مذاکره کنندگان به سوی قله حرکت می کنند

دیپلماسی ایرانی: تهران ، نیویورک و سپس وین. این سه شهر در روزها و هفته آینده میزبان مذاکراتی هستند که هر یک نقش تعیین کننده ای در سرانجام مجادله هسته ای ایران دارند که اکنون بیش از هر زمان دیگری امید به حل آن افزایش یافته است.

در تهران بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی تازه از راه رسیده اند تا ضمن گفت و گو با مقامات ایران از معادن اورانیوم بازدید کنند. این بازدید ها در شرایطی انجام می شود که تهران به هر هفت تعهد خود برابر با توافقی که سال گذشته با آژانس بین المللی انرژی اتمی منعقد کرده بود، عمل کرده است. در نیویورک نیز کارشناسان هسته ای ایران در مقابل گروه های کارشناسی از کشورهای عضو گروه 1+5 نشسته اند تا در زمینه موضوعات فنی مطرح در مذاکرات گفت و گو کنند. سه شنبه هفته آینده نیز تیم مذاکره کننده هسته ای ایران راهی وین می شود تاچهارمین دور از مذاکرات هسته ای با گروه 1+5 از زمان اجرای توافق هسته ای ژنو را برگزار کند.

این مذاکرات هسته ای که تقریبا به صورت همزمان برگزار می شود ، امید به پیشرفت سریع در در دستیابی به راه حل نهایی را افزایش داده است. گاردین در این زمینه می نویسد: «نخستین ساعات روز 21 جولای»! این پیش بینی یک دیپلمات اروپایی دخیل در روند مذاکرات هسته ای چندجانبه و چند جبهه ای با ایران در مورد زمان دستیابی به توافق هسته ای نهایی است. البته فرجه شش ماهه توافق هسته ای مقدماتی ژنو تا 20 جولای(29 تیرماه) است. اما از آنجایی که تجربه ثابت کرده که مذاکره کنندگان ایرانی و گروه 1+5 به مذاکره تا نیمه های شب علاقمندند، احتمالا اگر قرار باشد خبری از توافق جامع منتشر شود، زمان آن بامداد 30 تیر خواهد بود.

اما پیام مهمتر این است که خوش بینی فزاینده ای نسبت به شکل گیری این توافق نهایی وجود دارد. در حال حاضر کارشناسان تیم مذاکره کننده هسته ای ایران و گروه 1+5 در نیویورک گرد هم آمده اند تا در خصوص موضوعات حل نشده گفت و گو کرده و راه حل ها را بررسی کنند.

به گزارش این روزنامه انگلیسی، آنچه تا کنون اتفاق افتاده این است که شرایط تعیین شده و مواضع نیز مشخص شده است. دشوار ترین بخش این روند از 12 می (23 اردیبهشت)آغاز می شود . زمانی که مذاکره کنندگان ایرانی و غربی به همراه چین و روسیه در وین پای میز مذاکره می نشینند تا تدوین پیش نویس توافقنامه نهایی را با زبانی مشترک آغاز کنند. اگر آنها موفق شوند، دستاورد دیپلماتیک بزرگی در زمینه جلوگیری از به راه افتادن جنگی دیگر در خاورمیانه و پایان دادن به مجادله هسته ای یک دهه ای ایران ، خواهد بود.

یکی از عمده ترین دلایل خوش بینی نسبت به حصول توافق نهایی، پایبندی طرفین به توافق هسته ای مقدماتی ژنو است که در ماه نوامبر( 3 آذر 92) منعقد شد. ایران غنی سازی 20 درصدی که مهمترین نگرانی در زمینه اشاعه هسته ای به شمار می رفت را متوقف کرد. نیمی از ذخیره 209 کیلوگرمی اورانیوم غنی شده 20 درصدی نیز رقیق شد و مابقی نیز در سه ماه آینده به صفحه های سوخت تبدیل می شود.

در همین حال تهران تایید می کند که تمامی قسط های دارایی های آزاد شده نفتی اش را دریافت کرده است. طبق توافق ژنو آمریکا متعد شده بود به طور تدریجی 4 میلیارد و 200 میلیون دلار از دارایی های نفتی بلوکه شده ایران را آزاد کند. این یک سرمایه سیاسی برای حسن روحانی رئیس جمهور ایران به شمار می رود که می تواند آن را در روند مذاکرات هزینه کند.

یک دلیل دیگر نیز برای امیدواری وجود دارد و آن افزایش شانس به نتیجه رسیدن در مورد مساله راکتور آب سنگین اراک است. مقامات تهران به روشنی می گویند برای بازطراحی این راکتور و کاهش میزان پلوتونیوم از آن که یکی از نگرانی های گروه 1+5 به شمار می رود، آمادگی دارند.اینکه دو طرف در مورد یک مصالحه فنی در این زمینه اعلام آمادگی می کنند، موضوع بسیاری مهم و امیدوار کننده ای به شمار می رود.  

البته این مذاکرات دشواری های خود را نیز دارد. مذاکرات از اجزای مختلفی تشکیل شده اند. ایران هم اکنون 19 هزار سانتریفوژ فعال دارد که احتمالا باید تعداد آنها را به 6 هزار دستگاه یا کمتر، کاهش دهد. این موضوع احتمالا یکی از چالش برانگیزترین مسائل مطرح در مذاکرات خواهد بود.

از همین رو، برای اینکه بامداد 21 جولای به یک تاریخ ماندگار در پرونده هسته ای ایران تبدیل شود، هم ایران و هم طرف های مذاکرات هسته ای با تهران باید مانورهای دیپلماتیک گسترده تری انجام دهند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10