هراس عربستان از نقش منطقه‌ای ایران

 

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از تایم، آرین بیکر نوشت: جای تعجب ندارد که عربستان به دقت مذاکرات هسته ای ایران را مورد توجه قرار داده است. هیچ کشوری- البته شاید بجز رژیم اسرائیل- تا این اندازه روی غیرهسته ای کردن ایران و همچنین تضعیف اقتصادی و ژئوپلتیک این کشور سرمایه گذاری نکرده است.

 

سعودی ها در صحبت هایشان، چه از جایگاه دولت و چه به طور مستقل، بدگمانی عمیقی نسبتا به ایران ابراز می کنند که این بدگمانی تا توافق هسته ای مورد مذاکره در لوزان نیز پیش رفته است. اجماع کلی این است که آنها عدم توافق را به یک توافق بد ترجیح می دهند اما تعریف شان از توافق بد چیست؟ عواد البدری از مرکز تحقیق و مطالعات اسلامی شاه فیصل ریاض می گوید توافق بد توافقی است که «به تمام نگرانی ها پاسخ ندهد و ماهیت صلح آمیز توانمندی هسته ای ایران را تضمین نکند.»

 

وی می گوید عربستان در حال حاضر هیچ برنامه هسته ای ندارد اما اگر ایران امکان ادامه دادن به برنامه خود را بیابد، عربستان نیز همین کار را خواهد کرد. البدری در ادامه اضافه می کند: «هرگونه حق یا اهرم هسته ای که در توافق احتمالی به ایران داده شود، باعث می شود عربستان هم احساس کند از این حق یا اهرم برخوردار است.»

 

اما زمانیکه بحث به خروج ایران از انزوا به واسطه توافق هسته ای می رسد که البته می تواند ثبات و روابط تجاری در سراسر خاورمیانه را ارتقا دهد، البدری به طور آشکار تصریح می کند که مسئله هسته ای کم اهمیت ترین مشکل منطقه ای با ایران است. به عقیده وی فرقه گرایی، مخرب تر از تسلیحات هسته ای است و حضور ایران در کشورهای بحرین، یمن، سوریه، عراق و لبنان را نمی توان نادیده گرفت. 

 

به عقیده توبی ماتیسن، محقق دانشگاه کمبریج، تنش ها میان عربستان و ایران در آستانه انقلاب 1979 ایران شعله ور شد و بار دیگر در سال 2011، زمانیکه مردم محروم علیه حاکمان خود در کشورهای عربی برخاستند، به آن دامن زده شد. تازه ترین دور تنش ها اما بیشتر به ناامنی های خود عربستان مربوط می شود تا ماجراجویی های ایران؛ این کشور در عصر اعتراضات گسترده به دیکتاتوری ها، توسط یک حاکم مطلق اداره می شود. وی معتقد است تمرکز بر دیدگاه عربستان باعث انحراف از واقعیت نقش ایران در کشورهای منطقه از یمن تا بحرین می شود. ماتیسن می گوید: «اساسا سعودی ها تلاش می کنند که ایران را مقصر هر مسئله اشتباهی که در منطقه رخ می دهد، جلوه دهند.»

 

وی می گوید عربستان باور دارد که دست ایران در کار است و بر تصمیم گیری های آنها اثر می گذارد اما این دیدگاه ضرورتا واقع گرایانه نیست. حوثی ها و شیعیان بحرین «برای انقلاب کردن نیازی به ایران ندارند- دلایل انقلاب همیشه داخلی است و در مورد حوثی ها در یمن یا بحرین و شرق عربستان، مسئله به حاشیه رانده شدن طولانی مدت آنها با توجیهات مذهبی در کشورشان است.»

 

ماتیسن در ادامه اضافه می کند: «ممکن است ایران تا اندازه ای بر این گروه های انقلابی نفوذ داشته باشد اما این مسئله باز هم به طور اساسی یک مشکل داخلی محسوب می شود. غیرواقع بینانه است اگر بگوییم ایران در پس تمام این انقلاب ها است بدون آنکه یک حمایت جدی داخلی وجود داشته باشد.»

 

از دید ماتیسن حملات هوایی عربستان به مواضع حوثی ها در یمن به مراتب خطرناک تر از یک نتیجه موفقیت آمیز از مذاکرات هسته ای با ایران است. عربستان اجازه داد که اخبار مربوط به توافق هسته ای سعودی ها با پاکستان منتشر شود تا نشان دهد برنامه هایی در این خصوص دارد. 

 

با این حال زمانبندی حملات هوایی به یمن نشان می دهد که این حملات به خصوص برای تحت تاثیر قرار دادن توافق احتمالی ایران و گروه 1+5 انجام می شوند. ماتیس می گوید: «فکر می کنم عربستان احتمالا با امید به مداخله نظامی ایران در یمن دست به چنین اقدامی زد و این اتفاق رخ نداد.»

 

ماتیس معتقد است یک توافق هسته ای به نفع تمام منطقه است. شاید در گام های نخست به دلیل حضور دوباره ایران در اقتصاد جهانی، ضررهای اقتصادی ایجاد شود اما از بین رفتن تهدید جنگ در خلیج فارس باعث شکل گیری ثبات دراز مدت و دستاوردهای اقتصادی می شود. به عقیده وی، تهدید دایمی جنگ در خاورمیانه به واسطه هدف قرار گرفتن احتمالی ایران از سوی آمریکا یا اسرائیل برای هیچ کس خوب نیست. منطقه ای که با دشمنی های کمتری روبرو باشد برای همه بهتر است.