سیروس ناصری: آمریکا ناچار از توافق با ماست
روحانی دیروز در جمع سفرا و نمایندگان کشورمان به تشریح مواضع جمهوری اسلامی پرداخت، اما در کنار آن به گلایه نیز پرداخت، برخی ترس از مذاکرات، را بهانه می کنند و به دولت یازدهم فشار می آورند. همین امر گلایه شیخ دیپلمات را به همراه داشت.
این روزها که مذاکرات وارد مرحله جدید خود شده است، شاهد رفتارهای متناقض از سوی برخی از اعضای 1+5 هستیم. هر چند اراده ها برای رسیدن به یک توافق خوب روز به روز بیشتر می شود اما این مذاکرات حاشیه هایی هم دارد. در میان مذاکره کنندگان کمترین حاشیه، مخصوص تیم هسته ای کشورمان است. حضور فعالانه و کاملا هماهنگ تیم مذاکراتی ایران در مباحث فنی، کار را برای گروه 1+5 سخت کرد و به تعبیری دیگر ایران به لحاظ فنی– سیاسی همواره با «دست پر» در جلسات مذاکراتی حضور دارد.
شاید به همین دلیل است که گروه کشورهای 1+5 گاهی روش و منش دیگری برای به انحراف کشاندن مذاکرات درپیش می گیرند. محمدجوادظریف که یک دیپلمات کهنه کار و باتجربه محسوب می شود، سال هاست که در متن مذاکرات هسته ای حضور دارد، ضمن آنکه به دلیل حضور فعال وی در سال های گذشته به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل، بحران ها و مذاکرات سخت و پیچیده ای را در سازمان ملل دنبال کرده است و نسبت به پیچیدگی های مذاکرات سخت و روش های فائق آمدن بر آن کاملا آگاه است. بسیاری از ناظران سیاسی و کارشناسان غربی حضور محمدجواد ظریف را در راس تیم «سیاسی - دیپلماتیک» مذاکرات هسته ای یک عامل مهم و اثرگذار در پیشبرد اهداف ایران در مذاکرات می دانند و می گویند او می داند چطور مذاکرات سیاسی و دیپلماتیک را به صورت منطقی پیش ببرد.
از سوی دیگر علی اکبر صالحی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی، دکترای مهندسی هسته ای خود را از دانشگاه MIT آمریکا دریافت کرده است ضمن آنکه نمایندگی ایران در سازمان بین المللی انرژِی اتمی و وزیر امور خارجه کشور را در کارنامه خود دارد. مجموع این عوامل از او چهره «دیپلمات فنی» در ساحت حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران ساخته است. دانش و توان فنی – دیپلماتیک تیم «ظریف- صالحی»، هماهنگی و نزدیکی دیدگاه های این دو دیپلمات برجسته کشورمان موجب شده است که رفتار و گفتار تیم مذاکره کننده ایرانی درمقابل گروه کشورهای 1+5 بسیار منطقی، معقول و باصلابت جلوه کند. اکنون که آینده مذاکرات ایران و 1+5 دریک بازه زمانی 4ماهه تمدید شده است، برای همگان این سوال مطرح است که نتیجه مذاکرات هسته ای چه خواهد بود؟ چه علل و عواملی بر روند مذاکرات تاثیر می گذارند؟ همه اینها را سیروس ناصری را پاسخ می دهد.
سفیر ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی و عضویت در تیم مذاکرات هسته ای به عنوان عضو ارشد تیم مذاکره کننده ازجمله سوابق سیروس ناصری است. این عضو تیم مذاکره کننده در زمان دبیری حسن روحانی، اکنون از آشناترین افراد به مباحث مذاکرات است. او تحلیلی که به آرمان ارائه داده است، اعتقاد دارد که تصمیم سخت را غرب باید بگیرد. تحلیل این دیپلمات باسابقه در ذیل آمده است.
سیروس ناصری، دیپلمات سابق کشورمان به تشریح وضعیت گفت وگوهای هسته ای پرداخت و گفت: از این بدتر برای اوباما قابل تصور نبود. زمانی که با شعار «بله ما می توانیم» زمام امور را در در دست گرفت، آرزو داشت مانند آبراهام لینکن یک رئیس جمهور بنام و به یادماندنی در تاریخ آمریکا بشود. خود را طرفدار اقشار آسیب پذیر آمریکا معرفی کرد و اعلام کرد با برنامه هایش وضعیت آنها را تغییر اساسی خواهد داد. درعرصه خارجی نیز گفت و به دفعات تکرار کرد که آمریکایی نوین را در صحنه جهانی مطرح خواهد کرد.
این دیپلمات سابق افزود: آنچه او به دنبالش بود تغییر چهره آمریکا از کشوری جنگ طلب و زورگو به کشوری متعادل، منطقی و برابرنگر به اوضاع و احوال جهانی، به ویژه به خاورمیانه و کشورهای اسلامی بود. شاید در این نیت هم صداقت داشت و تلاش هایی هم در این باب کرد. اما آنچه او شش سال کاشت نتیجه ای برای دروکردن نگذاشت. آمریکا اینک در آستانه تبلیغات انتخابات میان دوره ای کنگره است. تبلیغات انتخاباتی کم کم پا می گیرد و طی هفته ها و ماه های آتی سنگین تر خواهد شد. جایگاه اوباما در این مقطع خاص که احتمال از دست دادن اکثریت سنا وجود دارد، در ضعیف ترین حد ممکن است. وضعیت به گونه ای است که هم حزبی های او نیز در اظهارات پنهان و علنی از مواضع او فاصله می گیرند. دمکرات ها دستاورد عمده و چشمگیری از اوباما در صحنه سیاست و اقتصاد داخلی برای عرضه و دفاع نمی بینند.
این دیپلمات در ادامه افزود: مشکل بالاتر اما در صحنه خارجی است که عمده کنشگران سیاسی و نیز عموم مردم آمریکا سیاست های او را ضعیف و شکست خورده تلقی می کنند. از بحران اوکراین و تقابل مستقیم با روسیه که بگذریم، بزرگ ترین خطای اوباما تأسی و دنباله روی از سیاست های منفعت طلبانه، قدرت مآبانه، ساده اندیشانه، یکسونگرانه و کینه توزانه عربستان، ترکیه و قطر در خاورمیانه بزرگ بود. اوباما به درستی سیاست خروج نیروهای آمریکایی از عراق و افغانستان را دنبال و اجرا نمود. اما او هیچ طرح و برنامه ای برای پرکردن خلأ ایجادشده نداشت.
نه اینکه نمی توانست، نمی خواست چراکه پرکردن این خلأ تنها از طریق همفکری و همکاری با ایران امکان پذیر بود. ولی او و به تبعش دستگاه حاکمیت آمریکا آماده پذیرش این واقعیت نبود. جنبش های اسلامی نیز ابتدا او را به شوق آورد. ولی زمانی که یمن و بحرین در معرض این بیداری قرار گرفتند با وحشت از سرایت این بیداری به عربستان سیاست های خود را به تدریج علیه این حرکت ها سوق داد و درنهایت انحراف این جنبش به سوی سوریه و هدف قراردادن حکومت آن کشور را برگزید. این دیپلمات در ادامه افزود: این اشتباه مهلک که در ابتدا برای اوباما و آمریکا به عنوان یک موفقیت زودرس تلقی می شد به باتلاقی منجر شد با عمق و وسعتی بیشتر از آنچه جورج بوش پسر با حمله به عراق و افغانستان برای آمریکایی ها به ارمغان آورد.
امروز آمریکا در منطقه دوست واقعی ندارد. عربستان به او خرده می گیرد. ترکیه او را حامی قابل اتکا نمی داند. بقیه کشور ها نیز به این نتیجه رسیده اند که روی آمریکا نمی توانند حساب کنند. از این سو نیز القاعده ضعیف شده جای خود را به داعش وحشت گرا و خونریز داده است. در سوریه کشتی آمریکا به گل نشسته است. در افغانستان دودستگی حاکم است. غزه هم حسب معمول زیر آتش اسرائیلی ها می سوزد و آمریکا دست به دامان مصری شده که آن را دولت کودتا خوانده بود. پرتگاهی که اوباما بر لبه آن نشسته هر روز عمیق تر و هولناک تر می شود. برای اوباما و برای آمریکا دیگر راه گریزی باقی نمانده است. یا باید بساط شان را از این منطقه جمع کنند و بروند یا باید با قدرت واقعی و مسلط منطقه، یعنی ایران، کنار بیایند.
اوباما و یارانش کری، هیگ و دیگران به خوبی می دانند که کلید ثبات منطقه و امنیت در منطقه در دستان ایران است. اگر می خواهند از این کلید برای گشودن گره های سنگین منطقه استفاده کنند چاره ای جز تفاهم با ایران ندارند. مذاکرات وین از این منظر تنها تلاشی برای نیل به یک توافق جامع هسته ای نیست. این مذاکرات بلکه آزمونی است برای آمریکا تا یک بار هم که شده حسن نیتی از خود نشان دهد و در عمل اثبات کند که به سیاست های خصمانه علیه ایران اسلامی پایان داده است. مسیر هم ساده و هموار است. آنچه ایران می خواهد، به حق هم می خواهد، تولید سوخت هسته ای برای رفع نیازهای آتی نیروگاهی است. همان چیزی که بر اساس برنامه عمل ژنو آمریکائی ها متعهد به پذیرش آن شدند. پس راه حل آسان، منطقی و شدنی است. تردیدی نیست که وضعیت فعلی برای شخص اوباما و همراهان او در دستگاه حاکم نیز یک فرصت و همزمان یک تهدید است.
بدخواهان، توطئه گرایان و افراط گرایان در آمریکا که اصولاً با هرگونه توافق بین آمریکا و ایران مخالف اند با ترسیم خطوط قرمز مصنوعی و بی منطق می خواهند مذاکرات را به بن بست بکشانند. طراح و منشأ اصلی تغذیه فکری این مجموعه نیز گروهی است که اتفاقاً در واژگان با گرده داعش همنام شده اند چراکه تلخیص هر دو نام در زبان انگلیسی «ISIS» خوانده می شود. اگر اوباما بخواهد نقش یک رهبر واقعی را در آمریکا ایفا کند، چاره ای ندارد جز اینکه این خطوط قرمز موهوم و مصنوعی را بشکند و به تیم مذاکره کننده اش دستور بدهد با مواضع متعادل و منعطف در دور های بعدی مذاکرات شرکت کنند. در واقع آمریکا باید بین یک توافق ایده آل ولی ناشدنی و یک توافق دشوار ولی منطقی و شدنی گزینه دوم را انتخاب کند.
فراموش نشود که درصورت شکست مذاکرات آمریکایی ها سلاح موثر دیگری برای تهدید ایران ندارند، چون پیش تر گلوله های خود را خالی کرده اند. این ایران است که هنوز کارت های متعدد برای سخت کردن شرایط چه در بحث هسته ای و چه موضوعات منطقه ای دارد و آنها را برای روزهای بحرانی و تقابل ناخواسته ذخیره کرده است. اما اگر تعامل جای خود را به تقابل بدهد، ولو نامحتمل، چنین تقابلی نیز تداوم نخواهد داشت. البته این وضعیت برای هر دو طرف خساراتی خواهد داشت. ولی این آمریکاست که پس از مدتی کوتاه ناگزیر خواهد شد در شرایط دشوارتری به مذاکره بازگردد و امتیازات بیشتری بدهد. این را یک محاسبه ساده از گزینه های دو طرف در وضعیت تقابل به سادگی نشان می دهد.
ایران با حسن نیت وارد وادی مذاکره شده، تاکنون نیز به تعهدات خود کاملا پایبند بوده و مواضع و خواسته هایش را نیز منطبق با برنامه عمل ژنو مطرح کرده است. اما پرونده آمریکا تا این زمان چندان شفاف نیست. اگر آمریکا در این مقطع استثنایی و بلکه تاریخی نیت سوء نداشته باشد به راحتی می تواند قبل از پایان دوره تمدید موضوع هسته ای با ایران به تفاهم برسد. سیروس ناصری، عضو پیشین تیم هسته ای کشورمان درمورد مذاکرات هسته ای و نقش آمریکا همچنین افزود: اما اگر مانند گذشته ها، آمریکا فرصت سوزی کند و مذاکرات را به بن بست بکشاند، تنها و تنها خود و دوستانش را در معرض سقوط از پرتگاه فعلی قرار خواهد داد.
منبع:روزنامه آرمان
این روزها که مذاکرات وارد مرحله جدید خود شده است، شاهد رفتارهای متناقض از سوی برخی از اعضای 1+5 هستیم. هر چند اراده ها برای رسیدن به یک توافق خوب روز به روز بیشتر می شود اما این مذاکرات حاشیه هایی هم دارد. در میان مذاکره کنندگان کمترین حاشیه، مخصوص تیم هسته ای کشورمان است. حضور فعالانه و کاملا هماهنگ تیم مذاکراتی ایران در مباحث فنی، کار را برای گروه 1+5 سخت کرد و به تعبیری دیگر ایران به لحاظ فنی– سیاسی همواره با «دست پر» در جلسات مذاکراتی حضور دارد.
شاید به همین دلیل است که گروه کشورهای 1+5 گاهی روش و منش دیگری برای به انحراف کشاندن مذاکرات درپیش می گیرند. محمدجوادظریف که یک دیپلمات کهنه کار و باتجربه محسوب می شود، سال هاست که در متن مذاکرات هسته ای حضور دارد، ضمن آنکه به دلیل حضور فعال وی در سال های گذشته به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل، بحران ها و مذاکرات سخت و پیچیده ای را در سازمان ملل دنبال کرده است و نسبت به پیچیدگی های مذاکرات سخت و روش های فائق آمدن بر آن کاملا آگاه است. بسیاری از ناظران سیاسی و کارشناسان غربی حضور محمدجواد ظریف را در راس تیم «سیاسی - دیپلماتیک» مذاکرات هسته ای یک عامل مهم و اثرگذار در پیشبرد اهداف ایران در مذاکرات می دانند و می گویند او می داند چطور مذاکرات سیاسی و دیپلماتیک را به صورت منطقی پیش ببرد.
از سوی دیگر علی اکبر صالحی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی، دکترای مهندسی هسته ای خود را از دانشگاه MIT آمریکا دریافت کرده است ضمن آنکه نمایندگی ایران در سازمان بین المللی انرژِی اتمی و وزیر امور خارجه کشور را در کارنامه خود دارد. مجموع این عوامل از او چهره «دیپلمات فنی» در ساحت حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران ساخته است. دانش و توان فنی – دیپلماتیک تیم «ظریف- صالحی»، هماهنگی و نزدیکی دیدگاه های این دو دیپلمات برجسته کشورمان موجب شده است که رفتار و گفتار تیم مذاکره کننده ایرانی درمقابل گروه کشورهای 1+5 بسیار منطقی، معقول و باصلابت جلوه کند. اکنون که آینده مذاکرات ایران و 1+5 دریک بازه زمانی 4ماهه تمدید شده است، برای همگان این سوال مطرح است که نتیجه مذاکرات هسته ای چه خواهد بود؟ چه علل و عواملی بر روند مذاکرات تاثیر می گذارند؟ همه اینها را سیروس ناصری را پاسخ می دهد.
سفیر ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی و عضویت در تیم مذاکرات هسته ای به عنوان عضو ارشد تیم مذاکره کننده ازجمله سوابق سیروس ناصری است. این عضو تیم مذاکره کننده در زمان دبیری حسن روحانی، اکنون از آشناترین افراد به مباحث مذاکرات است. او تحلیلی که به آرمان ارائه داده است، اعتقاد دارد که تصمیم سخت را غرب باید بگیرد. تحلیل این دیپلمات باسابقه در ذیل آمده است.
سیروس ناصری، دیپلمات سابق کشورمان به تشریح وضعیت گفت وگوهای هسته ای پرداخت و گفت: از این بدتر برای اوباما قابل تصور نبود. زمانی که با شعار «بله ما می توانیم» زمام امور را در در دست گرفت، آرزو داشت مانند آبراهام لینکن یک رئیس جمهور بنام و به یادماندنی در تاریخ آمریکا بشود. خود را طرفدار اقشار آسیب پذیر آمریکا معرفی کرد و اعلام کرد با برنامه هایش وضعیت آنها را تغییر اساسی خواهد داد. درعرصه خارجی نیز گفت و به دفعات تکرار کرد که آمریکایی نوین را در صحنه جهانی مطرح خواهد کرد.
این دیپلمات سابق افزود: آنچه او به دنبالش بود تغییر چهره آمریکا از کشوری جنگ طلب و زورگو به کشوری متعادل، منطقی و برابرنگر به اوضاع و احوال جهانی، به ویژه به خاورمیانه و کشورهای اسلامی بود. شاید در این نیت هم صداقت داشت و تلاش هایی هم در این باب کرد. اما آنچه او شش سال کاشت نتیجه ای برای دروکردن نگذاشت. آمریکا اینک در آستانه تبلیغات انتخابات میان دوره ای کنگره است. تبلیغات انتخاباتی کم کم پا می گیرد و طی هفته ها و ماه های آتی سنگین تر خواهد شد. جایگاه اوباما در این مقطع خاص که احتمال از دست دادن اکثریت سنا وجود دارد، در ضعیف ترین حد ممکن است. وضعیت به گونه ای است که هم حزبی های او نیز در اظهارات پنهان و علنی از مواضع او فاصله می گیرند. دمکرات ها دستاورد عمده و چشمگیری از اوباما در صحنه سیاست و اقتصاد داخلی برای عرضه و دفاع نمی بینند.
این دیپلمات در ادامه افزود: مشکل بالاتر اما در صحنه خارجی است که عمده کنشگران سیاسی و نیز عموم مردم آمریکا سیاست های او را ضعیف و شکست خورده تلقی می کنند. از بحران اوکراین و تقابل مستقیم با روسیه که بگذریم، بزرگ ترین خطای اوباما تأسی و دنباله روی از سیاست های منفعت طلبانه، قدرت مآبانه، ساده اندیشانه، یکسونگرانه و کینه توزانه عربستان، ترکیه و قطر در خاورمیانه بزرگ بود. اوباما به درستی سیاست خروج نیروهای آمریکایی از عراق و افغانستان را دنبال و اجرا نمود. اما او هیچ طرح و برنامه ای برای پرکردن خلأ ایجادشده نداشت.
نه اینکه نمی توانست، نمی خواست چراکه پرکردن این خلأ تنها از طریق همفکری و همکاری با ایران امکان پذیر بود. ولی او و به تبعش دستگاه حاکمیت آمریکا آماده پذیرش این واقعیت نبود. جنبش های اسلامی نیز ابتدا او را به شوق آورد. ولی زمانی که یمن و بحرین در معرض این بیداری قرار گرفتند با وحشت از سرایت این بیداری به عربستان سیاست های خود را به تدریج علیه این حرکت ها سوق داد و درنهایت انحراف این جنبش به سوی سوریه و هدف قراردادن حکومت آن کشور را برگزید. این دیپلمات در ادامه افزود: این اشتباه مهلک که در ابتدا برای اوباما و آمریکا به عنوان یک موفقیت زودرس تلقی می شد به باتلاقی منجر شد با عمق و وسعتی بیشتر از آنچه جورج بوش پسر با حمله به عراق و افغانستان برای آمریکایی ها به ارمغان آورد.
امروز آمریکا در منطقه دوست واقعی ندارد. عربستان به او خرده می گیرد. ترکیه او را حامی قابل اتکا نمی داند. بقیه کشور ها نیز به این نتیجه رسیده اند که روی آمریکا نمی توانند حساب کنند. از این سو نیز القاعده ضعیف شده جای خود را به داعش وحشت گرا و خونریز داده است. در سوریه کشتی آمریکا به گل نشسته است. در افغانستان دودستگی حاکم است. غزه هم حسب معمول زیر آتش اسرائیلی ها می سوزد و آمریکا دست به دامان مصری شده که آن را دولت کودتا خوانده بود. پرتگاهی که اوباما بر لبه آن نشسته هر روز عمیق تر و هولناک تر می شود. برای اوباما و برای آمریکا دیگر راه گریزی باقی نمانده است. یا باید بساط شان را از این منطقه جمع کنند و بروند یا باید با قدرت واقعی و مسلط منطقه، یعنی ایران، کنار بیایند.
اوباما و یارانش کری، هیگ و دیگران به خوبی می دانند که کلید ثبات منطقه و امنیت در منطقه در دستان ایران است. اگر می خواهند از این کلید برای گشودن گره های سنگین منطقه استفاده کنند چاره ای جز تفاهم با ایران ندارند. مذاکرات وین از این منظر تنها تلاشی برای نیل به یک توافق جامع هسته ای نیست. این مذاکرات بلکه آزمونی است برای آمریکا تا یک بار هم که شده حسن نیتی از خود نشان دهد و در عمل اثبات کند که به سیاست های خصمانه علیه ایران اسلامی پایان داده است. مسیر هم ساده و هموار است. آنچه ایران می خواهد، به حق هم می خواهد، تولید سوخت هسته ای برای رفع نیازهای آتی نیروگاهی است. همان چیزی که بر اساس برنامه عمل ژنو آمریکائی ها متعهد به پذیرش آن شدند. پس راه حل آسان، منطقی و شدنی است. تردیدی نیست که وضعیت فعلی برای شخص اوباما و همراهان او در دستگاه حاکم نیز یک فرصت و همزمان یک تهدید است.
بدخواهان، توطئه گرایان و افراط گرایان در آمریکا که اصولاً با هرگونه توافق بین آمریکا و ایران مخالف اند با ترسیم خطوط قرمز مصنوعی و بی منطق می خواهند مذاکرات را به بن بست بکشانند. طراح و منشأ اصلی تغذیه فکری این مجموعه نیز گروهی است که اتفاقاً در واژگان با گرده داعش همنام شده اند چراکه تلخیص هر دو نام در زبان انگلیسی «ISIS» خوانده می شود. اگر اوباما بخواهد نقش یک رهبر واقعی را در آمریکا ایفا کند، چاره ای ندارد جز اینکه این خطوط قرمز موهوم و مصنوعی را بشکند و به تیم مذاکره کننده اش دستور بدهد با مواضع متعادل و منعطف در دور های بعدی مذاکرات شرکت کنند. در واقع آمریکا باید بین یک توافق ایده آل ولی ناشدنی و یک توافق دشوار ولی منطقی و شدنی گزینه دوم را انتخاب کند.
فراموش نشود که درصورت شکست مذاکرات آمریکایی ها سلاح موثر دیگری برای تهدید ایران ندارند، چون پیش تر گلوله های خود را خالی کرده اند. این ایران است که هنوز کارت های متعدد برای سخت کردن شرایط چه در بحث هسته ای و چه موضوعات منطقه ای دارد و آنها را برای روزهای بحرانی و تقابل ناخواسته ذخیره کرده است. اما اگر تعامل جای خود را به تقابل بدهد، ولو نامحتمل، چنین تقابلی نیز تداوم نخواهد داشت. البته این وضعیت برای هر دو طرف خساراتی خواهد داشت. ولی این آمریکاست که پس از مدتی کوتاه ناگزیر خواهد شد در شرایط دشوارتری به مذاکره بازگردد و امتیازات بیشتری بدهد. این را یک محاسبه ساده از گزینه های دو طرف در وضعیت تقابل به سادگی نشان می دهد.
ایران با حسن نیت وارد وادی مذاکره شده، تاکنون نیز به تعهدات خود کاملا پایبند بوده و مواضع و خواسته هایش را نیز منطبق با برنامه عمل ژنو مطرح کرده است. اما پرونده آمریکا تا این زمان چندان شفاف نیست. اگر آمریکا در این مقطع استثنایی و بلکه تاریخی نیت سوء نداشته باشد به راحتی می تواند قبل از پایان دوره تمدید موضوع هسته ای با ایران به تفاهم برسد. سیروس ناصری، عضو پیشین تیم هسته ای کشورمان درمورد مذاکرات هسته ای و نقش آمریکا همچنین افزود: اما اگر مانند گذشته ها، آمریکا فرصت سوزی کند و مذاکرات را به بن بست بکشاند، تنها و تنها خود و دوستانش را در معرض سقوط از پرتگاه فعلی قرار خواهد داد.
منبع:روزنامه آرمان
نظر شما :