افزایش سطح خوش بینی ها کمکی نمی کند

دیپلماسی ایرانی: خوش بینی غیر قابل استدالی فضای مذاکراتی را احاطه کرده است که هم اکنون بین ایران و گروه 1+5 در وین جریان دارد. مذاکراتی که قرار است توافق هسته ای مقدماتی را به توافقی جامع تبدیل کند که تضمین می کند اهداف هسته ای ایران صلح آمیز است.

تا کنون یک توافقنامه بهترین نتیجه این مذاکرات بوده است. دیگر گزینه ها شامل ادامه توسعه ظرفیت هسته ای ایران یا جنگ است. برخی بر این گمان هستند که توافق هسته ای باید شامل موافقت تهران با نظارت های گسترده و کاهش سطح غنی سازی به 5 درصد باشد. در غیر این صورت یا گزینه نظامی پیش رو خواهد بود و با ایران هسته ای.

شاید گزینه مطلوب در دسترس نباشد اما این به این معنی نیست که ایده آل به جدال با آن چیزی برود که قرار است تنها خوب باشد. البته همچنان شکاف ها بین دو طرف عمیق است.

برخی از این مشکلات ریشه سیاسی دارند. اسرائیل به دنبال برچیده شدن برنامه های هسته ای ایران است. یک رویکرد مذاکره ای غیر ممکن که البته موافقان بسیاری در کنگره آمریکا دارد. رهبری عالی جمهوری اسلامی نیز به تیم مذاکره کننده هسته ای فضای مانور برای توافق هسته ای داده اند اما چگونگی امتیازدهی ایران در این زمینه روشن نیست. احزاب سیاسی قدرتمند در ایران و آمریکا نیز به هر ترتیبی خواستار به نتیجه نرسیدن این مذاکرات هستند، حتی اگر برای آن جایگزین سازنده ای نداشته باشند.

بزرگترین موانع، تکنیکی و فنی هستند. این موضوعات شامل کمیت و کیفیت برنامه های هسته ای ایران، ایجاد مرز بین برنامه های هسته ای صلح آمیز و نظامی،ایجاد شفافیت و برنامه های موشک های بالستیک ایران است که گفته می شود به طور محرمانه در توافق هسته ای مقدماتی به آن پرداخته شده بود.

تجربه نشان داده است که آمریکا و متحدان اش نمی توانند تاسیسات غنی سازی ایران که در اعماق زمین در کوه های نزدیک قم ساخته شده را بپذیرند. اما مجاب کردن ایران برای تعطیلی سایت فورد به واقع دردسر ساز است.

ایران هم اکنون 19 هزار سانتریفوژ دارد که از این تعداد 10 هزار سانتریفوژ فعال هستند. ایران می خواهد با کمک روسیه ظرفیت سانتریفوژهای خود را افزایش دهد. این درحالی است که غزب می گوید تعداد سانتریفوژهای ایران باید کمتر از 4 هزار دستگاه باشد.

یک شکاف عمیق دیگر نیز در مورد ذخایر اورانیوم غنی شده ایران وجود دارد. ایران 7 هزار و 600 کیلوگرم اورانیوم غنی شده با خلوص پایین در اختیار دارد و می خواهد میزان این ذخایر را افزایش دهد. در مقابل آمریکا و متحدان اش می خواهند این ذخایر یا به صفحه های سوخت برای راکتورها تبدیل شوند یا اینکه به مکان دیگری منتقل شوند.

در مورد بازرسی ها  نیز باید گفت که هم اکنون بازرسی های گسترده تری نسبت به آنچه که در توافق هسته ای مقدماتی تعهد شده بود، انجام می شود و اینکه دولت اوباما بتواند رضایت ایران را برای بازرسی های فراتر از پروتکل الحاقی جلب کند، دشوار خواهد بود. ایران بر خلاف اسرائیل یکی از امضاء کنندگان پیمان منع اشاعه هسته ای است اما پروتکل الحاقی را امضاء نکرده است.

در مورد برنامه های موشکی ایران، موانع زیادی به چشم می خورد و این روند مذاکرات را پیچیده تر خواهد کرد. غرب از پیشرفت این برنامه ها نگران است و می خواهد آن را کنترل کند و در مقابل تهران خواستار پیش رفتن در این مسیر است.

البته هیچ یک از این دلایل به معنی این نیست که توافق غیر ممکن خواهد بود. حتی این امکان وجود دارد که طرفین بتوانند تا اواخر ماه جولای که فرجه شش ماهه مذاکرات به پایان می رسد به توافق برسند. اما باید علایم هشداردهنده را دریافت کرد و احتیاط را چاشنی اقدامات کرد. افزایش سطح امیدواری ها کمک کننده نیست. جدیتی که به ایرانیان و آمریکایی ها کمک کرد از بن بست طولانی خارج شده و به سوی تعامل گام بردارند باید یک الگو باشد. آنچه که هم اکنون در مسیر دیپلماسی با ایران اتفاق افتاده یک دستاورد قابل توجه است.

هرگونه تلاش دیپلماتیک در هر دو طرف باید فراتر از کاهش اختلاف نظرها و توافق هسته ای باشد. از سوی دیگر گزینه نظامی هیچ دستاوردی به همراه نخواهد داشت و به طور حتم امنیت اسرائیل را تضمین نمی کند. این اقدام تندروهای ایرانی را نیز  ترغیب می کند تا واکنش های رادیکال تری نشان دهند. جنگ سوم در خاورمیانه آخرین چیزی است که آمریکایی ها می خواهند یا به آن نیاز دارند.

منبع: نیویورک تایمز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10