کار اوپک تمام نشده است

دیپلماسی ایرانی: صد و شصت و ششمین نشست وزیران سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) روز پنجشنبه گذشته بدون دستیابی به توافق به پایان رسید که نشان داد اختلافات به حدی است که در یک نشست قابل رفع و تصمیم گیری نیست.

البته به این معنی نیست که همه چیز تمام شده، بلکه کار و تلاش بیشتری را می طلبد. گرچه در این باره اظهاراتی مبنی بر اقدامات عربستان به منظور عدم کاهش تولید نفت در راستای نوعی خصومت با ایران، روسیه یا آمریکا مطرح می شود اما نباید از این واقعیت غفلت کرد که زیان کاهش قیمت نفت نه تنها متوجه همه کشورها - اعم از اعضای اوپک یا غیراوپک- بلکه متوجه خود عربستان نیز خواهد بود. کمااینکه بعد از خاتمه اجلاس، قیمت نفت حدود 7 دلار کاهش یافت. از این رو ثبات در بازار نفت، به نفع همه بوده و موجب افزایش درآمد همه کشورها می شود. بنابراین نمی توان ضرری که از کاهش قیمت به وجود می آید را متوجه یک کشور خاص دانست.

برخی کارشناسان و رسانه ها فرضیه هایی را مبنی بر عملکرد عربستان مطرح می کنند؛ از جمله فرضیه ها این است که عربستان سعودی و کشورهای ثروتمندتر اوپک مانند امارات متحده عربی و کویت تمایل دارند قیمت ها را رها کنند تا به این ترتیب رشد تولید در آمریکا و کانادا را متوقف کنند. همچنین عربستان سعودی و متحدانش تمایل دارند به وسیله قیمت پایین نفت بر ایران فشار بیاورند تا تحریم های غرب علیه این کشور کارسازتر شود. در عین حال عربستان تمایل دارد روسیه را به دلیل حمایت از ایران تنبیه کند. این کشور عضو اوپک نیست اما یکی از سه تولید کننده بزرگ نفت جهان محسوب می شود و برای ادامه حیات به نفت گران قیمت نیاز دارد. ایران، عراق و ونزوئلا خواهان کاهش تولید اوپک و افزایش قیمت ها هستند. طی سال های اخیر عربستان میزان تولید و فروش نفت خود را افزایش داد تا جایگزین نفتی شود که ایران قادر به صادر کردن آن نبود.

فرضیه های مطرح شده از منظر سیاسی بوده و هر کدام در جای خود، نیاز به بحث دارد. اما آنچه مسلم است، کاهش قیمت نفت موجب کاهش درآمد همه کشورهای عضو اوپک می شود و حتی عربستان به خود و دیگران لطمه وارد می کند. طبیعی است هر چقدر کشورها بتوانند مقاومت و ایستادگی بیشتری نشان دهند، روند کاهش قیمت، معکوس خواهد شد. از سویی به نظر نمی رسد وضع به همین منوال ادامه داشته باشد، زیرا این روند در جایی متوقف می شود.

در این راستا کار برای ایران در این نشست تمام نشده، بلکه تازه شروع شده است. ایران باید به رایزنی های خود با همه کشورهای صادرکننده ادامه داده و یارگیری بزرگی انجام دهد تا بتواند نقش مهمی را برای بهبود قیمت نفت به وجود آورد. در عین حال همه کشورها را نسبت به کاهش یک میلیون بشکه نفت متقاعد کند تا بازار اصلاح شود.

نکته مورد توجه دیگر در مورد اجلاس اخیر همراهی و حضور روسیه است. روسیه به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت به دنبال افزایش درآمدهای خود از طریق افزایش قیمت نفت است. دولتمردان روسیه ناچار به همگرایی با اوپک هستند. کاهش قیمت نفت خام، روسیه را به یار سیزدهم اوپک تبدیل کرده و موجب شده که نماینده این کشور در کنار الجزایر، ایران، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اکوادور، آنگولا و ونزوئلا، در اجلاس 166 اوپک در وین حضور یافته و به طور غیررسمی به رایزنی با مقامات ١٢ عضو رسمی این سازمان بپردازد. همراهی کشورهای غیراوپک می تواند روند بهبود قیمت نفت را تسریع ببخشد. به همین دلیل شاهد حضور روسیه به عنوان یک عضو غیراوپک هستیم.

در نهایت اینکه باید در نظر گرفت اوپک به عنوان نهاد اثرگذار بر قیمت نفت، سازمان قدرتمندی است که می تواند با در اختیار داشتن قدرت خود، ثبات را به بازار نفت برگرداند.