نگاهی به قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران

از زمانی که پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده شد، ۶ قطعنامه علیه کشورمان به تصویب رسیده است.

به گزارش فارس، 9ماه از انتخاب محمود احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور ایران در سال 1384 گذشته بود که پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت ارجاع شد.

این تصمیم بعد از آن بود که در پی بد عهدی اعضای 1+5 و درخواست غیر قانونی آنها برای تعلیق دائمی فعالیت های هسته ای که پیش از این قرار بود به صورت موقتی باشد، جمهوری اسلامی ایران تصمیم به فک پلمپ مراکز هسته ای و از سرگیری برنامه صلح آمیز هسته ای خود گرفت.

پس از آن که ایران تصمیم گرفت به تعلیق دو ساله فعالیت های هسته ای پایان دهد، شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی 15 بهمن ماه 1384 (4 فوریه 2006) به ایران اخطار داد چنانچه غنی سازی اورانیوم را تعلیق نکند، موضوع را به شورای امنیت گزارش خواهد داد. پس از آن در هشتم مارس 2006 (18 اسفند 1384) پرونده هسته ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع داد و از سال 2006 به بعد 6 قطعنامه علیه ایران صادر شد که اولین قطعنامه جنبه غیر اجباری و غیر لازم الاجرا داشت و 5 قطعنامه بعدی تحریم هایی را علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کرد.

به گزارش فارس، در راستای حل مسئله هسته ای ایران در دولت هشتم و نهم مذاکراتی با پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل به اضافه آلمان و با حضور مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و به ریاست سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی وقت آغاز شد که در همین راستا سه دور مذاکره در ژنو - تیر ماه 1387 (ژنو یک)، مهر ماه  1388 (ژنو 2)، آذر ماه 1389 (ژنو 3) - برگزار و شهر استانبول بهمن 1389 و همچنین 26 فروردین ماه 1391 میزبان دور بعدی گفت وگوها بود. این مذاکرات سوم و چهارم خرداد در بغداد و 29 و 30 خرداد ماه در مسکو و هشتم و نهم اسفند ماه 1391 در آلماتی برگزار شد، ولی عملا نتیجه ای حاصل نشد.

پس از آنکه حسن روحانی سکان دولت دهم را در دست گرفت، پرونده هسته ای را از شورای امنیت به وزارت امور خارجه محول کرد و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه خود را مامور برگزاری مذاکرات در این زمینه کرد و در همین راستا سه دور مذاکره در شهر ژنو برگزار و در سومین دور مذاکرات ژنو در تاریخ سوم آذر ماه 1392 -24 نوامبر 2013 - وزرای خارجه ایران و  شش کشور (آمریکا، فرانسه، روسیه، چین، انگلستان و آلمان) با حضور کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی وقت اتحادیه اروپا به توافقی تحت عنوان «برنامه اقدام مشترک» دست یافتند و این توافقنامه در سی ام دی ماه همان سال وارد مرحله اجرا شد و از بهمن ماه مذاکرات برای دستیابی به راه حل جامع هسته ای برگزار شد که تاکنون 9 دور مذاکره در این زمینه برگزار شده است (هفت دور در وین، یک دور در نیویورک و یک دور نیز در مسقط پایتخت عمان) و قرار است دهمین دور مذاکرات نیز روز سه شنبه 27 آبان ماه در شهر وین برگزار شود.

در ششمین دور مذاکرات جامع هسته ای در وین و در پایان ضرب الاجل شش ماه بعد از اجرای توافق موقت و پس از آنکه طرفین به این نتیجه رسیدند که حصول توافق به دلیل اختلافات عمده امکانپذیر نیست، این مذاکرات برای چهار ماه دیگر (سوم آذر ماه 1393) تمدید شد.

در حال حاضر میزان و ظرفیت غنی سازی، جدول زمانی رفع تحریم های اعمال شده علیه ایران اعم از تحریم های یکجانبه، چندجانبه و تحریم های شورای امنیت از جمله مهمترین موارد اختلافی بین ایران و شش کشور است.

خبرگزاری فارس در همین راستا نگاهی اجمالی به شش قطعنامه شورای امنیت علیه برنامه هسته ای ایران کرده که در ذیل می خوانید.

*بیانیه شورای امنیت (1696)

پس از آنکه شورای حکام در 18 اسفند 1384 (هشتم مارس 2006) پرونده هسته ای ایران را به شورای امنیت ارجاع داد، شورای امنیت از آن سال اقدام به صدور قطعنامه علیه ایران کرد.

از سال 2006 به بعد 6 قطعنامه علیه ایران صادر شد که اولین قطعنامه جنبه غیر اجباری و غیر لازم الاجرا داشت و 5 قطعنامه بعدی تحریم هایی را علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کرد.

البته شورای امنیت در تاریخ ۳۱ ژوئیه ۲۰۰۶ بیانیه 1696 را تصویب کرد که براساس آن از ایران خواسته شده غنی سازی اورانیوم را متوقف کند و در غیر این صورت با تحریم های احتمالی دیپلماتیک یا اقتصادی مواجه خواهد شد.

این قطعنامه با 14 رای موافق و یک رأی مخالف (قطر) تصویب شد.

این قطعنامه تحت بند 40 فصل هفت منشور سازمان ملل تصویب شده که حاوی معیارهای تنبیهی یا تحریمی نیست.

قطعنامه (1737)

شورای امنیت در 23 دسامبر 2006 برای وادار کردن جمهوری اسلامی ایران به پایان غنی سازی اورانیوم قطعنامه 1737 را به رای گذاشت که البته برخی از بندهای آن بر اثر فشار روسیه و چین تعدیل شد و در نهایت 15 کشور عضو شورا به آن رای مثبت دادند.

قطعنامه تحریمی (1747)

شورای امنیت سازمان ملل در 24 مارس 2007 میلادی (4 فروردین 1386) به اتفاق آرا (15 عضو دائم و غیر دائم) قطعنامه 1747 را علیه ایران به تصویب رساند.

در این قطعنامه از تمامی کشورهای جهان خواسته شده تا فعالیت خود با شرکت های ایرانی را که در زمینه انرژی هسته ای فعالیت دارند، محدود کنند. ممنوعیت صادرات و واردات سلاح های سنگین به ایران نیز از دیگر موارد صادره در این قطعنامه بود.

همچنین شورای امنیت به جمهوری اسلامی ایران 60 روز مهلت داد تا با تبعیت از این قطعنامه و درخواست های قطعنامه 1737 که پیش از آن تصویب شده بود، به فعالیت های «حساس اتمی» خود، از جمله غنی سازی اورانیوم پایان دهد.

قطعنامه تحریمی (1803)

شورای امنیت سازمان ملل 9 ماه بعد از صدور قطعنامه 1747 در تاریخ دوشنبه سوم مارس 2008 قطعنامه دیگری (1803) را با 14 رای مثبت و رای ممتنع ونزوئلا علیه ایران صادر کرد.

مفاد قطعنامه به شکل رسمی توسط فرانسه و بریتانیا پیشنهاد و همچون قطعنامه های قبلی بر اساس فصل هفتم منشور ملل متحد، ناظر به اقدام های لازم در ارتباط با تهدید صلح و امنیت جهانی تصویب شد.

قطعنامه تحریمی (1835)

شورای امنیت در قطعنامه 1835خود ضمن اشاره به گزارش جدید محمد البرادعی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی که از عدم تعلیق غنی سازی اورانیوم ایران سخن گفته بود، از ایران خواست تا به صورت کامل و بدون هیچ تاخیری به قطعنامه های پیشین این شورا و نیز درخواست های شورای حکام آژانس در تعلیق برنامه هسته ای خود عمل کند.

شورای امنیت ضمن تاکید مجدد بر قطعنامه های 1696، 1737، 1747 و 1803 که همگی آنها تحت فصل هفتم منشور ملل متحد صادر شده و در آنها از ایران در خواست شده که فعالیت های غنی سازی اورانیوم و پروژه آب سنگین را تعلیق کند، در قطعنامه جدید خود اشاره ای به تحریم های جدید علیه ایران نکرد.

قطعنامه تحریمی (1887)

از دیگر قطعنامه هایی که شورای امنیت علیه ایران صادر کرد، قطعنامه 1887 بود که در تاریخ 24 سپتامبر 2009 تصویب شد این قطعنامه نیز با 15 رای موافق مورد تصویب این شورا قرار گرفت که در این قطعنامه از ایران خواسته شده بود به قطعنامه های قبلی عمل کند.

قطعنامه تحریمی (1929)

شورای امنیت سازمان ملل روز چهارشنبه 9 ژوئن 2010  (19 خرداد) قطعنامه 1929 را علیه ایران صادر کرد که براساس آن تحریم ها علیه ایران فراگیرتر و شدیدتر شد.

قطعنامه 1929 براساس سه قطعنامه صادر شده پیشین علیه جمهوری اسلامی تنظیم و در آن اقدامات دیگری برای تحریم ایران منظور شد.

در این قطعنامه در عین حال گفته شده که اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل به گفت وگو برای رسیدن به یک راه حل مسالمت آمیز در برابر برنامه هسته ای ایران ادامه می دهند.

شورای امنیت در این قطعنامه تاکید کرده که تحریم ها افراد حقیقی و حقوقی و شرکت هایی را هدف قرار می دهد که مسئول برنامه هسته ای ایران هستند.

موارد جدید تحریم در آخرین قطعنامه علیه ایران

ایران از سرمایه گذاری در خارج از کشور در فعالیت های حساس هسته ای مانند غنی سازی اورانیوم و فعالیت هایی که بتواند دانش فنی هسته ای را به دست آورد و همچنین سرمایه گذاری مرتبط با موشک بالستیک که توانمندی ساخت سلاح هسته ای را داشته باشد، منع شده است.

این بند از ممنوعیت، سرمایه گذاری استخراج اورانیوم را هم شامل می شود.

دولت ها از فروش یا انتقال هشت سلاح سنگین شامل تانک، خودروهای زرهی جنگی، توپخانه، هواپیمای جنگنده، بالگردهای تهاجمی، ناو، موشک یا سیستم موشکی به ایران منع شده اند. برهمین اساس دولت ها اجازه ندارند کمک فنی یا نظامی این گونه تسلیحات را در اختیار ایران قرار دهند.

ایران از انجام هرگونه فعالیت مرتبط با موشک بالستیک که توانایی حمل سلاح هسته ای را داشته باشد، منع شده و کشورها موظف هستند تمام تدابیر لازم را برای جلوگیری از انتقال فناوری یا کمک فنی مرتبط انجام دهند.

انتقال قطعات حساس مرتبط با تکثیر هسته ای و موشکی به ایران یا از ایران منع شده است.

سپاه پاسداران و شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی هدف تحریم های تازه قرار گرفتند. در نهایت این قطعنامه از اعضا می خواست اجازه ندهند شعب تازه بانک های ایرانی در کشورشان دایر شود یا بانک ها و موسسات مالی فعال در خاکشان با ایران معامله کنند.