روایت روزنامه‌ای از پیشنهادهای امریکایی به روحانی

در آستانه دور جدید مذاکرات هسته ای که قرار است نگارش متن توافق جامع بین دو طرف در آن آغاز شود، روزنامه ها به محتوای این توافق پرداخته اند. این در حالی است که یک روزنامه ها از پیشنهادهای اقتصادی آمریکا به ایران خبر داده است. ابعاد مختلف ارسال فهرست بدهکاران بانکی به قوه قضائیه دیگر مطلب مهم روزنامه های سه شنبه است.

روایت روزنامه ای از پیشنهادهای امریکایی به رییس جمهوری ایران

اعتماد در مطلبی با عنوان «پیشنهادهای امریکایی به رییس جمهوری ایران» نوشته: «دلواپسی »های داخلی هنوز نتوانسته اشتیاق شرکت های خارجی و علی الخصوص امریکایی ها را برای حضور در بازار ایران کم کند. تنها یک روز پس از تجمع «دلواپسان هسته یی» در سفارت سابق امریکا منابع بین المللی از یک پیشنهاد جدید اقتصادی امریکایی ها برای دولت ایران رونمایی کردند: سرمایه گذاری شرکت کرایسلر در ایران.

پیشنهادی که گفته می شود از طریق کانال های دیپلماتیک به رییس جمهوری ایران منتقل شده است. این یعنی سنگین تر شدن گزینه های اقتصادی روی میز دولت یازدهم. بعد از توافق ژنو اول سرمایه داران فرانسوی بودند که چمدان سفر به تهران را بستند تا بلکه بتوانند سرمایه های خود را در آینده راهی بازار ایران کنند. بعد از آن هم کره یی ها و آلمانی ها و ایتالیایی ها آمدند.

اما در این میان چیزی که برای بازار ایران بیش از همه هیجان برانگیز بوده، اعلام آمادگی شرکت های امریکایی برای پر کردن جای خالی 35 ساله شان است. تندروهای دو طرف خیلی تمایل به گشوده شدن باب روابط مستقیم ایران و امریکا ندارند. گر چه دوران «نه» گفتن های مکرر ایران در جریان مذاکرات هسته یی با پایان عمر دولت دهم تمام شد اما افق آینده هنوز آنچنان شفاف و روشن نیست. فعلادر میانه روابط متزلزل و همچنان «غیر حسنه» ایران و امریکا تنها یک «امید» به آینده عامل پیشبرد مذاکرات است، امید، که معلوم نیست نهایتا چه بر سر آن خواهد آمد. در این فضای سیال و نامطمئن اما سرمایه های امریکایی با چه جراتی راه ایران را در پیش گرفته اند؟ این سوالی است که افزوده شدن لیست شرکت های امریکایی مشتاق ورود به بازار ایران آن را اجتناب ناپذیر می کند.

شاید در میان پستی و بلندی های روابط ایران و امریکا همه واقعیت آن چیزی نباشد که به نظر می رسد قابل رویت است. اینجا تنها چیزی که می تواند به عنوان نخستین جواب به سوال یاد شده مطرح شود یک چیز است: دیپلماسی پنهان. آیا تلاش های دیپلماتیک روابط ایران و امریکا چیزی بیش از رویدادهای رسمی است؟ احتمال دارد. منابع غربی اسفند ماه گذشته گزارش داده بودند که بیژن زنگنه در جریان اجلاس داووس مدیران بزرگ ترین شرکت های نفتی امریکا را گردهم آورد و قراردادهایی به آنها پیشنهاد کرد که با قرارهای قبل، ازنظرسود و جذابیت بسیارمتفاوت بود. این موضوع نه تنها هیچگاه مورد تکذیب وزارت نفت قرار نگرفت بلکه بعد از آن علی ماجدی، معاون بین الملل وزارت نفت هم تصدیق کرد که مذاکراتی غیر رسمی در جریان اجلاس داووس بین ایران و شرکت های نفتی امریکایی انجام شده است.

این شاید تنها نمونه یی از «دیپلماسی پنهان» ایران و امریکا در ماه های گذشته باشد. روزنامه فیگارو دو روز پیش از قول یک منبع غربی در تهران گزارش داد که «در ماه فوریه، ده ها تن از روسای دانشگاه های امریکایی از بهترین دانشگاه های ایران، ازجمله دانشگاه صنعتی شریف تهران، بازدید به عمل آوردند. این هیات امریکایی علاوه بر دیدار با وزیر آموزش و پرورش و محمد نهاوندیان مشاور اقتصادی رییس جمهور با حسن روحانی ملاقات کردند».

این روزنامه تاکید کرده که این اقدام سه هفته پس از آن برای ایرانی ها نتیجه داد: جایی که دولت امریکا محدودیت ادامه تحصیل دانشجویان ایرانی در دانشگاه های امریکایی را لغو کرد. همچنین گفته شده که ایران یک «بسته بزرگ» برای ایالات متحده کنار گذاشته تا قدری از تنش روابط که همچنان در کنگره در رابطه با لغو تحریم ها علیه ایران به چشم می خورد، کاسته شود و علاوه بر آن نامه هایی درخصوص آغاز همکاری در بخش های هوایی و نفتی رد و بدل شده است. تحولات رخ داده در روابط اقتصادی دو کشور شاید بتواند به اثبات این ادعا کمک کند. از یک سو قطعی شدن حضور دوباره بویینگ در ایران و از سوی دیگر اتفاقات اجلاس داووس و اقدامات وزارت نفت می تواند اثباتی باشد بر همین ادعا.

در تاریخ 35 سال اخیر ایران بارها بوده که دیپلماسی پنهان دولت ها به فراخور تحولات آشکار شده است. جریان مک فارلین در دهه 60 و سفر علی اکبر ولایتی به فرانسه و دیدار با «ژان دیوید لویت» مشاور ویژه دیپلماتیک سارکوزی در سال های اخیر شاید دو نمونه از این اقدامات باشد. در نخستین ماه های عمر دولت یازدهم، تهران مقصد برخی سفرهای دیپلماتیکی بود که گفته می شد با هدف ارسال پیام بین ایران و امریکا انجام شده است. اواخر مرداد 92 جفری فلتمن، معاون سیاسی دبیرکل سازمان ملل متحد که یک دیپلمات برجسته امریکایی است، با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران دیدار کرد.

دفتر اطلاع رسانی سازمان ملل در تهران پس از دیدار فلتمن با مقام های ایرانی اعلام کرد که بر اساس خواسته میزبان، او درباره مسائل دیگر هم صحبت شده است. پس از او هم سلطان قابوس راهی تهران شد تا همگان فرضیه میانجیگری عمان در روابط ایران و امریکا را مطرح کنند. چه آنکه وزیر خارجه این مساله را که سلطان قابوس پادشاه عمان حامل پیام هایی از امریکا برای ایران بوده رد نکرد.

بلافاصله بعد از آن هم سفر ولفگانگ آمادنوس برولهارت، مدیرکل خاورمیانه وزارت امور خارجه سوییس که حافظ منافع امریکا در تهران است، گمانه زنی ها را شدت بخشید. در همان ایام گری سیک، استاد دانشگاه کلمبیا که سابقه یی طولانی از فعالیت در امور مربوط به خاورمیانه و به خصوص ایران دارد و در 5 دولت عضو شورای امنیت ملی دولت امریکا بوده، گفت که «ایران و امریکا به کانال مخفی برای مذاکره نیاز دارند.»

محورهای احتمالی توافق جامع هسته ای

شهروند به «نشانه هایی برای خوش بینی» در مذاکرات ایران و آژانس پرداخته و نوشته: مذاکرات تهران، نیویورک و وین که تقریبا به صورت همزمان برگزار می شود، امید به پیشرفت سریع در دستیابی به راه حل نهایی را افزایش داده است. به گزارش گاردین، تاکنون شرایط تعیین شده و مواضع نیز مشخص شده است. دشوارترین بخش این روند از ۱۲ می (۲۳ اردیبهشت) آغاز می شود. زمانی که مذاکره کنندگان ایرانی و غربی به همراه چین و روسیه در وین پای میز مذاکره می نشینند تا تدوین پیش نویس توافقنامه نهایی را با زبانی مشترک آغاز کنند. اگر آنها موفق شوند، دستاورد دیپلماتیک بزرگی در زمینه جلوگیری از به راه افتادن جنگی دیگر در خاورمیانه و پایان دادن به مجادله هسته ای یک دهه ای ایران، خواهد بود. یکی از عمده ترین دلایل خوش بینی نسبت به حصول توافق نهایی، پایبندی طرفین به توافق هسته ای مقدماتی ژنو است که در ماه نوامبر (۳ آذر ۹۲) منعقد شد. ایران غنی سازی ۲۰ درصدی را متوقف کرده است؛ موضوعی که مهم ترین نگرانی در برنامه هسته ای ایران به شمار می رفت. نیمی از ذخیره ۲۰۹کیلوگرمی اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی نیز رقیق شده و مابقی نیز در سه ماه آینده به صفحه های سوخت تبدیل خواهد شد.

یک دلیل دیگر نیز برای امیدواری وجود دارد و آن افزایش شانس به نتیجه رسیدن در مورد مساله رآکتور آب سنگین اراک است. تهران به روشنی می گوید برای بازطراحی این رآکتور و کاهش میزان پلوتونیوم تولیدی آن که یکی از نگرانی های گروه ۱+۵ به شمار می رود، آمادگی دارند. این که دو طرف در مورد یک مصالحه فنی در این زمینه اعلام آمادگی می کنند، موضوع بسیاری مهم و امیدوارکننده ای به شمار می رود. این مذاکرات دشواری های خود را نیز دارد. ایران هم اکنون ۱۹ هزار سانتریفیوژ فعال دارد که احتمالا باید تعداد آنها را به ۶ هزار دستگاه یا کمتر، کاهش دهد.

این موضوع احتمالا یکی از چالش برانگیزترین مسائل مطرح در مذاکرات خواهد بود. از همین رو، برای این که بامداد ۲۱ جولای به یک تاریخ ماندگار در پرونده هسته ای ایران تبدیل شود، هم ایران و هم طرف های مذاکرات هسته ای با تهران، باید مانورهای دیپلماتیک گسترده تری انجام دهند.

در همین حال روزنامه جوان درباره « محورهای احتمالی توافق جامع هسته ای» نوشته: منابع مرتبط با تیم هسته ای مذاکره کننده می گویند، طرفین نه تنها بر سر رآکتور آب سنگین اراک به توافق رسیده اند، بلکه در برخی موارد دیگر نیز توافقاتی چشمگیر به دست آمده است. پیش تر علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در آخرین روز های فروردین 93 در گفت و گو با با برنامه «من طهران» شبکه العالم خبر داده بود که اختلاف بین ایران و 1+5 بر سر رآکتور آب سنگین اراک تقریبا حل و فصل شده و این رآکتور همچنان به عنوان یک رآکتور آب سنگین باقی خواهد ماند ولی تغییراتی فنی در آن به وجود خواهد آمد تا تولید پلوتونیم آن کاهش پیدا کند. حالا منابع مطلع با اشاره به ورود به مرحله نگارش متن، می گویند که این نشان می دهد که طرفین بر سر برخی مسائل دیگر نیز به توافق رسیده اند. یک منبع مطلع گفت، توافق جامع احتمالاً یک «توافق گام به گام» خواهد بود که ممکن است طبق آن، در فاصله های زمانی مشخص، برخی اقدامات مشخص انجام شود. به گفته او، به طور مثال، طرف ایرانی پذیرفته که طی یک دوره پنج ساله سطح غنی سازی خود را در میزان 5 درصد کنونی حفظ کند و اورانیوم 5 درصدی تولید شده نیز، ضمن استفاده در مواردی که تا کنون مورد استفاده قرار می گرفت، در رآکتور اراک (در حالت تعدیل یافته) مورد استفاده قرار می گیرد.

مجموعه اظهار نظرهای طرف های غربی و ناظران داخلی نشان می دهد که در این دوره 5ساله، سطح نظارت های آژانس در وضعیت کنونی خود باقی خواهد ماند ولی بعد از پنج سال، به سطح اجرای پروتکل الحاقی خواهد رسید. منابع مطلع می گویند که افزایش نظارت های آژانس به سطح اجرای پروتکل الحاقی به خاطر این است که طرف مقابل پذیرفته که بعد از دوره پنج ساله، سطح برنامه هسته ای ایران (از جمله غنی سازی) نیز افزایش پیدا می کند. یک منبع مطلع در حالی که دوره زمانی توافق جامع را 20 ساله دانست، تأیید کرد که مذاکراتی برای افزایش سطح غنی سازی ایران به 20 درصد بعد از پنج سال انجام شده است.

در مقابل، طرف غربی متعهد می شود بخش هایی از تحریم ها که در دوره توافق ژنو به حال تعلیق در آمده، همچنان معلق بماند و ایران بتواند به بخش دیگر ی از دارایی های مسدود شده خود در خارج دسترسی داشته باشد. به گفته این منبع، مذاکراتی انجام شده تا امکان گشایش برخی کانال های مالی بانکی نیز برای ایران فراهم شود، ضمن اینکه دسترسی ایران به فناوری آب سبک نیز فراهم خواهد شد. به گفته این منبع، طرف ایرانی در عین حال پذیرفته که سایت فوردو به یک سایت تحقیق و توسعه تبدیل شود.