داعش به دنبال احیای عصر هارون‌ الرشید

یک استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران با بیان اینکه "داعش تفاوت هایی با القاعده دارد"، اظهار کرد: اکنون اهل سنت خطر داعش را متوجه شده و به مقابله اعتقادی با آنها روی آورده است.

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، داوود فیرحی در هفتاد و هشتمین نشست ماهانه بنیاد باران با بیان اینکه "ادیان ذاتاً رادیکال نیستند ولی در دوره ای استعداد افراط گرایی پیدا می کنند"، گفت: در همه ادیان ابراهیمی و غیرابراهیمی ما شاهد ظهور افراطی گری در دوره ای بوده ایم.

وی افزود: ما اکنون در جهان اسلام نیز شاهد غلبه افراط گرایی در خاورمیانه هستیم. اکنون داعش موج چهارم سلفی گری است. جنبش سلفی از قرن هفت یا هشت هجری قمری شروع شده و تاکنون چهار مرحله را طی کرده است. مرحله اول آن تلاش های "ابن تیمیه" در واکنش به حمله مغول ها بود. موج دوم این جنبش اواخر قرن نوزده شکل گرفت و موج سوم آن به القاعده و پایان جنگ سرد مربوط است. موج چهارم نیز از سال 2006 با آغاز فعالیت جبهه النصره و داعش آغاز شد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه "جنبش سلفی یک جنبش روشنگر است"، خاطرنشان کرد: این جنبش این ایده را دارد که علت حضور قدرت های بزرگ در جهان اسلام ناشی از ضعف جهان اسلام بوده و این ضعف ناشی از فرقه گرایی در جهان اسلام است؛ بنابراین جنبش سلفی تلاش می کند با فرقه گرایی بوسیله رویکرد بازگشت به صدر اسلام مخالفت کند.

فیرحی در ادامه با اشاره به اینکه "جنبش سلفی بر وحدت تکیه دارد"، اظهار کرد: آنها معتقدند برای مقابله با فرقه گرایی باید به ظاهر نص بازگشت و به علم دینی نیازی نیست. در واقع در آیات قرآن مسأله جهاد وجود دارد که شیعه و سنی این جهاد را با ابزارهایی کنترل می کنند؛ مثلاً در تشیع گفته می شود جهاد ابتدایی مخصوص معصوم است و اهل سنت هم معتقدند جهاد ابتدایی باید به فرمان مفتی یا خلیفه انجام بگیرد.

وی با بیان اینکه "در جریان سلفی به آیات جهاد استناد می شود و آنها به این آیات عمل می کنند"، افزود: این جنبش وحدت را با خشونت دنبال می کند و با کافر خواندن مسلمانان با آنان درگیر می شود؛ بنابراین این تناقض در این جنبش وجود دارد که آنها بر وحدت تکیه می کنند اما با مسلمانان دیگر درگیر می شوند.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به اینکه "جنبش سلفی در حوزه های فنی بسیار مدرن است"، خاطرنشان کرد: امکانات داعش حتی برای برخی از ارتش های منطقه ناشناخته است اما آنها در حوزه علوم انسانی به شدت سنتی هستند و در بحث های مربوط به انتخابات، دولت مدرن و حقوق زنان سنتی و خشن عمل می کنند.

فیرحی همچنین با بیان اینکه "داعش از بازماندگان القاعده اردن و عراق در سال 2003 تأسیس شد"، گفت: آنها از سال 2006 تا 2010 سازماندهی شدند و تا 2014 رشد کردند و اکنون با در اختیار داشتن سرزمین هایی نزدیک به 2.5 تا 3 میلیون نفر جمعیت را تحت پوشش دارند. داعش ابتدا با ایمن الظواهری بیعت کرد و با جبهه النصره متحد شد اما در ماه می 2014 از النصره جدا شده و در فوریه همین سال از القاعده هم فاصله گرفت و حدود یک ماه پیش اعلام خلافت کرد.

وی همچنین اظهار کرد: داعش و القاعده با آمریکا و غرب، تشیع و مکاتب اربعه اهل سنت مخالفت می کنند اما تفاوت آنها این است که برای القاعده محور مرکزی غرب است و درگیری با شیعه در مرحله بعدی قرار دارد اما هدف کانونی داعش، تشیع است. آنها به جای آزادسازی قدس به دنبال آزادسازی بغداد بوده و به دنبال احیای عصر هارون الرشید هستند.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: القاعده بین المللی عمل می کنند و در اروپا یا آمریکا اقدامات تروریستی انجام می دهد اما داعش خاورمیانه را به عنوان قلب جهان مورد هجوم قرار می دهد. آنها نیروهای اروپایی را به خاورمیانه می کشانند.

فیرحی ادامه داد: شکاف های شیعه و سنی و اختلافات بر سر تقسیم قدرت و حضور نیروهای ارتش از منطقه تکریت و موصل موجب شد که داعش به راحتی بر مناطقی از عراق مسلط شود. با این وجود داعش دارای یک نرم افزار اعتقادی است. فقه التکفیر توسط داعش شکل گرفت و آنها توانستند احساسات خشونت گرا را با باورهای مذهبی در هم بیامیزند.

وی با بیان اینکه "تکفیر در شیعه و سنی وجود دارد"، اظهار کرد: داعش معتقد است چون اهل سنت پیرو مکاتب اربعه جهاد را تعطیل کردند پس کافر شدند و انکار حکم الله، کفر محسوب می شود و تعطیلی عملی حکم خداوند به معنای انکار آنهاست. آنها دنبال تشکیل حکومت اسلامی و نه حکومت های اسلامی هستند و چون مسلمانان از نظر آنها جهاد را تعطیل کرده اند پس کافر شده اند و در واقع کافرسازی مسلمانان مهم ترین بخش رادیکالیسم و فقه تکفیری داعش است.

این استاد دانشگاه همچنین تصریح کرد: داعش سریع التکفیر است و به همین دلیل در ماه های اخیر اهل سنت کتاب هایی را برای مقابله با این گروه منتشر کردند. در واقع از نظر یک عضو داعش، کشتن یک کافر واجب است و بر اساس تفکرات تکفیری آنها، وقتی یک عضو داعش یک مسلمان را می کشد خود را به عنوان مجاهد فی سبیل الله می داند نه یک تروریست. او این اقدام را به زعم خود با خلوص نیت انجام می دهد.

فیرحی با بیان اینکه "جوانان زیادی از سراسر دنیا در جمع داعش حضور دارند"، خاطرنشان کرد: این جوانان هر روز قرآن می خوانند و انسان های لااوبالی نیستند اما داعش بوسیله جنگ و خشونت یا جاذبه های جنسی یا دستیابی به اموال غارت شده این جوانان را به سوی خود جذب کرده است.

وی در پایان با بیان اینکه "بخشی از اموال غارت شده به بیت المال مورد نظر داعش و بخشی از آن به خود اعضای داعش می رسد"، گفت: اکنون بسیاری از اعضای اروپایی داعش از اروپای شمالی جذب شده اند. آنها دین خود را از کسانی آموخته اند که این افراد دکتر یا مهندس بوده و مطالعاتی در علوم دینی داشته اند. در واقع آنها دین را از مفتی ها یا روحانیون سنی نیاموخته اند.