توافق نکردن با تهران بدتر از توافق بد است

دیپلماسی ایرانی: توافق نکردن بهتر از توافق بد است: « این زمزمه ای است که اخیرا به گوش می رسد و گواهی بر این ادعای سرسختی آمریکا در مذاکرات هسته ای با ایران .»

اما آیا به واقع این گونه است؟ البته که همه می دانند معنی توافق نکردن چیست. اصولا  تشخیص یک توافق بد از یک توافق خوب یا حتی متوسط دشوار است. اما کارشناسان زیادی هستند که آماده کمک رسانی در این زمینه اند. معامله بد به زعم آنها توافقی است که به ایران اجازه دهد مواد هسته ای مورد نیاز برای ساخت بمب را در مدت شش ماه تولید کند. معامله بد ، معامله ای است که یک بار برای همیشه روشن نکند که ایران در گذشته چه فعالیت هایی انجام می داده است. معامله بد به ایرانیان امکان می دهد که با برنامه موشک های بالستیک خود پیش بروند. در چنین فضایی است که هر معامله ای که ایده آل نباشد می تواند به یک توافق بد تبدیل شود.

اما چنین رویکردی در تناقض با هر روند دیپلماتیکی قرار دارد که در آن مصالحه و ارایه امتیاز و دریافت آن یک اصل کلیدی است. به بیان دیگر طبق این نظریه، معامله تمام و کمال معامله ای است که مذاکره ای نباشد و همه امتیازها از آن برنده باشد.

اما حتی تاریخ هم چنین رویکردی را تایید نمی کند. مادر تمامی توافقنامه های منع اشاعه ، پیمان منع اشاعه هسته ای یا همان ان پی تی است که در سال 1968 متعقد شد. شاید ان پی تی یک توافق مطلوب نباشد و حتی توافق بدی باشد. اما آیا معامله نکردن از آن بهتر بود؟ به وضوح خیر. حتی توافقنامه های محدویت تسلیحاتی که در جریان جنگ سرد و پس از آن بین آمریکا و جماهیر شوروی و پس از آن بین واشینگتن و روسیه منعقد شد نیز مطلوب نبودند، اما آیا معامله بهتری وجود داشت؟

شاید بتوان گفت که تقریبا هر معامله ای با ایران بهتر از معامله نکردن است. عدم توافق به معنی ادامه فعالیت های هسته ای ایران بدون نظارت بین المللی و افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده در ایران و احتمال استفاده از پلوتونیوم برای تولید سلاح هسته ای است. در نتیحه آن تنش ها بین ایران و جامعه بین المللی افزایش می یابد و حتی ریسک درگیری نظامی وجود خواهد داشت.

در مقایسه با چنین چشم اندازی، یک توافق که با سطح مطلوب فاصله داشته باشد نیز می تواند قابل قبول باشد. برنامه اقدام مشترک ژنو نیز شاید یک معامله دلخواه نبود اما توانست زمینه را برای پیشرفت به سوی توافقی بهتر ایجاد کند.

برای به نتیجه رسیدن مذاکرات جاری باید رایزنی ها را به سطح قابل قبولی از فعالیت های غنی سازی در ایران محدود کرد. مساله این است که برای چند سال فعالیت های غنی سازی ایران محدود باشد. برای تحقق این هدف ایرانیان باید بپذیرند تا زمانی که زیر ساخت لازم برای فعالیت نیروگاه های جدید را ایجاد نکرده اند ، نیازی به غنی سازی در مقیاس صنعتی ندارند.البته در عین حال ایرانیان باید قادر باشند در تولید سوخت هسته ای پیشرفت داشته باشند تا بتوانند دست کم بخشی از نیاز نیروگاه ها را در آینده تامین کنند.

در مقابل، غرب باید دشواری های سیاسی پیش روی دولت ایران در صورت برچیدن ظرفیت غنی سازی را درک کند. این درست است که پذیرفتن سطح غنی سازی کنونی در ایران به لحاظ تئوریک می تواند راه را برای دستیابی ایران به سلاح هسته ای هموار کند. اما ریسک عدم دستیابی به توافق و پیامدهای ناشی از آن را باید در پس ذهن داشت. ریسک عدم توافق با ایران بسیار بیشتر از یک توافق بد خواهد بود.

فرانسوا نیکولو: سفیر سابق فرانسه در ایران

منبع: لوب لاگ/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: چهارشنبه 11 تیر 1393 / باز انتشار : سه شنبه 17 تیر 1393