امتیازهایی که ایران از آمریکا می‌خواهد، چیست؟

نشست "بررسی پیشنهادهای جدید برای حل پرونده هسته ای ایران"  توسط سایت دیپلماسی ایرانی در ساختمان روزنامه اطلاعات برگزار شد.در این نشست ناصر هادیان استاد دانشگاه تهران، محمد سعیدی معاون سابق سازمان انرژی اتمی ایران و عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای، سیروس ناصری عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای و سید صادق خرازی، سفیر سابق ایران در فرانسه نظرات خود را درباره راهکارهای دستیابی به توافق اتمی بیان کردند.

سید صادق خرازی در آغاز به کار این نشست گفت: اگر پرونده هسته ای به توافق نهایی ختم شود می تواند فضای جدیدی را برای ایران برای تعامل با جامعه جهانی ایجاد کند. 

ناصر هادیان، نخستین سخنران نشست: در توانایی قانونمند هسته ای قدرت نرم ایران بر قدرت سخت پیشی می گیرد و این برای ما سودمند است. با توانایی قانونمند ما شرایط بهتری را در سطح جهان و سطح جهان اسلام خواهیم داشت. 

دکتر هادیان در ادامه بحث خود به ارائه پاورپوینتی پرداخت که نسخه پی دی اف این ارائه از اینجا قابل دنلود است.

هادیان: خط قرمز هسته ای باید برای ایران تحقیق و توسعه باشد. چون آینده کشور و علم و دانش ما وابسته به تحقیق و توسعه است. ما نباید هیچ محدودیتی را در این زمینه بپذیریم.

هادیان: مهمترین دلیل برای فشار به ما برای بستن سایت فردو این است که اسرائیل توانایی بمباران آن را ندارد. برای همین می گویند که باید فورد تعطیل شود یا تبدیل به یک مرکز تحقیقاتی شود.

هادیان: زمان تعیین شده 9 یا 11 ساله برای راستی آزمایی هسته ای در بسته پیشنهادی دوم قابل قبول است.

هادیان: ما هیچ وقت به مذاکرات از دریچه تحریم نگاه نکرده ایم. هدف غرب این است که همه فعالیت های غنی سازی در نظنز متمرکز شود تا بر آن اشراف کامل داشته باشد.

هادیان: در بسته پیشنهادی اول امتیازهایی که ایران از امریکا می خواهد: تحریم ها در جا حذف شوند (با دوره اجرایی سه تا چهار ماهه). تحریم های سازمان ملل نیز باید در جا حذف شوند (با در نظر گرفتن دوره اجرایی شش تا 8 ماهه).دستورهای اجرایی دولت اوباما علیه ایران نیز به طور کلی لغو شوند که البته پذیرش این مسائل از سوی امریکا دشوار خواهد بود. کنگره راضی به لغو تحریم ها نخواهد شد.

هادیان: آن چه مذاکره کنندگان در حال مذاکره بر سر آن هستند بسته پیشنهادی دوم است که در آن ذخایر سوختی ما 4000 کیلوگرم باشد. پاسخگویی به سوالات آژانس برای راستی آزمایی بین 6 الی 12 ماه است. زمان عادی شدن برنامه چنانکه دیروز اوباما می تواند 10 سال باشد. بخشی از تاسیسات فردو به تحقیقات و بخشی به غنی سازی اختصاص داده شود. در مقابل تحریم های اتحادیه اروپا در جا حذف شوند، قطعنامه سازمان ملل در دوره شش ماهه تا یک ساله حذف شود. قوانین اجرایی دولت اوباما علیه ایران در جا لغو شوند. اما می پذیریم که تحریم های کنگره توسط دولت به تعلیق در آیند.

هادیان: غربی ها به دنبال گریز هسته ای شش ماهه تا یک ساله هستند تا بتوانند برنامه های هسته ای ما را محدود کنند. آنها همه تلاششان را می کنند تا برنامه هسه ای ما را محدود کنند. آنها همه تلاش خود را هم به کار گرفته اند که ایران نتواند در برنامه هسته ای اش تقلب کند. برخی از نیروهای تندرو به دنبال متقاعد کردن کنگره آمریکا برای واکنش سریع از جمله بازگرداندن ناگهانی تحریم ها است. 

هادیان: ما باید کمیته ای را در توافق جامع تشکیل دهیم تا ببینیم طرف مقابل آیا در تعهداتش پایبند است یا نه؟ مثلا آیا قوانین یا لوایح یا تحریم هایی که باید لغو شوند لغو شده اند یا خیر؟ مجلس ما باید قانونی را در برابر بازدارندگی آنان به تصویب برساند که در مقابل عدم تعهد غرب به توافق نامه، ایران اقداماتی انجام دهد از جمله این که غنی سازی با خلوص بالا، محدود کردن بازرسی های آژانس و خروج از ان پی تی. 

محمد سعیدی دیگر سخنران نشست "بررسی پیشنهادهای جدید برای حل پرونده هسته ای ایران" بود. وی گفت: ما در برابر بد قولی ها چینی ها بر سر برنامه هسته ای مان 62 میلیون دلار غرامت گرفتیم که در ساخت یو سی اف اصفهان استفاده شد. در حقیقت یو سی اف اصفهان بدون هیچ هزینه ای برای ایران ساخته شد و آمار و ارقام های اعلام شده متاسفانه ناشی از عدم اطلاع دقیق ارائه دهندگان این آمار است. 

سعیدی: تصمیم گرفته شد در تمامی ابعاد برنامه هسته ای ورود پیدا کردیم چرا که نمی دانستیم کدام یک از این ابعاد در نهایت موفقیت آمیز واقع می شود. همه کشورهایی که پیش از ما در زمینه هسته ای شروع به فعالیت کردند با کشور دیگری که تجربه هایی در این زمینه داشت، همکاری داشتند. اما از آن جایی که هیچ کشوری همکاری مستقیمی با ایران نداشت کمیته ای تشکیل شد تا برنامه هسته ای به طور هم زمان و در همه زمینه ها پیش رود.

سعیدی: ما برای تامین سوخت نیروگاه هسته ای به منبعی مطمئن نیاز داشتیم و از این رو فعالیت هسته ای را با هدف تولید میله های سوختی برای نیروگاه هسته ای پیش بردیم و هیچ نیتی برای استفاده غیر صلح آمیز از برنامه هسته ای وجود نداشته است و آژانس از جزئیات فعالیت های هسته ای ایران و مواد هسته ای این کشور آگاه بوده است.

سعیدی: هزینه برنامه هسته ای که ایران دنبال کرد کمتر از دو میلیارد دلار بوده است و آمارهای دیگر حقیقت ندارد.

سعیدی: آژانس به عنوان دیوان بین المللی در زمینه هسته ای، از همه سایت ها و تاسیسات ایران بازدید کرد و هیچ نقطه ای ابهامی برای آژانس باقی نماند. تنها مساله باقی مانده این بود که آژانس در مورد ابعاد محتمل نظامی برنامه هسته ای ایران سوال بپرسد و ایران پاسخ دهد. پس از پاسخ دهی ایران آژانس برخی بازرس ها را خواستار شد در نهایت آژانس به عنوان یک داور بین المللی برنامه ایران را شفاف اعلام کرده است و تنها چند مساله اندک باقی مانده و دلیل عمده آن هم این است که آژانس باید در صورت تایید، تاییدیه رسمی برای برنامه ایران ارئه دهد.

سعیدی: غنی سازی اورانیوم ما کاملا قانونی است و ما هیچ ابهامی نداریم. راه حلی که آقای هادیان ارائه دادند کاملا پذیرفتنی است. یعنی اگر تحریم ها را به طور کامل بردارند ما نیز باید بپذیریم که پروتکل را تصویب کنیم. اما اگر بخواهد خارج از پروتکل بازرسی های ویژه صورت بگیرد این بازرسی های ویژه در هیچ جای دنیا تعریف نشده است.

سعیدی: هدف از محدود سازی ذخایر اورانیوم باید مشخص باشد. زمانی که هدف ما تولید سوخت برای نیروگاه هسته ای است غرب باید از متمرکز کردن ما بر روی 10 هزار کیلوگرم ذخایر اورانیوم و امکان تغییر مسیر برنامه هسته ای بیشتر نگران باشد.

سعیدی: مذاکره کنندگان هسته ای در زمینه رآکتور هسته ای اراک هوشمندانه و صحیح عمل کرده اند چرا که تغییر در طراحی این رآکتور عملا آن را از بین خواهد برد و و می بایست رآکتور دیگری از نو ساخته شود. در چنین شرایطی اگر امریکایی ها از رآکتور آب سنگین ایران نگران هستند می توانند رآکتور آب سبک را برای ما بسازند و تکمیل شده به ما تحویل دهند.

سیروس ناصری دیگر سخنران نشست "بررسی پیشنهادهای جدید برای حل پرونده هسته ای ایران" گفت: پیشنهاد دوم هادیان به واقعیت نزدیک تر است و بر اساس اخبار و گزارش های موجود مذاکره کنندگان نیز در حال حاضر بر آن کار و گفت وگو می کنند.

ناصری: ایران برنامه صلح آمیز را دنبال کرد اما تصویر ارائه شده از سوی غرب دقیقا خلاف این بود. آنها برنامه ایران را برنامه نظامی معرفی کردند که هدف از آن تلاش برای ارتقای موضع استراتژیک ایران در منطقه و جهان بود. آنها آن قدر به این دروغ خود پرداختند که برای خودشان نیز به یک باور تبدیل شد. ما باید این دیدگاه غرب را مد نظر قرار دهیم اگر آنها برنامه هسته ای ایران را یک موضوع استراتژیک می بینند ما هم باید دیدی استراتژیک به مساله داشته باشیم اگر چه برنامه ما صلح آمیز است و هدفمان نیز صلح آمیز است. 

ناصری: ما به عنوان جمهوری اسلامی ایران به اهداف بلند مدت که می تواند نتایج راهبردی داشته باشد دست یابیم. 

ناصری: در مذاکرات هسته ای دعوای اصلی میان ایران و امریکا است و دیگر شرکت کنندگان در مذاکرات طفیلی هستند یا نقشی ندارند یا بی طرف هستند. و از این رو نقطه اکنون در مذاکرات به آن رسیده ایم (گفت وگوی مستقیم میان نمایندگان ایران و امریکا) نقطه حساسی است و می تواند نتیجه بخش باشد.

ناصری: فردو باید باقی بماند و اگر امریکا بر خواسته های خود اصرار کند فردوهای دیگری نیز ساخته خواهند شد.

ناصری: مذاکرات به طور جدی با شروع غنی سازی در ایران آغاز شد و می توان گفت که مذاکره اصلی میان ایران و امریکا است. در آغاز گفت و گوها تاسیسات غنی سازی ایران تا این اندازه پیشرفته نبود اما امروز ایران تاسیسات غنی سازی گسترده دارد. مقاومت مردم به فعالیت ها در زمینه هسته ای ما را به نقطه ای رساند که امکان بازگرداندن ما از پیشرفت های کنونی وجود ندارد.

ناصری: دولت فعلی امریکا به دنبال توافق است. در 10 سال گذشته این دولت بیشتر از همه به دنبال توافق بوده است.

ناصری: کشور ما باید به نقطه ای برسد که غرب اگر بخواهد اقدامی علیه ایران انجام دهد همه جهان شاهد عواقب منفی آن باشد. 

ناصری: دست گذاشتن غرب بر قیمت نفت جنگ تمام عیار علیه ایران بود و ایران نباید در این زمینه کوتاه می آمد.

سعیدی: در مورد بحث تحقیق و توسعه کلید پیشرفت کشور است. در سال 77 که برای مذاکرات نیروگاه هسته ای بوشهر می رفتم روسیه، روس ها همیشه بهانه می کردند که خانم رایس این جا بوده و ما نمی توانیم کار را با شما پیش ببریم. مع الوصف اکنون به مرحله ای رسیده ایم که آنها غنی سازی ما را پذیرفته اند، نیروگاه های ما را پذیرفته اند، به نقطه ای رسیدیم که 15 سال پیش تصور آن را هم نمی کردیم. بعد از این توافق کشورهایی چون فرانسه و امریکا پیشنهادهای عظیمی را در مورد نیروگاه های هسته ای به ما خواهند داد.

سعیدی: 15 سال پیش در زمینه غنی سازی با دیگر کشورهای جهان 40 سال فاصله داشتیم اما اکنون فاصله ما تنها به 5 تا 10 سال کاهش یافته است.

سعیدی: اگر نگاه به منافع ملی داریم باید تماما از مذاکره کنندگان هسته ای دفاع کنیم و اگر خدای ناکرده بر مسائل فرقه ای و گروهی تمرکز کنیم نتیجه آن از دست رفتن نتیجه تلاش های چندین چند ساله خواهد بود و این بی انصافی است.

پس از آن که سخنرانان نظرات و پیشنهادهای خود را در مورد پرونده هسته ای دادند و اظهار نظرهای خود را در مورد مذاکرات مطرح کردند، نوبت به بخش پرسش و پاسخ رسید که حضار پرسش های خود را مطرح کردند و سخنرانان به پرسش های آنان پاسخ دادند.

دکتر ابراهیم یزدی، دومین وزیر امور خارجه ایران بعد از انقلاب اسلامی نیز در این نشست گفت: نگران بودم که در مذاکرات بیرونی چه کسانی با یکدیگر صحبت می کنند. عده ای هستند که هنوز فکر می کنند ما در دنیای جنگ سرد هستیم. جنگ سرد تمام شده است. امریکا اکنون در مسکو حضور دارد. اکنون زمان آن رسیده است که دیپلماسی برای سیاست کلان مورد استفاده قرار بگیرد. دیپلماسی برای اهداف ملی است.

یزدی: مساله ای که وجود دارد حرف ها و اقدامات غربی ها چه مقدار بازتاب حرف های ناصحیح مقامات داخلی ما بوده است. قرآن درباره اختلافات خانوادگی می گوید اگر اراده اصلاح وجود داشته باشد میان ایران و امریکا هم اکنون اراده اصلاح وجود دارد.

یزدی: در افغانستان و عراق به سیاست ایران انتقاد دارم. ما در افغانستان اقدامات و کمک های زیادی انجام دادیم اما بوش پسر موافق این مسائل نبود و محور شرارت پاداش ما بود. اما الآن اوباما به دنبال همکاری و مصمم به حل مسائل است. در عراق ایران عملا هم سو با امریکا است اکنون که تابوی گفت وگوها و روابط میان ایران و امریکا شکست شده است ایران می تواند و باید همکاری ها با امریکا را در عراق عملی و هم سو سازد و باید رسمی شود تا از آن بهره برداری کنیم. 

یزدی: بزرگترین مخالف گفت وگوهای ایران و امریکا اسرائیل است؛ اگر اسرائیل از نفوذ خود برای جلوگیری از حصول توافق هسته ای استفاده می کند چرا ایران از نفوذ خود برای حل بحران خاورمیانه (بحران میان فلسطین و اسرائیل) استفاده نمی کند. کشورهای بسیاری فلسطین را به عنوان کشور مستقل به رسمیت شناخته اند ایران کجای کار است؟ حتی پارلمان انگلیس کشور مستقل فلسطینی را پذیرفت. ایران چرا واکنشی به این مساله نشان نمی دهد.

یزدی: من مشعوفم از این که به نظرم برای اولین بار کار به دست کاردان سپرده شده است. به این مساله خوش بینم که دولت آقای روحانی و تیم مذاکره کننده وی توانایی حل مشکل هسته ای را دارد و وظیفه ملی همه ما ایرانی ها این است که از تلاش های آنها حمایت کنیم.

سعیدی: بحث های حقوقی از ابتدای مذاکرات مورد توجه بود. یکی از دلایلی که آژانس تا امروز نتوانسته است انحراف برنامه هسته ای ایران را اثبات کند این بود که ما از همان ابتدا تلاش کردیم بر مبنای پروتکل الحاقی پیش رویم. ممکن است در جنبه های بین المللی گفت وگوها کم کاری هایی صورت گرفته باشد اما در بحث حقوقی خیر.

ناصری: در مراجعه به مراجع قضایی ذی ربط غفلت شده است. اکنون دیگر برای این مساله دیر است اما به طور قطع در سال های تخاصم باید به مراجع قضایی رجوع می شد.

ناصری: بر خلاف نظرات دکتر یزدی این مساله که در ورطه ای هستیم که باید از آن نجات بیابیم این را قبول ندارم. به نظر من اکنون علی رغم سختی های بسیاری که مردم ما تحمل کرده اند در شرایطی هستیم که می توانیم امتیاز بگیریم و بهترین استفاده را ببریم. 

ناصری: در دوران دکتر لاریجانی بحث آژانس پایان یافت. اما اکنون اتهام نامه ای به صورت یک کیفرخواست علیه ایران تنظیم شده که حل آن ساده نخواهد بود و اقدامی سیاسی در این زمینه لازم است. همه این کیفرخواست اتهام و اوهام است اما می بایست خود را از آنها مبرا کنیم.

خرازی: 40 سال کش مکش هسته ای و بحث تکنولوژی مناقشات بسیاری را در ایران به وجود آورد. به دلیل بینش و عدم آگاهی به ویژه در دولت قبل مشکلات ما تشدید شدند. اگر به توسعه اعتقاد داشته باشیم توسعه سیاسی مقدمه توسعه اقتصادی است و هر دو توسعه مقدمه توسعه اجتماعی هستند.

خرازی: در نشست های گذشته در مورد چیستی و چرایی مذاکرات صحبت می کردیم اما اکنون موضوع چیز دیگری است و این نشان دهنده توانایی تیم مذاکره کننده هسته ای است که توانستند کشور را از بحران نجات دهند.

خرازی: توسعه سیاسی مقدمه ثبات و پیشرفت در کشور است. مسلما ایران در حوزه ژئوپلتیک تاثیراتی بر منطقه داشته است.

خرازی: به دلیل اقدام مهم ایران در عراق موقعیت ویژه ای فراهم آمد و بیش از 17 قرارداد دو جانبه منعقد شد. اکنون شمار بسیاری از مردم عراق ایران و مقامات ایران را ناجی خود می دانند. وضعیت ما در خاورمیانه و در افغانستان وضعیت ممتازی است. ایران توانسته در خاورمیانه ثبات و استقرار ایجاد کند. روزهای درخشانی در پیش روی کشور است. باید با دید مثبت و واقع بینانه و خوشبینانه به وقایع نگاه بکنیم. می بینیم ایران یکی از کشورهایی است که در آینده حرفی برای گفتن دارد.

خرازی: ما در 8 سال گذشته هزینه هایی سنگینی دادیم. هزینه شعارهایی که بدون درک از معنا داده شدند. امیدورایم که خردمندان همیشه در کشور حاکم باشند.