تقلای فرانسه برای نقش آفرینی در عراق

دیپلماسی ایرانی: پس از آنکه آمریکا از همپیمانان خود خواست که برای حمله به عراق در سال 2003، با این کشور همراه شوند، فرانسه جزو کشورهایی بود که با حمله نظامی به عراق مخالفت کرد. موضع فرانسه از ابتدا حل مساله عراق و برکناری صدام حسین از طریق دیپلماتیک بود. اما پس از حمله نیروهای ائتلاف_ عمدتا آمریکا و انگلستان_ دیگر فرانسه دخالت نکرد و هیچگاه طی 11 سال اخیر مواضع صریح و دخالت مستقیمی نداشت. از طرفی عراق خارج از قلمرو نفوذ فرانسه محسوب می شود، چرا که حوزه نفوذ فرانسه منطقه شامات_ سوریه و لبنان _ بود. به همین دلیل حضور فرانسه در سوریه و لبنان پر رنگ تر از عراق است. اما حضور داعش و عضو گیری های این گروه از کشورهای اروپایی، موجب تغییر رویکرد کشورهای غربی به خصوص فرانسه به تحولات عراق شده است. با توجه به آمار ارایه شده نزدیک به 15 درصد فرانسوی تبارها دیدگاه مثبتی نسبت به داعش دارند و در عین حال گفته شده نزدیک به هزار نفر از اعضای داعش فرانسوی تبار هستند. همین مساله موجب نگرانی فرانسه شده است. از این رو این کشور با ارایه پیشنهادی به دولت عراق، خواستار بررسی مسایل امنیتی این کشور و مقابله با داعش شده است. در این راستا با پیروز ایزدی کارشناس کارشناس مسایل اروپا و تحلیلگر فرانسه گفت وگوی کوتاهی داشتیم که در ادامه می آید:

فرانسوا اولاند، رئیس جمهوری فرانسه در تماس تلفنی با فؤاد معصوم، رئیس جمهوری عراق اعلام کرد که پیشنهاد پاریس برای برگزاری نشست بین المللی در خصوص اوضاع امنیتی عراق در چنین شرایطی مساله بسیار مهمی است. این پیشنهاد با استقبال رییس جمهوری عراق مواجه شد. رویکرد فرانسه به عراق چیست و اساسا فرانسه در عراق به دنبال چیست؟

فرانسه کشوری بود که در گذشته با حمله آمریکا به عراق مخالف بود و در آن مقطع اعلام کرد که حمله نظامی به عراق موضوعیت ندارد و بهتر است مسایل از طریق دیپلماتیک حل شود. اما کنون با توجه به حضور داعش در عراق و سوریه که خطری جدی برای فرانسه محسوب می شود_ با توجه به اینکه گفته شده بین 500 تا هزار نفر از اتباع فرانسوی به گروه داعش پیوسته اند_لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه بیان کرد که باید ائتلاف منطقه ای علیه داعش با مشارکت ایران صورت گیرد. این در حالی است که پیشتر فرانسه _ حدود یک سال قبل _ جبهه ای را به همراه ترکیه و کشورهای حوزه جنوب خلیج فارس، علیه مقاومت، سوریه و حزب الله به راه انداخته بود، اما اکنون وضعیت دگرگون شده و فرانسه به دنبال دفع خطر جدی است که می تواند امنیت داخلی اش را به خطر بیاندازد.

موضع فرانسه در برابر ایالات متحده درخصوص بحران عراق ـ آن هم به عنوان یکی از کشورهای دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل ـ از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا فرانسه مخالف اقدام آمریکا در عراق بود.  آیا فرانسه به دنبال استفاده از وزنه خود در موضع گیری های خود در مقابل آمریکا پیرامون مساله عراق است؟

با توجه به احساس خطر فرانسه نسبت به تحرکات داعش، و اینکه فرانسه خود را قدرت بزرگ دارای حق وتو در شورای امنیت و سلاح هسته ای می داند و همچنین علاقه مند به ایفای نقش در مدیریت بین المللی و ارتقا وجهه بین المللی است، همواره مایل بوده در زمینه ابتکارات پیش قدم باشد تا بتواند شان و مقام خود را به عنوان یک قدرت بزرگ حفظ کند. از این منظر می توان اقدامات اخیر فرانسه در قبال عراق را مورد بررسی قرار داد.

شاهدیم گروه داعش در سوریه نیز فعالیت داشت. اما موضع فرانسه حمایت از این گروه در قبال دولت سوریه بود. این در حالی است که موضع فرانسه در قبال عراق متفاوت است. دلیل تفاوت رویکرد فرانسه نسبت به سوریه وعراق چیست؟

در آن مقطع فرانسه اصطکاک هایی با دولت سوریه داشت و همینطور در لبنان نیز از گروه 14 مارس یعنی گروه هایی مانند سعد حریری و مسیحیان که در مقابل گروه 8 مارس و حزب الله بودند، حمایت می کرد. از طرفی فرانسه منطقه شامات را یکی از حوزه های نفوذ خود و حامی مسیحیان لبنان می داند. همچنین در فاصله دو جنگ نیز در این منطقه قیمومیت داشته  که منطقه شامات یکی از مهمترین حوزه نفوذ فرانسه است. به همین دلیل منافع فرانسه در مقابل دولت بشار اسد بود. از این رو پس از بروز اتفاقات در سوریه، پاریس به دنبال تقویت گروه های معارض دولت مرکزی سوریه بود. البته فرانسه در ابتدا به دنبال گروه های سکولار بود اما پس از اینکه گروه های سنی نیز وارد معارضه با بشار اسد شدند، از آن ها نیز حمایت کرد به این دلیل که سرنگونی دولت بشار اسد را به نفع خود می دید. اما اکنون با تحرکات داعش، وضعیت فرق کرده است.

حوزه قلمرو فرانسه همواره منطقه شامات بوده و این کشور کمتر وارد حوزه عراق شده است؛ چرا که عراق حوزه قلمرو انگلستان محسوب می شود. با توجه به اظهار تمایل انگلستان نسبت به همکاری با کشورهای منطقه برای مقابله با داعش، آیا حضور فرانسه در عراق مساله رقابت منطقه ای با انگلستان را در پی دارد؟

در مورد عراق همسویی منافعی بین کشورهای غربی وجود دارد. هم دیوید کامرون و چاک هیگل و هم فابیوس و اولاند، بر ضرورت مقابله با داعش تاکید کردند. از آنجایی که فرانسه خاطر تاریخی خود مبنی بر مخالفت با حمله نیروهای ائتلاف به عراق را به یاد می آورد، از این رو هم مطبوعات و افکار عمومی وهم نخبگان فرانسه وضعیت کنونی را متوجه آمریکا می دانند. هرچند فرانسه به خصوص بعد از سال 2003 هیچ حضوری در عراق نداشته و همیشه دستش از تحولات این کشور به دور بوده است، اما کنون صحنه را برای مشارکت پیش آمده و دفع خطر مهیا می بیند.

با توجه به مخالفت فرانسه نسبت به حمله نظامی آمریکا به عراق، آیا پیشنهاد ارایه شده از سوی فرانسه مورد موافقت آمریکا قرار می گیرد؟

همسویی منافع وجود دارد. فرانسه به نوعی قصد به رخ کشیدن حقانیت موضع خودش در گذشته مبنی بر مخالفت با حمله نظامی به عراق را دارد. ولی در عمل چاره ای جز همکاری با همدیگر ندارند.

انتشار اولیه : دوشنبه 3 شهریور 1393 / باز انتشار : یکشنبه 9 شهریور 1393