اعتماد به این ائتلاف سخت است

دیپلماسی ایرانی: از صمیم قلب آرزو می کنم که داعش توسط کشورها و گروههای مسلح غیردولتی که مدعی تعهد به شکست و مهار داعش هستند مهار و شکست داده شود. شواهد گذشته تا حال، نشان می دهد که اطمینان به اینکه ائتلاف در حال شکل گیری به رهبری آمریکا در این امر موثر واقع شود سخت است، که البته حس نامطلوبی را نیز به من القا می کند. در ذیل به دلایل کلیدی چرایی قضیه اشاره می شود:

1)    ما تجربه چند دهه ای پیرامون اقدامات مختلف ( ارتقای دموکراسی و حقوق بشر، توسعه بازار آزاد، وغیره) در خاورمیانه داریم که به شکست منتهی شدند چرا که به شکل یکجانبه گرا و از سر استیصال در غرب طراحی شدند، و توسط آمریکا به منطقه اعلام شدند – با این تفاوت که در آن زمان بازیگران واقعی در خاورمیانه بودند که نقش محوری در پیشرفتها ایفا می کردند. اعلام ائتلاف قبل از آمادگی اعضای آن یک حرکت غیر حرفه ای است، به این دلیل که موجب می شود که بازیگران منطقه ای – دولتهای عربی که هم اکنون مشروعیت مغشوشی در این زمینه دارند – همچون احمقهای بدبختی به نظر بیایند که تنها زمانی که آمریکا فرمان می دهد به سرعت به تکاپو می افتند.

2)    واشنگتن درست می گوید که لازمه پیشرفت در نابودی داعش، خصوصا در عراق، ترکیبی از عملیات نظامی موثر محلی و سیستم سیاسی بومی توسعه یافته است. اما من نسبت به این جنبه از رهیافت آمریکا تردید دارم زیرا انتظارشکل گیری سریع چنین الزاماتی ، آن هم در گرماگرم جنگ، شتابزده است- خصوصا اینکه آمریکا یک دهه وقت صرف کرده و میلیاردها دلار در عراق هزینه کرده است تا دقیقا به همین دو هدف مهم دست یابد و حال آنکه شکست خورده است. شاید حتی نتایج مخربی از میراث آمریکا، همچون سربازان یاغی داعش که از نیروهای شکست خورده فدرال عراق تجهیزات وسلاحهای مدرنی که آمریکا تهیه کرده بود را به غنیمت گرفتند، نیز دیده شود.

3)    اعتماد من به موفقیت ائتلاف در حال شکل گیری برای جنگ با داعش، وقتی که می شنوم رئیس جمهور آمریکا از یمن و سومالی به عنوان مثالهایی برای آنچه که قرار است اتفاق بیافتد یاد می کند، شدیدا کاهش می یابد. یمن و سومالی مصیبتهای معاصر ناشی از استقرار حکومت و مداخله خارجی، همچون عملیاتهای ترور توسط پهپادهای آمریکایی به منظور تنبیه و ریشه کنی گروههای وابسته به القاعده، هستند. معهذا این گروهها به توسعه خود ادامه دادند، و عقب نشینی نکردند و به 6 کشور دیگر در منطقه نیز وارد شده اند. عجیب نیست که این راه حل برای بازیگران منطقه ای که قرار است مسیر آمریکا را بروند در بهترین وضعیت موجب سرگردانی است. کسی بایستی به رئیس جمهور آمریکا بگوید که یمن و سومالی کابوسهای سیاسی بودند که به هرقیمتی باید از آن اجتناب شود، نه اینکه آن را تکرار کنید و یا مورد تحسین قرار دهید.

4)    نام بردن از ژنرال بازنشسته نیروی دریایی جان آلن به عنوان هماهنگ کننده ائتلاف ضد داعش نیز موجب طرح سوالاتی در حوزه تجارب عینی شده است. دغدغه من این است که مناطقی که در سالهای اخیر در حوزه تخصص و تجربه ژنرال آلن بوده اند، به جای قوت قلب، شک و تردید زیادی را پیرامون کارآمدی آمریکا در منطقه عربی- آسیایی ایجاد می کنند. ژنرال آلن بر جنگ در افغانستان نظارت و بازرسی داشت. در استان انبار از نزدیک با عراقیها کار کرد. معاونت فرماندهی عملیاتهای نظامی آمریکا در منطقه مرکزی را به عهده داشت. با جان کری درحوزه هماهنگی و آموزش امنیتی روند صلح فلسطین- اسرائیل به میانجیگری آمریکا ، که به تازگی شکست خورده است همکاری کرده است. تصورمجموعه ای افسرده کننده تر از رشته شکستهای آمریکا در حوزه سیاسی- نظامی منطقه سخت تر از تصور آن 4 مقطعی است که ژنرال آلن در آن نقش محوری داشت. امیدوارم که وی فقط از دستورات تبعیت کرده باشد. رئوس کاری امروز وی دقیقا خلاف آن چیزیست که وی طی 10 سال گذشته انجام داده است و این اعتماد به شانس پیروزی را کم میکند.

5)    یادآوری خاطرات عاطفی و گیج کننده ( که واکنش انسانی قابل درک و به حقیست) آمریکاییها از حملات 11 سپتامبر در این هفته با ماموریت جاری برای شکست داعش در عراق و سوریه حقیقتا نادرست و غیر لازم، و شاید مخرب باشد. چنین نگرشی موجب غفلت از تحلیل دقیق چگونگی پیدایش داعش و آنچه را که آن نمایندگی می نماید می شود، و واکنشهای احساسی شدید، شووینیسم پرهزینه ایدئولوژیک، و سیاستهای ضد تروریسم عمدتا نظامی را که مناسب تهدیدها و خطرات واقعی نیستند به همراه خواهد داشت. سیاست خارجی آمریکا از سال 2001، به جای شکست تهدیدات القاعده ، داعش، و سایر گروههای مشابه، به بسط و توسعه آنها کمک کرده است. نگاه به حمله به داعش در عراق و سوریه از منظر11 سپتامبر تنها موجب استمرار یافتن این مشکل خواهد شد.

6)    متحدان عرب و ترک حاضر در این ائتلاف الهام بخش شوق و اطمینان نیستند، متاسفم که بگویم- واقعا متاسف، به دلیل اینکه تنها عملکرد منطقه ای پویا و کارآمد داعش و دیگر گروههای منحرف و خطرناک جامعه ما را شکست خواهد داد. جان کری به یک رهبر ارکستر متحد و هماهنگ کمتر شباهت دارد و بیشتر به یک کلانتر قوی الاراده که یک گروهان بی تفاوت از بومیهای هراسان را برای تعقیب یک جانی بسیج کرده شبیه است.

7)    و در خاتمه، سوریه و چالشهایش قلب پدیده داعش است، و ائتلاف در حال شکل گیری در قبال آنچه که باید درباره سوریه انجام داد مبهم به نظر می رسد.

نویسنده: رامی  خوری، سردبیر سیار دیلی استار و مدیر موسسه سیاست عمومی و امور بین المللی عصام فارس در دانشگاه آمریکایی بیروت

مترجمین: حامد ضرغامی و نصرت الله تاجیک