سرنوشت سانتریفوژهای ایران چه خواهد شد؟

دیپلماسی ایرانی: در حالی که مذاکرات هسته ای در وین جریان دارد،امیدواری ها نسبت به اینکه ایران و گروه 1+5 قادر باشند در نهایت تا 29 تیرماه به یک توافق هسته ای جامع دست یابند افزایش یافته است. برخی نیز بر این باورند که عبارت صحیح تر به جای افزایش امیدواری ها این است که هم دولت ایران و هم دولت باراک اوباما ناگزیر به یک توافق هستند . اما دلیل آن هر چه که باشد، نشانه ها حاکی از عزم راسخ طرفین برای دستیابی به یک توافق هسته ای جامع است که در مقابل محدودیت برنامه های هسته ای ایران بخشی از تحریم ها را لغو می کند.

یو اس ای تودی با اشاره به این احتمال می نویسد، توافق هسته ای که احتمالا تا 3 ماه آینده ظهور می کند اعضای کنگره آمریکا را راضی نخواهد کرد. در حال حاضر دیپلمات های آمریکایی، اروپایی، چینی و روسی در وین سرگرم چانه زنی با دیپلمات های ایرانی هستند تا بتوانند متن پیش نویس توافق هسته ای جامع را تدوین کنند. همچنان دو طرف بر سر شماری از موضوعات دچار اختلاف نظر هستند و برخی گمانه زنی ها حاکی از آن است که احتمالا دولت اوباما با توافقی موافقت می کند که ظرفیت هسته ای شدن را در ایران حفظ می کند.

مارک دابویز که به دولت اوباما در زمینه تحریم های ایران مشاوره می دهد به این روزنامه آمریکایی گفت: در خاتمه مذاکرات، نوعی ظرفیت غنی سازی برای ایران باقی خواهد ماند.

جوفی جوزف، مدیر سابق بخش منع اشاعه در شورای امینت ملی دولت اوباما نیز بر این باور است که هرگونه توافقی با ایران شامل افزایش دسترسی بازرسان و نظارت ها خواهد بود و به این ترتیب توانایی ایران برای تولید سلاح هسته ای کاهش می یابد. البته ایران همواره تاکید دارد که در برنامه های هسته ای خود اهداف صلح آمیز را دنبال می کند.

مذاکرات جاری در وین بین ایران و اعضای گروه 1+5(آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) با هماهنگی کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش می رود. مایکل مان، سخنگوی او مذاکرات را خوب توصیف  می کند.اما این یک واقعیت است که تهران نمی خواهد از زیرساخت هسته ای خود که تا کنون بیش از 100 میلیارد دلار برای آن هزینه کرده است، دست بکشد. زیرساختی که شامل راکتور آب سنگین اراک و تاسیسات غنی سازی اورانیوم است. با این حال جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا می گوید در صورتی که زمان پیش روی برای ورود ایران به باشگاه هسته ای از 2 ماه به 6 تا 12 ماه افزایش یابد، دستاورد  خوبی خواهد بود.

به گفته دابویز،این بازه زمانی به آمریکا زمان می دهد تا راهی را برای متوقف کردن فعالیت های هسته ای ایران پیدا کند.

این در شرایطی است که این برای کنگره آمریکا راضی کننده نخواهد بود. آنها از رئیس جمهور می خواهند که هر گونه ظرفیت هسته ای شدن را برای ایران از بین ببرد و در غیر این صورت فشار تحریم ها را بر ایران افزایش دهد.

دیوید آلبرایت، کارشناس هسته ای بر این عقیده است که یکی از مهمترین موضوعات مطرح در مذاکرات هسته سرنوشت سانتریفوژهاست که سوخت هسته ای تولید می کنند. به گفته او زمان شش تا 12 ماهه ای که واشینگتن به دنبال آن است ، تنها در صورتی به دست می آید که 19 هزار سانتریفوژ نصب شده در ایران به 5 هزار دستگاه کاهش یابد. اما در عین حال این پرسش مطرح است که پس از کاهش تعداد سانتریفوژها، سانتریفوژهای دیگر چه سرنوشتی خواهند داشت؟ آیا آنها از بین برده می شوند، انبار می شوند یا اینکه به صورت غیر فعال نگهداری خواهند شد؟

آلبرایت می گوید از کار انداختن بقیه سانتریفوژها یا باز کردن مونتاژ آنها یا انتقال شان به محلی دیگر ، نگرانی ها را در مورد اینکه پس از لغو تحریم ها ایران دوباره این تجهیزات را سر هم بندی کند، کاهش نمی دهد. برخی کارشناسان می گویند برای کاهش این نگرانی،  بقیه سانتریفوژها باید به مکانی تحت نظارت گسترده و دقیق آژانس بین المللی انرژی اتمی منتقل شود.

این در حالی است که  هیلاری کلینتون، وزیرامور خارجه سابق آمریکا اخیرا مدعی شده است که شخصا در مورد موافقت ایران با توافق هسته ای نهایی که موجب حذف توانمندی های هسته ای این کشور شود، دچار تردید است اما در عین حال دولت اوباما با فرصت مغتنمی مواجه است که لازمه آن زمان دادن به دیپلماسی خواهد بود.

کلینتون به کمیته یهودیان آمریکایی گفت که مذاکره کنندگان آمریکایی باید سرسخت باشند و چشمان خود را در مذاکرات هسته ای باز نگاهدارند. از سوی دیگر مذاکرات هسته ای جاری در وین نیز این فرصت را ایجاد می کند تا طرف های مذاکره کننده هسته ای با ایران بتوانند توانایی هسته ای نظامی این کشور را کاهش دهند.

آسوشیتدپرس به نقل از کلینتون گزارش داد:برای اینکه به این هدف برسیم باید قاطع و هوشمندانه عمل کنیم و برای ترک میز مذاکره و افزایش فشار ها – درصورت نیاز- آمادگی داشته باشیم.او اضافه کرد توافق نکردن بهتر از توافق بد است و هر گونه توافقی که منافع آمریکا و اسرائیل را به خطر بیاندازد، نباید به امضاء برسد.

وزیر خارجه سابق آمریکا فرصت پدید آمده برای مذاکره با ایران را یک تحول امیدوار کننده توصیف کرد و گفت باید بیازماییم که می توانیم به اهداف خود برسیم یا خیر. وی خاطرنشان کرد باید به دیپلماسی زمان داد اما در صورتی که دیپلماسی موفق نشد این فرصت وجود دارد که تحریم های مضاعفی را در آینده علیه ایران اعمال کنیم.

کلینتون که یکی از نامزدهای احتمالی انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا به شمار می رود ، در جمع یهودیان آمریکایی از عملکرد خود در مورد محدود کردن فعالیت های هسته ای ایران در زمانی که وزیر امور خارجه آمریکا بود، دفاع کرد.کلینتون در ادامه مدعی شد که این ترکیب فشار و تعامل با ایران بود که این کشور را پای میز مذاکره بازگرداند و اکنون مذاکرات در تقاطع حساسی قرار دارد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10