بزنگاه کوبانی و رویاهای منطقه ای ترکیه

* نویسنده: مصطفی مطهری

بر طبق سخنان رسانه ای رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه که چندی پیش بیان گردید برای ترکیه که با وظایف محدود به ائتلاف بین المللی پیوسته است مشکلات کردها به همان اندازه گسترش و توسعه دولت اسلامی اهمیت دارد. از جمله دلایلی که موجب  می شود اردوغان و دولت ترکیه با چنین موضع گیری به موضوع کردها بنگرد این است که باید به سیاست های چند سال اخیر ترکیه علاوه بر حفظ یکپارچگی قلمرو سرزمینی ترکیه، به سیاست ها و استراتژی نفوذ ترکیه در مناطق پیرامون آن در قالب بلندپروازی های ترکیه با رهیافت های نئو عثمانی گرایی آنها توجه نمود. در بیانی جامع و کامل کلید فهم سیاست های  ترکیه در قبال کوبانی است.

اردوغان و هم مسلکان حزبی اش به موضوع کوبانی بیشتر از دید یک فرصت تاریخی می نگرند که در ضعیف و نابودی تهدیدات بعدی برای ترکیه کمک خواهد کرد؛ چرا که سقوط کوبانی برای امید استقلال کردها یک شکست بزرگ و برای اهداف سیاسی ترکیه یک پیروزی شگرف خواهد بود؛ به همین دلیل و با این رویکرد نشانه شناسانه است که اردوغان، داعش و پ ک ک به یک اندازه خطرناک می داند.

در واقع دولت ترکیه بر این واقعیت واکسینه ترک ها پافشاری می کند که  تا زمانی که پ ک ک در حال جنگ با داعش در مناطق کرد نشین عراق و سوریه است، نمی تواند جنگ دومی را علیه ترکیه راه بیندازد. فلذا با شکست کوبانی موج ناسیونالیسم کردی و گرایش های استقلال طلبانه کردها به میران زیادی چه در سوریه و چه در ترکیه فروکش می کند و این شکستی تلخ برای کردها محسوب می شود و موازنه قدرت را به ضرر آنها رقم خواهد زد.

از سوی دیگر نیز عبدالله اوجالان ( آپو)، رهبر حزب پ ک ک در زندان تهدید کرده است اگر قتل عامی در کوبانیِ تحت محاصره رخ دهد مذاکرات صلح با دولت آنکارا که از یک سال پیش آغاز شده بود لغو می گردد، در جواب سخنان اوجالان، دولت ترکیه همچنان که حمایت از داعش را تکذیب می کند در چند روز گذشته مواضع پ ک ک را در کردستان ترکیه با جنگده های خود مورد تهاجم و بمباران قرار داد.

پس با توجه به تحولات موجود در خاورمیانه چند سال اخیر و حمایت ترکیه از تروریست های معارض با دولت سوریه و مناطقی چون کوبانی،اولویت دولت ترکیه، سقوط شهر کوبانی است و آنکارا با این اقدام دو هدف عمده را  را دنبال می کند :

هدف اول ضربه زدن به ارتباط منطقه عفرین با المالکیه حسکه و منطقه استقرار نیروهای حمایت از کردهاست که در این صورت دو بخش مهم را از یکدیگر جدا می کند.

 هدف دوم این که سقوط کوبانی زمینه تماس داعش در حلب با گروه های دیگر در رقه، جاده تل ابیض و مناطق واقع در مرز ترکیه را برای رسیدن به هدف غایی آنها یعنی سقوط اسد فراهم می سازد.

 در مجموع می توان بیان نمود سیاست انفعالی ترکیه در قبال کوبانی متأثر از دو عامل داخلی و خارجی است.

در بعد داخلی موضوع کردهای ترکیه مطرح است. در این رابطه شکست کوبانی به نوعی شکست کردها و پیروزی اردوغان محسوب می شود چرا که نیروهای حفاظت مردمی و حزب اتحاد دموکراتیک سوریه از شاخه های وابسته به پ.ک.ک محسوب می شوند.

در بعد خارجی نیز ترکیه به دنبال هدف اصلی خود در سوریه یعنی سقوط بشار است و اعلام کرده تنها زمانی که کردهای سوریه دست از اتحاد دوفاکتو با اسدکشیده و وارد مبارزه با او شوند و نیروهای ائتلاف بین المللی نیز نیروهای وابسته به اسد را همچون داعش هدف قرار دهند در قبال حوادث کوبانی مداخله خواهد کرد.

با توجه به اینکه اگر دو هدف مسبوق الذکر در سطور فوق بر ای ترکیه عملیاتی شوند، رویای تصاحب این منطقه که به لحاظ جغرافیایی و استراتزیکی می تواند نقشی مهم در ادامه نقش ترکیه در مناسبات سیاسی ایفا نماید به منصه عمل خواهد رسید.

آنچه در این راستا مهم به نظر می رسد و باید بدان تاکید نمود نقش غیر قابل انکار و برجسته پ ک ک در معادلات کنونی منطقه و سیاستگذاری های داخلی و منطقه ای ترکیه می باشد؛ به بیانی دیگر ترکیه و شخص اردوغان باید به این امر اذعان پیدا کنند که پ ک ک یک واقعیتی سیاسی در درون مرزهای ترکیه می باشد پس تلاش برای حذف این جریان و این واقعیت سیاسی کرد با توجه به نقش آفرینی پ ک ک در چند ماهه اخیر در حمایت از دیگر کردها در سوریه ( کوبانی )و بویژه عراق (شنگال) که بطور سنتی منطقه نفوذ  بارزانی می باشد موجب توجه و گرایشات سمپاتیک محور تمامی کردها در سراسر کره خاکی به آنها شده است؛ در واقع مقبولیت این حزب ( پ ک ک) در میان جوامع کرد دالی است بر موجودیت تاریخی آن در دنیای امروز. پس با توجه به این موقعیت جهانی یافته پ ک ک در اذهان عموم جهانیان به عنوان محافظان کوبانی و مبازران صف کشیده در برابر تجاوزات داعش در مناطق کرد نشین، دولت ترکیه باید به این امر واقف شود که ترک تازی در مناطق تحت نفوذ این حزب راه به جایی نخواهد برد و به علاوه ترکیه نباید در معادلات منطقه ای اخیر در مورد سوریه و سقوط دولت بشار اسد به این ایمان برسد که با سقوط کوبانی و تصرف مناطق واصلی به حلب و حتی دمشق می تواند به این هدف سیاسی خود که از ابتدای بحران برای آن هزینه های هنگفتی پرداخت کرده است خواهد رسید چرا که حضور و بیداری دیگر کشورهای حامی بشار اسد و دولت قانونی سوریه مانع از دستیابی ترکیه به این اهداف خود خواهد شد .

شایان توجه است از آنجا که ترکیه، جمهوری اسلامی را رقیب منطقه ای خود می داند ما باید با رصد کردن تمامی سیاست های ترکیه  با اشراف کامل تمامی تزهای منطقه ای ترکیه را با سیاست های بجای منطقه ای خود با شکست مواجه سازیم و از ایجاد هژمونی ترک ها در منطقه جلوگیری نماییم.

* دکترای علوم سیاسی