوش، رئیس جمهوری آمریکا، در پارلمان اسرائیل دهن کجی ای نیز داشت. و آن هم برخواستن 12 نماینده عرب پارلمان در اعتراض به سیاستهای آمریکا در خاورمیانه بود. گر چه نمایندگان کنیست تلاش کردند با تشویقهای طولانی خود این حرکت نمایندگان عرب را جبران کنند اما به هر حال احساسی ناخوشایند در رئیس جمهوری آمریکا بوجود آورد.
اما سفر جورج بوش به همین جا ختم نشد. بوش در این سفر به نوعی کوشید از دولت آینده اسرائیل شناخت کسب کند و بفهمد چه کسی قرار است جانشین اولمرت شود. زیرا بحث حذف اولمرت از سمت نخستوزیریش به اتهام مفاسد اقتصادی به اندازهای بالا گرفته که بسیاری پیشبینی میکنند وی بزودی از سمت خود استعفا خواهد دهد.
بوش قبل از رسیدنش به تل آویو در این باره گفته است، احتمالا تسیپی لیونی، وزیر امور خارجه فعلی، جانشین اولمرت خواهد شد. به اعتقاد رئیس جمهوری آمریکا وی بیشترین شانس را برای تصدی پست نخستوزیری اسرائیل دارد.
بوش حتی گفت:« در غیر این صورت اسرائیلیها تصمیم دارند انتخابات زودهنگام برگزار کنند. البته اعلام انتخابات آزاد از ترس روی کار آمدن حزب لیکود چندان جدی نیست.»
سفر به عربستان سعودی
رئیس جمهوری آمریکا در حالی وارد عربستان سعودی شد که تحولات لبنان به اوج خود رسیده بود و قیمت نقت نیز برای نخستین بار در تاریخ صنعت نفت رکورد 127 دلار را رقم زده بود.
رئیس جمهوری آمریکا تلاش داشت در این نشست درباره حضور عربستان در عراق، تحولات لبنان و افزایش تولید نفت از سوی عربستان مذاکرات گستردهای انجام دهد. وی به این مذاکرات بسیار خوشبین بود.
اما ظاهرا رئیس جمهوری آمریکا در هر سه مورد نتوانست به دستاوردهای مطلوبی برسد. درباره لبنان، تلاش کرد به پادشاه عربستان القا کند، خطر حزبالله بسیار بالا است و ریاض باید واشنگتن را همراهی کند تا خطر حزبالله در لبنان مهار شود.
وی در این زمینه به حمایتهای ایران از حزبالله اشاره کرده بود و گفته بود، باید در برابر نفوذ روز افزون ایران در منطقه ایستاد.
ظاهرا رئیس جمهوری آمریکا این بار به بدشانسی خورده بود. زیرا سفر وی به عربستان با تحولات لبنان که وارد لحظات خوب خود شده و آرامش مجددا به کارزار سیاس آن بازگشته، مقارن شده بود. از این رو پادشاه عربستان به اطلاع رئیس جمهوری آمریکا رساند، ما از برخورد خصمانه با ایران استقبال نمیکنیم و معتقدیم باید باب مذاکره با ایران همچنان باز و گسترده بماند تا ایران برای همکاری با جامعه بینالمللی ترغیب شود.
وی تحرکات مثبت حزب الله در تحولات اخیر لبنان را دلیلی برای این اعا آورده بود و به آمریکاییها گفته بود باید ایران را ترغیب کنیم تا از این امکانات خود بیشتر استفاده کند.
وی همچنین گفت:« درست است ایران در حال گسترش نفوذ خود در خاورمیانه است اما آن را تهدید نظامی برای منطقه نمیدانیم.»
پادشاه عربستان درباره حزبالله نیز گفت:« این جنبش اکنون در لبنان گامهای مثبتی برداشته است. مظاهر مسلحانه مقاومت از خیابانهای بیروت جمع شدهاند و آرامش مجددا به این کشور بازگشته است. حزبالله نقش مهمی در آرام ساختن عرصه سیاسی لبنان داشته است. از این رو گمان میکنم اکنون زمان خوبی برای رو در رویی با حزب الله نیست زیرا ممکن است بیاعتمادی بوجود آورده و اوضاع لبنان و حتی منطقه بشدت متشنج شود.»
درباره افتتاح سفارتخانه عربستان در عراق نیز پادشاه عربستان از این پیشنهاد استقبال کرد اما گفت:« ما حاضریم در عراق فعال شویم. قبلا هم بودیم. اما از آمریکا تضمین میخواهیم. نیروهای آمریکایی کی عراق را به دست صاحبانشان خواهند داد.»
اما در زمینه نفت دولت عربستان دست رد به سینه رئیس جمهوری آمریکا زد. وی گفت:« ما به اندازه کافی و تا آنجا که در توانمان بوده، تولید نفت خود را افزایش دادهایم و لزومی نمیبینیم بخواهیم بیش از این بر خود فشار آوریم و تولیدمان را بیشتر کنیم تا شاید قیمت نفت پایین آید.»
وی در ادامه افزود:« ما برای پاسخ دادن به نیازها و تقاضای بازار هفته گذشته 300 هزار بشکه در روز به تولید نفت خود افزودیم.»
گرچه فشارهای آمریکا و ناخرسندی بوش از اظهارات پادشاه عربستان سبب شد عربستانیها 300 هزار بشکه دیگر به میزان تولیدات خود بیفزایند اما آن هم آمریکاییها را راضی نکرد و رئیس جمهوری آمریکا گفت:« ما از عربستانیها برای این لطفشان تشکر میکنیم. اما این میزان افزایش تولید مشکلات آمریکا را نمیکند.»
با خروج رئیس جمهوری آمریکا از عربستان قیمت نفت نزدیک به 130 دلار رسید تا نگرانیهای رئیس جمهوری آمریکا را در زمینههای اقتصادی افزایش دهد.
وی عصر دیروز ریاض را ترک کرد تا در شرم الشیخ ضمن دیدار با رهبران جهان در نشست اقتصادی آن شهر شرکت کند.
بوش در مصر
سفر این بار جورج بوش به خاورمیانه چندان به سادگی سفرهای قبلیش به منطقه نیست. بنا به گزارشها رئیس جمهوری آمریکا در سخنرانی خود در مجمع جهانی اقتصاد در شرمالشیخ به حاضران خواهد گفت:« ابراز حمایت من از اسرائیل در سفرم به تل آویو به معنای این نیست که از فلسطینیان حمایت نمیکنم. بلکه بر عکس ما خواهان تشکیل هر چه سریعتر کشور فلسطین هستیم.»
بوش هم در عربستان، هم در اسرائیل و هم در مصر تایید کرد آرزوی تاسیس کشور فلسطین را محقق میکنم.
رئیس جمهوری آمریکا در دیدار با محمود عباس رئیس حکومت خودگردان فلسطینی در شرم الشیخ با شرکت در کنفرانس خبری گفت:« برای بار دوم در برابر شما تعهد میدهم که دولت من به شما کمک خواهد کرد برای تحقق آرزویتان که حقیقتا آرزوی اسرائیلیها نیز هست یعنی تشکیل دو کشور در کنار هم بصورت مسالمتآمیز تا آخرین لحظه کمک کند.»
بوش تاکید کرد:« قلبم منفجر میشود هنگامی که میبینم مقامهای فلسطینی برای رسیدن به این آرزو تلاش میکنند. میهن ما فلسطین فرصت مناسبى را فراهم مى‌کند تا به مشکلات و درد و رنج حاکم بر اراضى فلسطينى پايان داده شود.»
جورج بوش در ديدار با محمود عباس تاکيد کرد که روياى فلسطينيان مبنى بر تشکيل کشور مستقل فلسطين را محقق خواهد ساخت.
وى تاکيد کرد، من تمام تلاشم را براى تحقق اين امر به کار مى‌بندم و اين کار را به دو دليل انجام مى‌دهم؛ يکى اينکه از عدم استفاده از اين همه توانمندى و توانايى‌هاى گسترده فلسطينيان آزرده خاطر هستم و ديگر اينکه مى‌دانم تنها راه براى دستيابى به صلح دايمى و فراگير کمک به فلسطين و اسرائيل جهت تشکيل کشور مستقل فلسطين است.
محمود عباس نيز گفت:« ما بخوبى مى‌دانيم رئيس جمهوری آمريکا و دولتش به تعهداتشان در قبال کمک به ايجاد توافقنامه نهايى صلح تا پيش از پايان سال جارى پايبند هستند. ما نیز همچنان آماده ادامه تماس‌ها با دولت آمريکا جهت تحقق اين امر هستيم.»
محمود عباس در ادامه افزود:« ما تلاش مى‌کنيم در سال جارى ميلادى به توافقنامه نهايى صلح دست يابيم و از اين که رييس جمهوری آمريکا با جديت هر چه تمامتر تحولات فلسطين و منطقه را پيگيرى مى‌کند، خوشحاليم. از این رو آمادگى خود را براى ادامه همکارى‌ها با دولت آمريکا جهت تحقق اهداف مشترک اعلام مى‌کنيم.»
وى سپس خطاب به بوش گفت:« ما مى‌دانيم شما و دولتتان خواهان تحقق صلح در سال 2008 هستيد.»
نبيل ابوردينه، سخنگوى تشکيلات خودگردان فلسطين، نيز گفت:« ما به رييس جمهور آمريکا تاکيد کرديم که تنها سخن گفتن از کشور مستقل فلسطين مشکلات را حل نخواهد کرد و ما نيازمند راهکارى براى اجراى توافقنامه‌هاى بوجود آمده هستيم.»
وى افزود:« تا زمانى که اين توافقنامه عملى نشود، با سخن گفتن از تشکيل کشور مستقل فلسطين طى سال جارى به هيچ چيزى نخواهيم رسيد.»
صائب عريقات، مذاکره کننده ارشد فلسطين نيز گفت:« بوش به عباس تاکيد کرده همچنان فرصت بزرگى برای دستيابى به توافقنامه نهايى صلح بين فلسطين و اسراييل تا پيش از پايان سال جارى وجود دارد و ما بايد از اين فرصت استفاده کنيم.»
وى همچنين از تعهدات بوش به تلاشهاى گسترده جهت موفقيت مذاکرات فلسطين و اسراييل خبر داد.
عریقات افزود:« بوش در اين ديدار به محمود عباس تاکيد کرد کاندوليزا رايس وزير امور خارجه آمريکا، هفته اول ماه ژوئن به منطقه مى‌آيد تا به رايزنى‌هاى دولت آمريکا جهت کمک به تحقق صلح بين فلسطين و اسرائيل ادامه دهد.»
وى همچنین گفت:« محمود عباس به رييس جمهوری آمريکا تاکيد کرد چنانچه اسرائيل به دنبال ايجاد توافقنامه صلح است، کار سختى پيش رو ندارد زيرا پيشنهاد جورج بوش مبنى بر تشکيل دو کشور مستقل فلسطين و اسراييل پيش روى ماست.»
عباس هم چنين تاکيد کرده طرح اتحاديه عرب، طرح نقشه راه و تمام قطعنامه‌هاى بين‌المللى مربوط به روند صلح بايد در جريان دستيابى به توافقنامه صلح در نظر گرفته شود.
رييس تشکيلات خودگردان فلسطين همچنين شهرک‌سازى‌هاى اسراييل را بزرگترين مانع بر سر راه پيشرفت مذاکرات دانست و توقف اين اقدامات را جهت موفقيت روند صلح خواستار شده است.
نظر شما :