تبعات شکست مذاکرات هسته ای ایران با 1+5

دیپلماسی ایرانی: روزی روزگاری به نظر می رسید دولت اوباما دربرابر فشارهای کنگره و رژیم اسرائیل برای عدم مذاکره با ایران، مقاومت می کند. به نظر می رسید اوباما منتظر نتیجه دادن دیپلماسی ایالات متحده و ایران است و با علم به این که توافق هسته ای با ایران ضروری است، پای میز مذاکره آمده است. این روزها داستان فرق می کند، هم اکنون در میانه ی مدت زمان تمدید مذاکرات هستیم و با وجود این که پیشرفت های قابل توجهی در مذاکرات به دست آمده، احتمال شکست مذاکرات وجود دارد.

در حال حاضر هردو طرف نظرات خودشان را درباره ظرفیت غنی سازی دارند. ایران خواهان ساخت راکتورهای هسته ای بیشتر برای تولید برق  و ایالات متحده هم خواهان محدودتر کردن این امکانات است. بخشی از محاسبات هردوطرف درباره هزینه ی شکست مذاکرات است. ایران قطعاً از این موضوع آگاهی دارد که همزمان با افزایش تنش با روسیه، ایالات متحده در حال مبارزه با گروه داعش است. ایالات متحده و متحدانش به وضوح ترجیح می دهند که بحران جدیدی با جمهوری اسلامی ایران نداشته باشند، آن هم هنگامی که به کمک ایران برای مبارزه با داعش نیازمند هستند. این همکاری می تواند به صورت جداگانه و یا مخفی باشد.

ایالات متحده قطعاً می داند که حسن روحانی رئیس جمهور ایران به دنبال میراثی سیاسی و ارزشمند با استفاده از لغو تحریم ها است. اما هر دو طرف عاقل تر از این هستند که در این قمار شکست بخورند. در سمت ایالات متحده، بسیاری از افراد در واشینگتن حضور دارند که به چیزی کمتر از تسلیم ایران راضی نمی شوند، چیزی که دولت اوباما به دنبال آن نیست. این نیروها در هر دو حزب حضور دارند و در واقع حتی اگر دموکرات ها کنترل سنا را حفظ کنند و در سال 2016 کاخ سفید را هم حفظ کنند، این گونه مخالفت ها همچنان ادامه خواهد داشت.

اما در سمت ایران، بسیاری معتقدند که این مسئله برای روحانی اصلاح طلب به منزله ی مرگ و زندگی است. این کاملا درست است که نیروهای محافظه کار ایران که در روی کار آمدن محمود احمدی نژاد نقش داشتند، به دنبال شکست روحانی در صورتی که نتواند تحریم های غرب به رهبری آمریکا را لغو کند، هستند. حمایت از روحانی به خاطر شکست محافظه کاران در بهبود زندگی مردم بود، روحانی نمی تواند آنها را ناامید کند.

اما اگر سیاست گذاران آمریکایی فکر می کنند با استفاده از این موضوع می توانند به روحانی فشار بیاورند، اشتباه می کنند. در گزارشی که به تازگی توسط مرکز ویلسون و به قلم فریده فرهی، کارشناس ایران نوشته شده است، اشاره شده که در صورت شکست مذاکرات هم روحانی گزینه هایی در اختیار دارد. فرهی معتقد است «مطمئناً روحانی در صورت شکست مذاکرات، ضعیف تر خواهد شد، همانند روسای جمهور کشورهای دیگر که قادر به تحقق وعده های اصلی خود نیستند. اما وی اگر نگوییم هفت سال، سه سال دیگر هنوز رئیس جمهور است و تندروها هنوز شاهد حضور اعضای خود در راس قوه مجریه و وزارت خانه های کلیدی نیستند.»

وی در ادامه می گوید «با توجه به پایگاه سیاسی محدود برای اهداف انتخاباتی، تیم روحانی باید به دنبال ایجاد ائتلاف میان میانه روها، اصلاح طلبان و اصولگرایان میانه رو باشند –همان ائتلافی که منجر به پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری شد- تا بتوانند در انتخابات مجلس سال 2016 پیروز شوند. مهم تر از همه روحانی برای تصویب سیاست های اقتصادی و اجتماعی و دیگر امور به مجلس آینده نیاز دارد»

نکته ای که فرهی به  آن اشاره کرد، بسیار مهم بود. روحانی گزینه هایی در اختیار دارد و با توافقی که به محافظه کاران این بهانه را بدهد که وی برنامه ی مستقل هسته ای را از بین برده است، موافقت نخواهد کرد. همان طور که نظرسنجی اخیر صورت گرفته نشان می دهد، این مسئله به وضوح در ایران دیده می شود که به برنامه هسته ای به عنوان نشانه ای از غرور و افتخار ملی نگاه می کنند. مردم ایران از دستورات غرب در قبال برنامه هسته ای حمایت نمی کنند و از این که به این گونه اقدامات عمل کنند، اجتناب می ورزند.

با این حال عواقب شکست مذاکرات نباید نادیده گرفته شود. این نکته را هم باید در نظر داشت که اوباما در دو سال پایانی ریاست جمهوری اش و به دنبال توافق است، ولی جانشین وی از هر حزبی که باشد، میل کمتری به توافق با ایران خواهد داشت. در آن صورت فشارهای رژیم اسرائیل برای مواجهه ی مستقیم میان ایالات متحده و ایران افزایش پیدا خواهد کرد و ایران احساس خواهد کرد که بیشتر و بیشتر تحت محاصره ی غرب و متحدانش قرار گرفته است.

منبع: لوبلاگ/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/20     

انتشار اولیه: سه شنبه 1 مهر 1393 / باز انتشار: یکشنبه 6 مهر 1393