نفعی که ایران از حمله امریکا به داعش می برد

دیپلماسی ایرانی: مارتین دمپسی، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح امریکا تقاضای حملات هوایی علیه مواضع داعش را تایید کرده است. پس از آن طی فرمانی توسط باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا جنگنده های آمریکایی مواضع داعش را مورد هدف قرار دادند. حمله هوایی آمریکا در حالی صورت می گیرد که پس از پیشروی های داعش در عراق و تصرف شهر موصل، بارها دولت مرکزی خواهان همکاری و کمک آمریکا شده بود اما دولت اوباما از این همکاری سر باز می زد. دولت اوباما بارها اعلام کرد که چالش پیش آمده به دولت عراق مربوط می شود و آمریکا در این باره دخالتی نمی کند. از طرفی آنها پیش شرط تشکیل دولت وحدت ملی را برای کمک نظامی مطرح کرده بودند. اما پیش روی های داعش به سمت منطقه کردستان عراق و آواره شدن ساکنان مناطقی که داعش به تصرف در آورده است، موجب شد تا آمریکا دستور حمله هوایی را به مواضع داعش صادر کند. برخی بر این عقیده اند که این دستور به درخواست مسئولان اقلیم کردستان صورت گرفته نه دولت مرکزی. درواقع این همکاری بر اساس هم پیمانی کردستان با آمریکا انجام شده است. در این باره با حسین رویوران کارشناس مسایل خاورمیانه گفت وگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید:

اوباما دستور حمله هوایی به مواضع داعش را داده است. آیا این گمان می رود که حمله شامل مناطق دیگر عراق نیز شود؟

در حال حاضر شاهد دوگانگی رفتاری از آمریکا هستیم. زمانی که داعش دو استان نینوا و صلاح الدین و دو شهر بزرگ عراق یعنی تکریت و موصل را اشغال کرد، آمریکا هیچ اقدامی انجام نداد. این در حالی بود که دولت عراق از آمریکا در خواست حمله کرده و حتی خواهان تحویل دادن هواپیماهای خریداری شده بود که آمریکا انجام نداد. دولت عراق به دنبال ایجاد اتحادی علیه تکفیری ها در سطح بین المللی و در ابعاد سیاسی بود که آمریکا از آن حمایت نکرد. این موارد نشان می دهد که آمریکا حساسیتی نسبت به دولت عراق در مقابل داعش ندارد. اما اکنون که داعش به سمت کردستان عراق حمله کرده و در این زمینه پیشروی هایی داشته و سد موصل و حتی مخمور را به تصرف در آورد، و اکنون بین 20-30 کیلومتری اربیل قرار گرفته است، به دلیل خطری که کردستان را تهدید می کند، آمریکا هم اقدام به ارایه سلاح های کیفی به نیروهای پیشمرگ و هم وارد عملیات نظامی علیه داعش شد که شاهد انهدام توپ خانه داعش هستیم. در همین حال آمریکا اقدامات سیاسی در سطح بین المللی و شورای امنیت انجام داد و در عین حال به آوارگان مناطق تحت حاکمیت کردها نیز کمک های انسان دوستانه ارسال کرد. رفتار آمریکا نشانگر تغییر نیست، بلکه رفتار آمریکا مبتنی بر نوعی همپیمانی با کردها و عدم همپیمانی با شیعیان است. این رفتار بر اساس شبکه ای از منافع آمریکا صورت گرفته است.

حمله هوایی نیروهای آمریکایی چه عواقبی برای عراق در پی خواهد داشت و چه تغییرات میدانی را حاصل خواهد کرد؟

حمله آمریکا به مواضع داعش، عملا این کشور را وارد جبهه ضد داعش کرده است. حال چه ادامه پیدا کند یا نه، تضادی میان داعش و آمریکا ایجاد شده و این قطعا به زیان داعش خواهد بود و تا حدی رفتار آمریکا را در آینده در ارتباط با دولت مرکزی عراق، تحت تاثیر قرار می دهد.

با توجه به ناتوانی ارتش عراق در مقابله با گروه داعش این اتفاق چه تاثیری بر روی نیروهای نظامی می گذارد؟

من ناتوانی ارتش عراق را قبول ندارم. الان با ورود نیروهای داوطلب به حوزه عملیات، وضعیت ارتش تغییر پیدا کرده است. پاکسازی های صورت گرفته در اطراف و شمال بغداد نشان از انگیزه داشتن نیروهای داوطلب دارد و آنها توانسته اند حوزه قابل تعریفی برای تقابل با داعش ایجاد کنند.

با توجه به هشدارهای آقای مقتدا صدر مبنی بر تهدیدی که متوجه بغداد از سوی داعش است، حمله هوایی نیروهای آمریکا تا چه حد این تهدید را جدی تر خواهد کرد؟ یا این که این تهدید خنثی خواهد شد؟

تصور می کنم داعش فقط بازیگری است که در فضای کاملا یک دست سنی می تواند حضور پیدا کند. بنابراین ظرفیت کامل داعش در استان های عرب سنی است. به همین دلیل حمله داعش به بغداد چندان قابل اجرا نیست و نمی توانند چنین کاری آن هم در زمانی که صدهزار داوطلب تحت آموزش بوده، انجام دهند و ورود این تعداد معادلات را تغییر خواهد داد. گرچه استفاده از نیروهای داوطلب دیر صورت گرفت. آقای مالکی این ظرفیت را نادیده گرفته بود.

آیا این حمله باعث تشدید بحران  خواهد شد یا ممکن است به حل بحران بیانجامد؟

به نظرم به تشدید بحران ختم نمی شود، بلکه در جهت حل بحران خواهد بود. آمریکا در یک وضعیت برزخی قرار داشت، عدم تصمیم آمریکا یکی از مهمترین بحران ها در عراق بود. آمریکا تصمیم گرفت در تقابل با داعش وارد معادله شود. همین امر شرایط را به زیان داعش رقم می زند، در عین حال که تا حدودی شفایت در این معادله پدیدار می شود.

آیا این حمله می تواند باعث تقویت حضور ایران در عراق شود؟

به نظرم بله. حضور داعش در عراق، به تقویت حضور ایران و نفوذ ایران انجامید. زیرا ایران یک قدرت منطقه ای است و با توجه به اینکه دولت عراق از همه کشورها درخواست کمک کرد، اما هیچ کدام کمک نکردند و تنها کشوری که کمک کرد ایران بود. به همین دلیل نفوذ ایران در عراق تقویت شده است.

برای کشورهای عربی از جمله عربستان چگونه خواهد بود؟

عربستان از ابزار داعش برای تقابل و نفوذ ایران استفاده می کرد. به گونه ای که از طریق داعش  تضادهای ایرانی در سطح منطقه را افزایش دهد. اما در عین حال این مساله تهدیدی برای خود عربستان خواهد بود. به این دلیل که مهمترین جغرافیای همبستگی فکری داعش در عربستان است. بازار و خریدار تفکر داعش در عربستان است. به همین دلیل احتمال گسترش این تفکر در عربستان و ایجاد پایگاه توسط داعش در این کشور بالاست. از این رو مقوله داعش برای عربستان یک مقوله چالشی است. از یک طرف به سود و از طرف دیگر تهدیدی برای عربستان است.

با توجه به شرط آمریکا مبنی بر اینکه تنها در صورت تشکیل دولت وحدت ملی به حملات ادامه می دهد، این حملات چه تاثیری بر انتخاب نخست وزیری عراق می گذارد؟

در عراق دو فرایند وجود دارد. یکی فرایند نظامی و دیگری عملیات سیاسی است. انتخاب نخست وزیر نیز بخشی از پازل عملیات سیاسی است. رسیدن به یک توافق بر سر انتخاب نخست وزیر نیز در یک بسته تعریف می شود. انتخاب رییس مجلس، رییس جمهور و نخست وزیر یک بسته است. این ها بدون توافق سه گروه اصلی شیعی، عرب و کرد امکان پذیر نیست. به همین دلیل میان انتخاب نخست وزیر و فرایند سیاسی- امنیتی در عراق ارتباط وجود دارد.

انتشار اولیه: دوشنبه 20 مرداد 1393 / انتشار مجدد: 27 مرداد 1393