صدور احکام اعدام،سیاسی است

دیپلماسی ایرانی: فشارهای دولت موقت مصر بر اخوان المسلمین روز به روز بیشتر می شود. دولت به همراه دستگاه قضا درصدد است، فشارهای بیشتری را بر این گروه وارد کند. از زمان دستگیری های گسترده رهبران و اعضای اخوان تا به امروز، احکام قابل توجهی علیه آنها صادر شده است. از حبس های ابد تا اعدام رهبران.  یک قاضی در یک دادگاه دسته جمعی ۶۸۳ نفر از جمله محمد البدیع، رهبر اخوان المسلمین را به اعدام محکوم کرد. محمد البدیع و ۶۸۲ نفر دیگر از حامیان محمد مرسی، رئیس جمهور برکنار شده مصر در ارتباط با حمله به یک پاسگاه پلیس متهم بودند. در ماه مارس نیز ۵۲۹ نفر دیگر با همین اتهام به اعدام محکوم شده بودند که حکم ۴۹۲ نفر از آنان لغو شد. با این حال روند برخوردها با اخوان ادامه داد تا آنجا که دامنه آن حتی به بیرون از مرزهای مصر کشیده شده است. هرچند گفته شده عوامل بیرونی، به عبارتی نیروهای خارجی از جمله عربستان تشدید کننده برخوردها با اخوان بوده اند اما عده ای دیگر عملکرد یک ساله دولت مرسی برای پاسخ به مطالبات مردم را بی علت نمی دانند. به گفته آنها هرچند در داخل مردم نسبت به عملکرد دولت موقت اعتراض داشته اما این بدان معنا نیست که عامه مردم طرفدار اخوان باشند، اما مساله نان و مشروعیت موجب شده نگرانی نسبت به آینده مصر همچنان ادامه داشته باشد؛ از این رو دولت کنونی توانسته با در دست گرفتن نگرانی های اقتصادی و امنیت اجتماعی مردم، قدرت سیاسی را به صورت آشکار در دست گرفته و از آن برای تضعیف اخوان المسلمین استفاده کند. در خصوص پیامدهای صدور اینگونه احکام علیه اخوان در آستانه انتخابات ریاست جمهوری با دکتر عبدالامیر نبوی پژوهشگر ارشد مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه گفت وگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید:

طی حکمی توسط یکی از دادگاه های مصر نزدیک به 529 نفر از اعضای اخوان به خصوص رهبر آن محمد البدیع به اعدام محکوم شدند؛ اعلام چنین حکمی از سوی دستگاه قضای مصر در آستانه انتخابات چه پیامی دارد؟

صدور حکم اعدام تعداد زیادی از اعضای اخوان، درواقع فعالیتی برای وارد آوردن فشار بیشتر به اخوان و تضعیف آن است. کما اینکه طی هفته های قبل هم احکام تند دیگری علیه اعضای اخوان صادر شده بود. به همین خاطر می توان حدس زد که در مصر مانند دفعه پیشین، اینگونه احکام به نتیجه نخواهند رسید و اجرایی نخواهد شد. به دلیل آنکه احکام اعدام، باید به تایید و موافقت شیخ الازهر برسد. دفعه پیش نیز شیخ الازهر از تایید احکام اعدام خودداری کرد و می توان حدس زد این بار نیز مورد موافقت وی قرار نخواهد گرفت. به نظر می رسد صدور احکام اعدام به تعداد وسیع، اقدامی مهم و سازمان دهی شده و هدفمند برای تضعیف هر چه بیشتر اخوان المسلمین باشد و البته  هزینه فعالیت های سیاسی مخالف جویانه را هم افزایش می دهد.

صدور چنین حکمی تا چه حد متاثر از عوامل بیرونی_ عوامل منطقه ای_ از جمله کشورهایی مانند دخالت های عربستان بوده که به شدت هم و غم خود را بر سرکوب اخوان گذاشته اند؟

در طی ماه های پس از رویداد 30 ژوئن، بارها گفته شده است که در پس حملات علیه اخوان، عربستان قرار دارد. یعنی درواقع عربستان رهبری فعالیت های ضد اخوانی در منطقه را بر عهده دارد و به خاطر فشارهای این کشور بوده که اخوان  اینگونه مورد تهدید و تحت فشار قرار گرفته است.  در اینکه عربستان سر سازگاری با ایدئولوژی و فعالیت های اخوان ندارد، تردیدی نیست. همچنین تردیدی نداریم که عربستان فعالیت های دولت مرسی را با شک و نگرانی دنبال می کرد. اما اینکه فعالیت های ضد اخوانی در مصر را صرفا به فشار عربستان تقلیل دهیم، شاید دور از احتیاط علمی باشد. درواقع فعالیت های اخوان، در دوره یک ساله حکومت مرسی نیز مخالف های زیادی را در داخل مصر به وجود آورده بود. به خصوص تلاش اخوان برای برهم زدن قواعد بازی در مصر و نادیده گرفتن منافع و حساسیت های ارتش، مولود مخالفت های بیشتری در داخل مصر شد. شاید از این مساله بتوان تعبیر همسویی میان برخی از جناح های سیاسی داخل مصر و برخی از بازیگران منطقه ای را در مورد لزوم کنار زدن اخوان از قدرت به کار برد. به عبارتی برآیند شکل گیری نوعی همسویی میان برخی از بازیگران منطقه ای و برخی از گروه ها و فعالان سیاسی داخل مصر این بود که اخوان باید کنار زده شود.

آیا با وجود فشارهایی که دولت موقت علیه گروه اخوان اعمال می کند، این گروه به طور کلی از صحنه سیاسی مصر حذف می شود؟

کنار زدن گروهی با 80 سال تجربه فعالیت های سیاسی چندان واقع بینانه نیست. اما اخوان طی ماه های اخیر تضعیف شده است. به ویژه بخشی از بدنه و رهبری آن آسیب های جدی را متحمل شده است. نوع فعالیت های اخوان در یک سال حکومت مرسی بحث ها و مشاجرات جدی و مهمی نیز در درون ساختار اخوان به وجود آورد که سبب جدایی و ریزش تعدادی از هواداران آن نیز شد. بنابراین اخوان المسلمین نابود نشده، اما برای بازیابی خود نیازمند گذشت زمان و نوعی بازنگری در فعالیت های خود به خصوص با توجه به تجربه یک ساله حکومت مرسی است.

با توجه نزدیک شدن به روزهای انتخابات، آیا صدور چنین حکمی امکان به تعویق انداختن انتخابات را داشته یا دولت توانایی برگزاری  به موقع را دارد؟

به نظر می رسد انتخابات برگزار خواهد شد و نتیجه آن هم مشخص است. اما اخوان توانایی آنکه نتیجه انتخابات یا زمان را به صورت جدی به چالش بکشد، ندارد. مشکلات و نگرانی های عامه مردم، به خصوص برمحورهای اقتصادی و امنیت اجتماعی متمرکز شده است. نکاتی که اخوان در دوره حکومت خودش نتوانست به آنها پاسخ مناسبی بدهد. به همین دلیل ما افراد زیادی  را در جامعه مصر بی بینیم که از روند موجود سرخورده شده اند و نسبت به قدرت گیری بیشتر ارتش نگران هستند. اما نگرانی های آنها لزوما به معنی حمایت از اخوان نیست. زیرا بسیاری از آنها نسبت به عملکرد اخوان نیز پس از انقلاب 25 ژانویه معترض بوده اند.

با توجه به اتفاقاتی که روی داد و شعارهایی که مردم در حمایت از اخوان سر می دهند، آیا آینده مصر به خواست مردم پیش خواهد رفت یا همچنان شاهد بحران های داخلی مصر حتی با وجود اینکه انتخابات برگزار  و شخصی مانند السیسی به قدرت برسد، خواهیم بود؟

مشکلات مصر مشکلات تاریخی و مهمی است که به سادگی حل و فصل نمی شود. در حال حاضر به نظر می رسد ارتش سعی کرده با برجسته کردن نگرانی های مردم در حوزه اقتصاد و امنیت اجتماعی، قدرت سیاسی را هم به صورت آشکار در دست بگیرد. اما واقعیت این است که مشکلات مصر به تازگی شروع نشده و طبیعتا به سادگی و در کوتاه مدت هم حل و فصل نخواهد شد. شاید مهمترین مشکل مصر این باشد که دوره گذار در این کشور بسیار طولانی شده و پشت سر گذاشتن این مرحله نیز نیازمند تحولات بسیار مهمی در حوزه های مختلف زندگی اجتماعی است. البته این مشکل مشترک عموم کشورهای منطقه است و معمولا برخی نهادها یا گروههای سیاسی  و اجتماعی از طولانی شدن این روند سود می برند.

انتشار اولیه: سه شنبه 16 اردیبهشت 1393/ باز انتشار: یکشنبه 21 اردیبهشت 1393