بازی سیاسی جان کری در دقیقه 90

دیپلماسی ایرانی – سارا معصومی : پایان بن بست انتخاباتی در افغانستان یا تنها عبور از یک مرحله بحرانی و خرید زمان؟ شاید این پرسش ها ذهن تمام عکاسان و خبرنگارانی را که روز گذشته در کابل مهمان کنفرانس خبری عبدالله عبدالله و اشرف غنی احمدزی با حضور جان کری،وزیر امور خارجه امریکا بودند را به خود مشغول کرد. به نظر می رسد که سفر جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا به کابل دستاورد چشمگیری برای کشوری داشت که می رفت بی ثباتی بیشتر در حوزه امنیتی و البته مشاجره های سیاسی بی امان را تجربه کند. انتخاباتی که با حضور چشمگیر مردم در دو دور در افغانستان برگزار شد اندک اندک به بهانه ای برای ازسرگیری اختلاف های داخلی تبدیل شد. درست در روزهایی که به نظر می رسید اختلاف در نتیجه انتخابات با توسل طرفین به قانون ممکن نیست و تنها راه حلی سیاسی می تواند جرقه جنگ داخلی را در نطفه خفه کند، جان کری خود را به کابل رساند تا در روزهای بحران در سوریه ، نارامی در عراق و البته شمارش معکوس برای تعیین سرنوشت مذاکرات هسته ای با ایران در وین ،برای گره انتخاباتی ایجاد شده در افغانستان راهی بیابد.

جلسات فشرده جان کری در  دو روز حضور وی در افغانستان با عبدالله عبدالله و اشرف غنی احمد زی دو کاندید دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در این کشور به موافقت دو طرف برای بازشماری کل آرای ماخوذه در دور دوم انتخابات و البته تشکیل دولت وحدت ملی پس از اعلام نتیجه نهایی منتهی شد. بر این اساس ناظرانی از تیم های انتخاباتی هر دو طرف در این بازشماری آرا حضور خواهند داشت و البته دوشادوش آنها هم ناظرانی از اتحادیه اروپا و سازمان ملل ناظر بر روند بازشماری خواهند بود. آنچه که بیش از این بازشماری اهمیت دارد رضایت دادن دو طرف به استفاده از بازنده در دولت آتی است . عبدالله و احمدزی هر دو پذیرفتند که برای حفظ ارامش سیاسی و امنیتی در افغانستان نتیجه بازشماری آرا را پذیرفته و برنده دست بازنده را هم در دولت خود بگیرد.

حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان در حالی پس از 12 سال قدرت را در این کشور با تن دادن به پروسه ای دموکراتیک و استناد به رای مردم تحویل خواهد داد که نتیجه اولیه انتخابات دور دوم بر خلاف دور اول از پیروزی اشرف غنی احمدزی حکایت داشت . نتیجه ای که کابوس بازگشت اختلاف های طایفه ای و قومی میان افغان ها را دوباره زنده کرد. در شرایطی که اقای کرزی بیش از هر زمان دیگری برای تحویل دادن قدرت در تاریخ مقرر خود اصرار داشت ، نتیجه مذاکرات دو روزه جان کری با وی و دو نامزد ریاست جمهوری حاکی از جلب توافق هر سه نفر برای به تعویق افتادن زمان تحویل قدرت در افغانستان تا بازشماری کامل آرا بود.  

مردم افغانستان زمانی که در چهاردهمین روز از ماه ‍ژوئن برای دومین بار درسال جاری در پای صندوق های رای حاضر شدند تا به قیمت جان خود سرنوشت کشور را با آرای خود رقم بزنند هرگز فکر نمی کردند که نتیجه ای که از صندوق های رای بیرون بیاید خود مولود ناآرامی های سیاسی بیشتر خواهد شد. در حالی که اشرف غنی احمدزی وزیر مالیه سابق افغانستان خود را برنده دور دوم انتخابات می خواند عبدالله عبدالله از نیروهای ائتلافی شمال و وزیر امور خارجه اسبق افغانستان از کودتا علیه مردم کشورش سخن می گوید و تقلب گسترده ای که در دور دوم انتخابات به شکل مهندسی شده کرسی ریاست جمهوری را از وی دور کرد.

جان کری در مصاحبه مطبوعاتی که با حضور عبدالله و احمد زی برگزار شد تاکید کرد که تنها راه برای تن سپردن به قانون در اختلاف های بوجود امده ، بازشماری تک تک آرایی ست که به صندوق ریخته شده است . به نظر می رسد که بازشماری ارا از امروز در افغانستان آغاز و احتمالا نتیجه نهایی آن تا چند هفته آینده اعلام خواهد شد. بر این اساس مراسم تحلیف ریاست جمهوری در این کشور که قرار بود در دومین روز از ماه آگوست برگزار شود هم به تعویق خواهد افتاد و تا زمان اعلام نتیجه نهایی این حامد کرزی است که همچنان سکان امور را در دست خواهد داشت .

عبدالله عبدالله در شرایطی به بازشماری مجدد آرا تن داده است که در نخستین دور از انتخابات ریاست جمهوری در این کشور به گمان بسیاری از کارشناسان وی با اختلاف بالا با اشرف غنی احمد زی بی شک رئیس جمهور افغانستان بود و این گمانه زنی ها زمانی تقویت شد که دو کاندید دیگر هم در دور دوم به وی پیوسته و به زبان دیگر ارای کاندیدهای سوم و پنجم هم به صندوق عبدالله انداخته شد. بسیاری از منتقدان به نتیجه انتخابات در افغانستان اعتقاد دارند که مثلثی از اشرف غنی احمدزی ، کمیسیون برگزار کننده انتخابات و بخش هایی از حاکمیت با تعصب قومیتی در دور دوم انتخابات نتیجه را به نفع کاندیدی که از پشتون های افغانستان است تغییر داده اند. این گروه اعتقاد دارند که با توجه به عدم اقبال عمومی از کاندید مورد حمایت کرزی در دور اول یعنی زلمی رسول ، در دور دوم مهندسی آرا تنها راه برای پیروز اعلام کردن اشرف غنی احمدزی بود.

عبدالله عبدالله هنوز خاطره برگزاری انتخابات در سال 2009 میلادی و انصراف از شرکت در دور دوم و رقابت با حامد کرزی به دلیل شائبه تقلب را از یاد نبرده است. شاید در جریان انتخابات سال 2009 میلادی ، عبدالله سکوت را بر اعتراض های فراگیر ترجیح داد اما این بار و در حالی که در دور نخست وی با بیش از 10 درصد اختلاف از اشرف غنی احمدزی در سکوی نخست ایستاده بود ،اعلام کرد که حتی اگر قطعه قطعه شود به رای مردم خیانت نخواهد کرد و حتی از تشکیل دولت در سایه هم سخن گفت . همین سخنان تند و تیز عبدالله عبدالله بود که واکنش های مداوم مقام های امریکایی از باراک اوباما رئیس جمهور امریکا تا جان کری را به دنبال داشت . پیش از سفر جان کری به افغانستان باراک اوباما در گفتگویی تلفنی از عبدالله خواست که با خوشتن داری مانع از به راه افتادن زنجیره ای از بی ثباتی در افغانستان شود و البته برخی مقام های امریکایی هم تلویحا افغانستان را به قطع کمک های مالی تهدید کردند.

2014 برای امریکایی ها در افغانستان سال حیاتی است . سربازان امریکایی بر اساس وعده ای که رئیس جمهورشان به آنها داده  خود را برای بازگشت به خانه پس از 12 سال حضور در خاک افغانستان مهیا می کنند. شمارش معکوس برای این عقب نشینی آغاز شده و این در حالی است که سرنوشت توافقنامه امنیتی امریکا با افغانستان هم هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد. هرچند هر دو کاندید ریاست جمهوری در تبلیغات های انتخاباتی خود به صراحت اعلام کرده اند که این توافقنامه را به محض راهیابی به ارگ ریاست جمهوری امضا می کنند اما امریکایی ها نگران زمانی هستند که در افغانستان از دست می رود و می تواند به مانعی بر سر راه خروج آنها بر اساس برنامه ریزی های انجام گرفته تبدیل شود. کاخ سفید در حالی بر عقب نشینی از افغانستان تاکید دارد که میزان فعالیت و تعداد سربازانی که پس از 2014 در پوشش های مختلف جز نیروهای جنگجو در این کشور باقی می مانند هنوزمشخص نیست. امریکایی ها که با مخالفت حامد کرزی برای امضای توافقنامه امنیتی میان کابل و واشنگتن روبه رو شده اند ، بارها تاکید کرده اند که برای باقی گذاشتن حداقل 10هزار نیروی خود در افغانستان پس از سال 2014 میلادی به تضمین های حقوقی نیاز دارند و در شرایطی که این تضمین ها در قالب توافقنامه امنیتی به آنها داده نشود ، بی شک تمام نیروهای خود را از افغانستان خارج خواهند کرد. امریکایی ها از سال 2001 تا به امروز بیش از 2 هزار کشته در افغانستان داده و صدها میلیون دلار هم صرف ایمن سازی کشوری شده است که هنوز اختیار برخی از سرحدات آن در سیطره دولت مرکزی نیست.

بالا گرفتن ناآرامی ها در عراق و به سیطره درامدن بخش هایی از این کشور توسط نیروهای تندرو داعش این ترس را به جان امریکایی ها انداخته  که شاید امروز عراق نمایی از فردایی باشد که در انتظار افغانستان پس از خروج نیروهای امریکایی است . شاید تمام این دلایل کافی بود تا جان کری در سریع ترین زمان ممکن خود را به کابل برساند و به قول نماینده سازمان ملل در افغانستان دست به معجزه ای برای آرام کردن اوضاع در کشوری بزند که 13 سال پیش پس از حملات القاعده به برج های دو قلو در یازدهمین روز از ماه سپتامبر سال 2001 ، به مقصدی برای نیروهای امریکایی و نانو بدل شد.

در شرایطی که اختلاف های انتخاباتی در افغانستان هرچه سریع تر حل و فصل نشود و دولتی مشروع و مقبول زمام امور را در دست نگیرد ، اختلاف های طایفه ای میان ارتشی ها و نیروهای امنیتی علاوه بر اختلاف میان تاجیک ها در شمال با پشتون ها در جنوب وشرق می تواند افغانستان را برای چندین سال دیگر به مامنی برای فعالیت های تروریستی بدل کند. اما اصلی ترین برنده این نزاع طالبان است . طالبانی که از ابتدا با برگزاری انتخابات در افغانستان مخالف بوده و برای متوقف کردن این پروسه و یا ایجاد اختلال در آن نه از بمب گذاری پراکنده دست کشید و نه از قطع انگشتان دستان کسانی که در انتخابات شرکت کرده بودند.

در شرایطی که دو کاندید بنابر توافق انجام گرفته در حضور جان کری به نتیجه بازشماری آرا تمکین کنند ، می توان مهار بحران سیاسی ایجاد شده را تا حدودی متصور شد اما در شرایطی که نتیجه نهایی هم با اما و اگرهایی از سوی مردم یا یکی از کاندیدها روبه رو شود ، بحران سیاسی در افغانستان به بحران امنیتی بدل خواهد شد که مهار آن کار چندان ساده ای برای دولتی نیست که در حوزه های جنوبی وشرقی هنوز با شبه نظامیان دست در گریبان است .شاید به جرات بتوان گفت که بازشماری صحیح آرا تنها راه حامد کرزی برای حفظ کارکرد حاکمیت قانون بر قومیت گرایی پس از 12 سال سیطره زدن بر کرسی قدرت در افغانستان است .