ایران در کاهش تنش پیشقدم شود

دیپلماسی ایرانی: با نزدیک شدن 15 خرداد  سرآغاز نهضت اسلامی ملت ایران و سالروز رحلت امام خمینی بنیانگزار آن نهضت  سطور زیر را با پذیرش این ریسک می نویسم که متهم به جهالت و بی درایتی و ..... شوم . اما فکر می کنم که در عرصه عمومی این موضوع باید شکافته ؛ نقادی و برای آن راه حلی پیدا شود . زیرا کلیه آحاد مردم در کشورهای اسلامی از جمله کشور خودمان  و مسلمانان حتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی   از روحانی و غیر روحانی ؛ بی سواد و باسواد و با هرگونه تقید و یا ناپایبندی  دینی در آن گرفتار آمده اند  و روزانه تعدادی بی گناه  و حتی بی ربط به این جریانات با بد ترین شکل کشته و معلول می شوند .

 مسیر فعلی احمقانه ؛ غیر انسانی و به نظر من  (که صد البته کار شناس دینی نیستم )  اما به گواهی بسیاری از آموزه هایی که داشته ایم و احادیثی که از ائمه معصومین برایمان نقل شده غیر منطبق با اسلام است .

تحول  در روابط شیعه و سنی (صرف نظر از سابقه تاریخی آن)  در دوران اخیر با  سیاسی شدن شیعیان در افغانستان و پاکستان با الهام از انقلاب اسلامی در ایران و حمایت ایران از آنها در اقصا نقاطی که  حضور داشتند آغاز می گردد . البته قبل از این دوران نیز حضور سازمان یافته  و هدفمند شیعیان در لبنان با تشکیل سازمان "امل " بنیانی را برای انعکاس سیاست های منطقه ای  شیعیان بوجود آورده بود .

درگیری گروههای سیاسی رقیب با گرایش های شیعه و سنی در افغانستان در طول مبارزه با متجاوزان روسی  و حمایت سرمایه داران و متشرعین مذهبی امارات و عربستان از گروههای سنی در پاکستان و افغانستان این گروهها را به سازمانهای پیچیده سیاسی –مذهبی با انگیزه های بالا برای رقابت با سازمانهای شیعه که از حمایت بی دریغ ایران برخوردار بودند تبدیل نمود . سازمان القائده  به رهبری بن لادن نمونه تکامل یافته این حرکت  بود .

قابل ذکر است که سازمانهای سیاسی نظامی اهل تسنن در تبیین مواضع خود در قبال آمریکا و صهیونیسم همواره بدلیل عدم موضع گیری درست درقبال  وابستگی و فساد دستگاههای حاکمین عرب خصوصا عربستان و یا ارتباط خود با رهبران مسئله دار  کشورهای عربی با تناقص و ناکار آمدی ایدئولوژیک روبرو بوده و هنوز هستند . معقول ترین این تشکل ها  سازمانهای اسلامی فلسطینی و یا اخوان المسلمین مصر بودند که ایران نیز توانسته بود ارتباط قابل قبولی با آنها برقرار کند .

 با سقوط صدام حسین توسط آمریکا و روی کار آمدن رهبران شیعی در این کشور و آزادی عمل اعتقادی شیعیان سرکوب شده در رژیم صدام حسین برای برگزاری مراسم هایی چون عاشورا و اربعین  رقابت گروههای سنی و شیعه  وارد فاز احساسی گردید و عمق جدید تری یافت . دیگر مسئله  عرب و عجم  و یا ایرانی و عرب نبود . موضوع در واقع  طیف  کاملی از رقابت ؛ درگیری  و یا نفرت شیعه و سنی بود که به سرعت خود را با ابزار  سازمانهای متعدد با ماموریت های مختلف از مسلحانه ؛ هنری و یا تبلیغاتی و علمی  تقویت و باز تولید می کرد   .  

با وقوع  تحولات در کشورهای عربی  به هرنامی که خوانده شود و با حضور حد اکثری گروه های "سنی مذهب " در سراسر کشورهای عربی و گرفتن کرسی های حکومتی در کوتاه ترین زمان از طریق رجوع به آرائ مردم در این کشورها  باعث شد که  مشکل تئوریک سیاسی که این گروه ها  در ارتباط خود با حکومت های فاسد عربی داشتند برطرف و خود را منبعث از خواست مردم و برای مردم بدانند .  حکومت اسلام گرای ترکیه نیز که توانسته بود هم تعامل بین المللی با قدرتهای بزرگ و هم مقابله منطقی با اسراییل را در پرونده کارکرد خود داشته باشد وهم الگوی موفق اقتصادی را در سالهای اخیر بنمایش بگذارد  بعنوان نمونه  و برادر بزرگ این جریانات  وارد عمل گردید .

 با سقوط مبارک و ریاست جمهوری محمد مرسی این گروه ها پایگاه قدرتمند دینی جهان عرب رانیز فتح کردند . با این وضعیت گروه های اهل تسنن هر انچه برای  ابراز وجود می خواستند داشتند. 

تاکنون اگر در عراق گروه های سنی و  شیعه با یکدیگر  می جنگیدند بخاطر جابجایی قدرت و از دست دادن منافع بود اما با شروع درگیری ها در سوریه رقابت شیعه وسنی از حالت تلویحی خارج و به بصورت عریان تری به نمایش گذاشت شد . حدود سه سالی است که دیگر تمامی فعالین اهل تسنن از همه نقاط جهان و تمامی سیاسیون شیعه از همه مراکز شیعه در سوریه بصورت بسیار خشن و بی رحمانه ای بایکدیگر گلاویز شده اند. و شاید بتوان به راحتی گفت  که در دوران معاصر جنگ شیعه و سنی بصورت رسمی بعد از قرن ها خاموشی بار دیگر جهان اسلام را بکام خود کشانده است .  ماهواره های دوطرف رفتار هریک را تئوریزه و با بکارگیری کلیه روشهای تبلیغی و احساسی سعی در کاشتن  تخم کینه و برداشت آن در کوتاه ترین زمان می کنند .

با شکست اسلام گرایان در مصر و تونس و عقب نشینی سازمانهای مسلح فلسطینی از مواضع گذشته خود نسبت به حمایت از تند روان اهل تسنن اما  موج اسلام خواهی سنی و به تبع آن خصومت عریان این جریانات علیه شیعه کاهش نیافته و روز به روز گسترده تر شده و به اردوکشی اجتماعی  تبدیل شده است .

سئوال مقدر آن است که آیا وقوع این جنگ را قبول داریم ؟ جنگی که هم اکنون از مالزی و اندونزی گرفته  تا تونس و لیبی خود را بصورت مختلف نشان می دهد . از تصویب قوانین علیه شیعیان تا دستور مستقیم قتل و غارت .

اگر این جنگ را قبول نداریم شرایط موجود را چه می نامیم ؟بنظرم می توان با حاشیه قابل قبولی از یقین وضعیت فعلی را نوعی جنگ در مرحله اولیه بنامیم که نباید گذاشت شکل گرفته و خود را در تاریخ جدید ساختاری نماید .

 برای مقابله با این وضعیت  باید در سطوح مختلف  اقداماتی را سازمان داد:

1. در مرحله اول باید موضوع از حالت مقصر یابی خارج گردد . در وقوع هر حادثه اجتماعی و سیاسی  همواره اطراف  حادثه برخی از اشتباهات را بدلیل احساسات و کوتاه نگری  مرتکب می شوند .
2. نباید به امید پیروزی یک جریان علیه جریان دیگر صرفا نظاره گر بی آبرویی امت رسول الله  در مقابل سایر ادیان و گروه ها با رفتارهای مشمئز کننده  و غیر انسانی جاری در سوریه و دیگر نقاط نشست .
3. در سطح سیاسی  چهار  کشور ترکیه ؛ عربستان ؛ امارات  و ایران  حامیان مالی و ابزاری و بعضا تئوریک این درگیری هستند . آغاز  فعالیتی دیپلوماتیک  با هدف جلوگیری از اوج گیری این مخاصمات بین  این کشورها می تواند راه گشای یک تعامل و یا سازش که مورد تایید آحاد مردم مسلمان است باشد . آغاز این فرایند می تواند از طرف ایران صورت گیرد و برای آن محملهای فرهنگی و تبلیغی نیز بکار گیرد . آغاز کننده این روند برنده سیاست در صحنه کشورهای اسلامی خواهد بود.
4. ایران خود می تواند در سطح گروههای درگیر نشست هایی دوطرفه و چند جانبه با هدف فوق برگزار و بر حداقل های  کاهش خصومت بتوافق برسد. 
5. در سطح امنیتی نیز سازمانهای مربوطه باید تماسهایی برای کاهش حساسیتهای امنیتی بین این گروهها برقرار نمایند
6.  مهمتر از همه و در نهایت در سطح علمای دینی  باید پژوهشهایی برای نحوه تعامل بین مذاهب اسلامی که از بروز خشونت جلوگیری کند صورت پذیرد . آنچه در گذشته عمل شده از سازمانهای تقریب مذاهب و مشابه آن دیگر کارآیی خود را ازدست داده باید روش های نوینی را جستجو نمود که بر صداقت و واقع نگری استوار باشد .
7. ( انتشار اولیه: پنجشنبه 8 خرداد 1393/ باز انتشار : دوشنبه 12 خرداد 1393