کنیززاده ای که به تاج و تخت نزدیک شد

دیپلماسی ایرانی: زمانی که پادشاه سالخورده عربستان سعودی در یک اقدام غیرعادی معاون ولیعهد خود را معرفی کرد، این اقدام وی در ابتدا به عنوان نشانه ای از پیوستگی در کشوری که به زودی با سوالات زیادی درباره آینده رهبری خود روبرو خواهد شد مورد استقبال قرار گرفت.اما چند هفته پس از این اعلام جرقه های مخالفت با آن زده شد و موانع پیش روی این انتخاب در خاندان سلطنتی برای انتقال بی دردسر قدرت از ملک عبدالله را افشا کرد.

به نظر می رسد که مقرن، برادر کوچکتر ملک عبدالله که در آستانه سفر اوباما به عربستان به عنوان جانشین ولیعهد معرفی شده بود در میان مردم عادی از محبوبیت برخوردار باشد چرا که به اعتقاد آنها وی انسان فاسدی نیست. همچنین دیپلمات های خارجی از وی به نیکی یاد کرده و مقرن را فردی دوست داشتنی و باهوش توصیف می کنند.

اما در پشت درهای بسته خاندان سلطنتی درباره شیوه انتخاب وی، اعتبار عنوان وی که جدیدا ایجاد شده و شجره نامه مقرن به عنوان پسر زنی که هیچگاه به صورت رسمی با پادشاه ازدواج نکرده است صحبت می شود.

یکی از مقامات پیشین سعودی به شرط فاش نشدن نامش می گوید: "وی یک شاهزاده واقعی نیست، مادر مقرن یک کنیز بوده است و برادران دیگری وجود دارند که از وی شایسته تر هستند. هیچکسی اعتقاد ندارد که مقرن بتواند پادشاه شود."

برخی از این نارضایتی ها از طریق توئیتر عمومی هم شده است.یک حساب کاربری با شناسه @mutjahidd، که 1 میلیون و 400 هزار تعقیب کننده دارد و از آنجاییکه اطلاعات دقیقی دارد به نظر می رسد که برای یکی از اعضای کاخ سلطنتی باشد می نویسد: "وی برای این پست انتخاب شده است چرا که به راحتی مورد استفاده قرار می گیرد."

شاید این انتقادات فقط بازتاب ناراحتی کسانی باشد که در این جریان انتقال قدرت کنار گذاشته می شود.اما روشن شده است که این ارتقا مقرن حداقل بین برخی از شاهزادگان چنان خوشایند نبوده و بسیاری نگران روزهایی هستند که نسل بزرگتر خاندان سلطنتی دیگر زنده نباشند.

این جنجال هسته اصلی ثباث آینده این کشور ثروتمند نفتی و حکومت خانوادگی آن را نشانه رفته که به نظر می رسد هیچ فرایند مشخصی برای انتخاب جانشین ندارد.

ملک عبدالعزیز بن سعود، موسس کشور سعودی فرمان داده بود که تنها پسر اولش تاج و تخت را به ارث ببرد و در تمام شش دهه بعد جانشینی تقریبا به ترتیب سن از برادری به برادر دیگر رسیده است. اما خیلی زود آخرین نفر از صف اول این برادرها (که حداقل 35 نفر بودند) خواهند مرد و این ضرورت انتقال قدرت به پسران این برادرها یعنی نسل سوم خاندان سعود را مشخص می کند.

با توجه به اینکه تعداد زیادی شاهزاده در این طبقه بندی وجود دارد پتانسل عدم توافق بسیار به بالاست. بنابراین هر کسی که تاج و تخت را به ارث برد برای اینکه برادران خودش را به عنوان جانشین انتخاب کند به دنبال این خواهد بود که دسترسی عموزاده های متعدد خود به قدرت را قطع کند.

سایمون هندرسون از موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن معتقد است با توجه به اهمیت استراتژیک عربستان سعودی به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت و یکی از متحدان نزدیک ایالات متحده بحران جانشینی "نگرانی قابل توجهی" است.

وی می افزاید: "هویت و شخصیت پادشاه آینده مشخص نیست و شرایطی که وی تحت آن پادشاه می شود احتمالا محل نزاع خواهد بود."

این موضوع زمانی فوریت پیدا می کند که بدانیم عبدالله وارد 90 سالگی خود شده است. وی در طول جلسه دو ساعته با اوباما در ماه مارس به کمک ماسک تنفس می کرد و سفرهای متعددی به بیمارستان های ایالات متحده دارد. شاهزاده سلمان، جانشین بعدی وی هم وضعیت بهتری ندارد و مسابقه ای آغاز شده است که ببینیم کدام برادر زودتر درخواهد گذشت.

بنابراین به نظر می رسد انتخاب مقرن، خلبان جنگنده فارغ التحصیل بریتانیا که رابطه های نزدیکی به ایالات متحده دارد به نوعی منطقی است. مقرن 69 ساله که نسبتا جوان است می تواند برای سالها پادشاه باشد و سوالات درباره انتقال قدرت به نسل بعد را برای مدتی به تعویق بیاندازد. با توجه به عدم سلامت سلمان که گفته می شود از نوعی بیماری زوال عقل رنج می برد داشتن یک جانشین ذخیره منطقی به نظر می رسد.

با وجود اینکه تعیین جانشین به طور سنتی حق پادشاه است اما کار جانشین ولیعهد پیش از این وجود نداشته است. علاوه بر این با انتصاب مقرن نام حداقل دو برادر که مطابق با قانون نانوشته جانشینی بر حسب سن گزینه جانشینی بوده اند از قلم افتاده است.

­یکی از مقامات پیشین سعودی که از احمد، یکی از دو بردار بزرگتر حمایت می کند، می گوید: "آنچه اتفاق افتاده است علیه اسلام و علیه تمام تاریخ عربستان سعودی بود. چنین چیزی به عنوان جانشین ولیعهد وجود نداشته است." وی امیدوار است زمانی که سلمان پادشاه شود انتصاب مقرن را ابطال کند.

تمام نظریه هایی که درباره چرایی این اقدام عبدالله وجود دارد بر پایه حدس و گمان است.

نخست، که به طور گسترده ای در توئیتر منتشر شده است این است که عبدالله به دنبال تامین آینده پسران خودش پس از انتقال قدرت به نسل آینده است. مطابق این نظریه مقرن که ارتباطات طایفه ای مهمی و جایگاهی پرنفوذی هم ندارد مدیون پسران عبدالله و به طور مشخص متعب، رئیس گارد ملی خواهد بود.

نظریه دیگر رئیس قدرتمند دادگاه سلطنتی، خالد التویجری را مقصر می داند. اتهام وی این است که عبدالله را فریب داده است که در عوض حفظ موقعیتش پس از مرگ عبدالله از انتصاب مقرن حمایت کند.

سعود بن سیف الناصر، یکی از شاهزادگانی که پدرش فوت کرده است در توئیتر خود نوشته است: "اعمال شیطانی و تمایلات مخرب این شخص علت این کار است."

دیپلمات های غربی در ریاض می گویند که پادشاه شاید تنها در تلاش برای تامین اینده سلطنت است اما در عوض آن را در معرض خطر قرار داده است.

یکی از شاهزادگان به شرط عدم افشای نامش می گوید: "مقرن احتمالا ضعیف ترین پادشاه در تاریخ سعودی خواهد بود. وی از نسل اول خاندان سلطنتی نیست و باید با شاهزادگان قدرتمندی زیادی وارد مناقشه شود."

منبع: واشنگتن پست

انتشار اولیه: چهارشنبه 7 خرداد 1393/ باز انتشار: سه شنبه 13 خرداد 1393