چرا ریاض به فکر شکست مذاکرات هسته‌ای است؟

دیپلماسی ایرانی: عربستانی ها به دقت مذاکرات سه جانبه ایران – ایالات متحده – اتحادیه اروپا در مسقط را پیگیری می کنند. آنها از این نگرانند که توافق جامع هسته ای حاصل شود و شکستی سنگین به پای دیپلماسی آنها نوشته شود. این نگرانی را به روشنی از شیوه اطلاع رسانی رسانه های عربستانی می توان دید. رسانه های عربستانی بر جنبه های اختلافی مذاکرات تاکید دارند و توجهی به اظهارات ایجابی مقام های دو طرف نمی کنند. در حالی که روز دوشنبه و سه شنبه عمده منابع خبری صحبت از پیشرفت های ملموس در مذاکرات علی رغم وجود اختلافات می زدند، رسانه های عربستانی دائما تاکید داشتند که فاصله دو طرف از یکدیگر بسیار است و اختلافات موجود مانع از رسیدن توافق میان آنها شده است. روزنامه الحیات در روزهای دوشنبه و سه شنبه گزارش داد که مذاکرات مسقط چندان خوب پیش نمی رود و شبکه خبری العربیه نیز صبح سه شنبه خبر خروج جان کری، وزیر امور خارجه امریکا از مسقط را اتفاقی سلبی در مذاکرات دانست و گزارش داد که احتمال شکست مذاکرات وجود دارد. در حالی که شبکه پرس تی وی به نقل از منابع خبری کویتی گزارش داد که کری چهارشنبه به مسقط باز می گردد و دیگر منابع خبری نیز گزارش دادند که مذاکرات هیئت های ایرانی و امریکایی همچنان ادامه دارد و گفت وگوها در روز چهارشنبه نیز ادامه می یابد. علاوه بر این رسانه های عمانی نیز صحبت از وجود پیشرفت های ملموس در مذاکرات می کنند و گزارش می دهند که احتمال رسیدن به توافق بالا است. روس ها و برخی منابع خبری آلمانی حتی گزارش می دهند که توافق نهایی حاصل شده و تنها نقطه اختلافی بحث چگونگی لغو تحریم ها است.

پس چرا عربستانی ها بر جنبه اختلافی مذاکرات تمرکز کرده اند و نقاط ایجابی گفت وگوها را نمی بینند و نمی خواهند صحبتی از پیشرفت مذاکرات کنند؟

روشن است که عربستانی ها همانند اسرائیلی ها تمایلی به توافق میان ایران با 1+5 ندارند. آنها هم تمایل دارند که مذاکرات شکست بخورد. اظهارات چندی پیش سعود الفیصل، وزیر امور خارجه عربستان که بر خلاف جریان عادی سازی روابط تهران و ریاض علیه ایران صحبت کرد، همچنین اظهاراتی که یکی از مقام های عربستانی به روزنامه العرب گفته و تاکید کرده که ریاض در حال حاضر به فکر آشتی با تهران نیست و هر گونه تغییری را منوط به تغییر رفتار ایران در تعاملات منطقه ای کرده، گواهی بر این ادعا است که عربستانی ها نه تنها به فکر آشتی با ایران نیستند بلکه حتی تمایل دارند گفت وگوهای امریکا با ایران بر سر پرونده هسته ای اش به شکست بینجامد.

دلایل بسیاری برای این خواسته عربستانی ها می توان برشمرد. یکی از این دلایل این باور عربستانی ها است که موفقیت مذاکرات هسته ای ایران به حساب آنها نوشته خواهد شد. چرا که به گفته آنها نشانه های بسیاری وجود دارد که امریکا و غرب بعد از حل پرونده هسته ای، به دنبال حل اختلافات فی مابین با ایران و دیگر مسائل منطقه ای بدون در نظر گرفتن منافع اعراب هستند. به اعتقاد عربستانی ها بهبود روابط غرب و امریکا با ایران به قیمت دور شدن آنها از اعراب به ویژه عربستان تمام خواهد شد.

مساله دیگر به اصرار دستگاه دیپلماسی امریکا به حل پرونده هسته ای ایران به عنوان یک دستاورد مهم دیپلماتیک باز می گردد. عربستانی ها از این که می بینند ایالات متحده هیچ توجهی به دیگر پرونده های منطقه ای نظیر بحران های سوریه، یمن، لیبی، لبنان و دیگر پرونده های عربی نمی کند و تنها همه تلاش خود را معطوف پرونده هسته ای ایران کرده است، ناخرسندند. اگر پرونده هسته ای ایران به توافق جامع ختم شود مهمترین پیروزی برای اوباما رقم خواهد خورد در حالی که در فهرست این پیروزی ها جایی برای پرونده های عربی که عربستان به دنبال منافع خود در آنها است، نیست.

در این میان عربستان تمایل دارد که در کنار پرونده هسته ای موضوعات دیگر مورد اختلاف با ایران نیز مورد بررسی قرار بگیرد. مثل پرونده های سوریه، عراق، یمن، لبنان و غیره در حالی که امریکا به هیچ وجه تمایل ندارد (آن طور که باراک اوباما در مصاحبه با شکبه سی بی اس و جان کری در آستانه سفر به مسقط نیز تاکید کردند) مذاکرات هسته ای را به دیگر پرونده های سیاسی پیوند بزند. این دقیقا چیزی است که ایران نیز بارها بر آن تاکید کرده و گفته است که در مذاکرات هسته ای صرفا بر سر موضوع هسته ای گفت وگو می کند نه چیز دیگر.

عربستانی ها خوب می دانند رسیدن به توافق جامع و حل مشکلات ایران با جامعه جهانی بر سر پرونده هسته ای اش راه را برای مذاکره بر سر دیگر پرونده های مطرح و مورد اختلاف به ویژه در خاورمیانه باز می کند. علاوه بر آن راه را برای مذاکرات مستقیم و کمتر حاشیه دار میان ایران با ایالات متحده نیز فراهم می آورد. در این صورت احتمال این که منافع عربستان بیش از هر زمانی کم اهمیت جلوه داده شود و عربستان بیش از پیش در حاشیه قرار بگیرد، وجود دارد، برای همین با این توافق مخالفت می کند و نسبت به آن واهمه دارد. چرا که به اعتقاد ریاض بزرگ ترین بازنده این معامله بزرگ اعراب خواهند بود که نه تنها در این گیر و دار چیزی به دست نمی آورند و هیچ توجهی به منافع آنها نمی شود بلکه چه بسا در آینده در وضعیتی قرار بگیرند که مجبور شوند به ایران امتیاز دهند.