ایران از اراده ملت عراق حمایت می‌کند/امریکا از عملکرد مالکی خشنود نیست

دیپلماسی ایرانی: انتخابات عراق کمتر از دو هفته دیگر (30 آوریل) در سراسر این کشور برگزار می شود. انتخاباتی مهم و تاثیرگذار که می تواند آینده سیاسی این کشور را رقم بزند. این روزها افکار عمومی و روزنامه ها و رسانه های عراقی سرشار از اخبار انتخاباتی است. انتخاباتی که انتظار می رود بسیار پرشور و پر رونق باشد. از طریق این انتخابات سرنوشت پست های کلیدی کشور از جمله ریاست جمهوری، نخست وزیری و ریاست مجلس مشخص می شوند. پیش بینی می شود برای همه این سمت ها به ویژه ریاست جمهوری و نخست وزیری رقابت های سختی در بگیرد. در این میان بحث نخست وزیری از همه مهم تر است. اجرایی ترین سمت در عراق که به واسطه اکثریت جامعه شیعی این کشور در طول 10 سال گذشته به طور معمول سهم شیعیان بوده است. در این میان رقابت سخت میان مالکی و رقبای او است. یکی از این رقبا دکتر احمد چلبی، سیاستمدار برجسته عراقی است که از چهره های سرشناس عراق محسوب می شود. فردی که او را معمار عراق نوین می دانند و ریاضی دانی برجسته که بسیاری از تحلیلگران تحرکات سیاسی اش را ناشی از ذهن ریاضی اش می دانند. چلبی در سال 1965 استاد دانشگاه ام آی تی ایالات متحده در رشته ریاضیات محض بود. نخبه ای علمی که به اعتقاد بسیاری در سیاست نیز به همان اندازه از خود نخبگی و کاریزما نشان داده است. وی که ریاست جریان سیاسی کنگره عراق را بر عهده دارد در انتخابات پیش روی مجلس عراق به همراه ائتلاف شهروند در حالی که نفر دوم این فهرست است، نامزد شده است. دیپلماسی ایرانی در گفت وگویی اختصاصی انتخابات و اوضاع سیاسی عراق را با او در میان گذاشته است که در زیر می خوانید:

عرصه سیاسی عراق این روزها بسیار پرتکاپو است. عراقی ها خود را برای انتخابات پیش رو آماده می کنند و هیجان انتخاباتی بسیار بالا است. این روزها عرصه سیاسی عراق را چگونه ارزیابی می کنید؟

بله این روزها از روزهای طلایی عراق است. اگر چه مشکلات بسیار زیاد است و از وضعیت جاری در کشور به هیچ وجه خشنود نیستیم اما با این حال از شور و هیجان انتخاباتی برخورداریم و مردم خود را برای شرکت در انتخاباتی سرنوشت ساز آماده می کنند. بعد از سال ها استبداد رژیم بعثی و ورود عراق به جنگ های بی نتیجه و عبث که باعث شد ملت عراقی ملتی مستضعف و بی اراده شوند به گونه ای که حتی نمی توانستد سفر کنند یا اقدام به درمان بیماری های خود کنند، الآن به وضعیت بسیار مطلوب تری از بسیاری از لحاظ ها رسیده ایم. هر چه باشد وضعیت موجود با همه کاستی هایش بسیار بهتر از گذشته است. و این وضعیت غنیمت است اگر چه در عین حال  خطر همچنان در کمین ماست و کاستی های بسیاری وجود دارد و امنیت و ثبات کشور بازیچه عده ای فرصت طلب و تروریست شده اما فرصتی است طلایی برای این که بتوانیم آینده خود و نسل های آینده مان را بسازیم. هر کس که به عراق و مملکت و مردم و حکومت اعتقاد دارد و به دنبال رسیدن به آرمان های دموکراتیک و آینده ای بهتر برای خود و فرزندانش و بازسازی کشور و خروج عراق از سختی های بی شمار آن است باید درک کند که باید در انتخابات شرکت کند و در فرایند سیاسی کشور مشارکت فعال داشته باشد تا به این ترتیب در بسیاری از زمینه ها بازسازی های اساسی صورت بگیرد تا کشور وارد مسیر صحیح خود شود. باید عراق بر اساس یک فرایند مطالعه شده پیشرفت کند و به وضعیتی بهتر ارتقا یابد. ما باید بتوانیم بر اساس برنامه های بزرگ مطابق با واقعیت های موجود پیش برویم و کاری کنیم که نه تنها خود بازسازی شویم بلکه حرکت رو به جلوی ما بر آینده منطقه نیز تاثیر ایجابی بگذارد.

آقای چلبی شما در گذشته از منتقدین دولت مالکی بوده اید. اما این روزها کمتر از دیگران از زبان شما صدای انتقاد شنیده می شود؟ به صراحت بگویید که نظرتان درباره سیاست های آقای نوری مالکی چیست؟

بنده از روزی که آقای مالکی راه اشتباه را در پیش گرفت به جمع منتقدین ایشان پیوستم و از سیاست ها و فعالیت های ایشان به صراحت انتقاد کردم. همان طور که زمانی که در راه صحیح پیش می رفت نیز به همراه بسیاری از او حمایت می کردم. صحبت های من در همه جا موجود است و می توانید به آنها مراجعه کنید. در حال حاضر سیاست های آقای مالکی متاسفانه کاملا شکست خورده از کار در آمده است. او متحمل شکستی بزرگ در اداره کشور شده است. متاسفانه هیچ راه حل یا جایی هم برای تصحیح این سیاست شکست خورده باقی نگذاشته است. شاید روشن ترین رویکرد را مرجعیت شیعه دارد که به صراحت به شکست های او اشاره کرده است. متاسفانه سیاست های آقای مالکی بیشتر فرد محور است. دیدگاه آقای مالکی نیز تنها در چارچوبی مشخص محدود است و اجازه نمی دهد که به اوضاع کشور از دریچه های دیگر نیز نگاه شود.

آیا گمان می کنید که آقای مالکی باز هم بتواند پیروز انتخابات شود؟

حقیقت این است که انتظار ندارم مردم مقدرات و سرنوشت خود را به دست چنین کسی بسپارند که در اداره کشوری مثل عراق ناتوان بوده و ناشایست است. می دانم که این حرف من باب میل بسیاری از کسانی که از آقای مالکی استفاده می کنند، نیست اما این حقیقتی است که نمی توان آن را کتمان کرد.

آیا احتمال می دهید، خودتان جانشین آقای مالکی شوید؟

هر چیزی ممکن است اما من نمی توانم از حالا حرفی بزنم. نخست وزیر آینده را مردم تعیین می کنند همان طور که سرنوشت دیگر پست ها از جمله ریاست جمهوری و ریاست مجلس را نیز مردم تعیین می کنند. من نمی توانم اظهار نظری غیر از نظر مردم کنم و هر چه الآن بگویم غیرواقع بینانه و عجولانه است.

به اعتقاد شما باید چه مواردی در اولویت دولت آینده عراق بگیرد؟

پاسخ بسیار ساده است. عراق کشوری است که از فقر و بیکاری و کمبود مسکن به شدت رنج می برد. این مشکلات به زندگی و حیات مردم مرتبط است بنابر این باید در اولویت هر گونه فعالیتی در عراق باشد. هر دولتی وظیفه دارد این امور را در راس کارهای خود قرار دهد. برای این که می تواند هم دلی و وابستگی مردمی به کشور و میهنشان را تقویت کند و در عین حال باعث تقویت رابطه دولت – مردم شود. همچنین می تواند سیاست های اقتصادی عراق را که در حال حاضر در وضعیت بسیار بدی به سر می برند را مجددا تعریف و ترسیم کند و پیشرفتی جدی را برای عراق رقم بزند. به ویژه در مساله بازسازی و ایجاد صنعت که مقدمه رسیدن به پیشرفت هر کشوری است. امروزه عراق فقط به درآمدهای نفتی متکی است که جای تاسف دارد. ما در فراکسیون شهروند برنامه بزرگ و شاملی را در این زمینه طراحی کرده ایم که می توانید به آن مراجعه کنید.

شما در گذشته اشاره می کردید که تقسیم بندی طایفه ای برای مناصب در عراق موفق نخواهد بود و باید به دنبال مشارکت سیاسی باشیم. چگونه چنین چیزی ممکن است در حالی که تنش های طایفه ای در عراق در اوج قرار دارد به گونه ای که شهروندان شیعه و سنی و کرد عراقی کمتر تمایلی به رفتن به مناطق یکدیگر دارند و اگر کسی هم تمایل داشته باشد جرات رفتن به خود نمی دهد؟ روزانه ده ها نفر در عراق اعم از شیعه و سنی به دلیل همین نگاه های طایفه ای جان خود را از دست می دهند. در چنین شرایطی گمان نمی کنید که تقسیم بندی های طایفه ای لاجرم اتفاق می افتد؟

بله این حرف صحیح است. متاسفانه کشور شاهد تقسیم بندی های طایفه ای است. اما وجود چنین تقسیم بندی های اشتباه است. کشور نباید بر اساس تقسیم بندی های طایفه ای اداره شود. نتایج چنین رویکردی را نیز تا کنون دیده ایم. ما از حکومت اکثریت سیاسی به دور از تقسیم بندی های طایفه ای حمایت می کنیم، حکومتی که مهین پرستی اساس آن باشد و بر اساس تخصص و نه رفافت و خویشاوندی و حزب گرایی تشکیل شود. ما طرفدار وجود اپوزسیون پارلمانی قدرتمند برای زیر نظر گرفتن فعالیت های حکومت هستیم. با این رویکرد می توانیم کارهای بسیاری در عراق انجام دهیم و کشور را به سمت پیشرفت سوق دهیم. در حال حاضر سیاست های دولت در بسیاری از زمینه ها شکست خورده است. فعالیت های پارلمان نیز چندان خوشایند نیست. می توان گفت پارلمان هم کارنامه خوبی از خود به جای نگذاشته است. باید در پارلمان آینده کمیته های ویژه ای توسط نمایندگان مجلس از سوی همه فراکسیون ها تشکیل شوند و همه مسائل اقتصادی و سیاسی و عمرانی و اجتماعی و فرهنگی کشور را به دقت زیر نظر بگیرند. در عین حال باید به مبارزه جدی با فساد مالی برخیزیم. متاسفانه در حال حاضر یا مبارزه ای با فساد صورت نمی گیرد یا اگر هم جایی قرار است با فساد مبارزه شود به کمک سلاح است. وقتی که چارچوب عملی برای مبارزه با فساد نداشته باشیم به ساده ترین راه یعنی توسل به اسلحه کشیده می شویم. در حالی که چنین رویه ای نه تنها صحیح نیست بلکه تا کنون هم جواب نداده است. ما باید چارچوبی تعریف شده در همه زمینه ها از جمله در زمینه مبارزه با فساد داشته باشیم. فسادی که در تمامی بدنه و سلول های دولت و کشور رخنه کرده و اوضاع کشور را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است.

شما به عنوان یک مرد اقتصادی که فعالیت های گسترده اقتصادی داشته اید، آینده اقتصاد عراق را چگونه ارزیابی می کنید؟

آینده ای بسیار خوب به شرطی که اداره کشور موفقیت آمیز و مبتنی بر خبرگی ها و اندیشه های عملی نخبگان اقتصادی باشد. اگر چنین شود می توانیم به فکر بازسازی عراق باشیم و به آینده امیدوار شویم.

امریکایی ها در تشکیل حکومت جدید عراق نقش بسیاری داشته اند. از لشکرکشی به عراق گرفته تا حمایت از انتخاب مجدد نوری مالکی در سال 2009. سیاست امریکایی ها به ویژه باراک اوباما را در حال حاضر در قبال عراق چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا وضعیت عراق برای آنها قابل قبول است؟

کاخ سفید از عملکرد دولت عراق به ویژه بعد از شکستش در مبارزه با مخاطرات امنیتی که تا کنون باعث کشته شدن هزاران عراقی شده و همچنین فساد مالی گسترده ای که سراسر عراق را فرا گرفته و در عین حال نبود هیچ گونه حرکت عمرانی یا اقتصادی به رغم این که بیش از 800 میلیارد دلار ظرف 8 سال اخیر عراق درآمد داشته است، بسیار خشمگین هستند. این مبلغ کلان می تواند عراق را به شکل واقعا خوبی بازسازی کند. امریکایی ها به هیچ وجه از وضعیت موجود خشنود و راضی نیستند.   

آیا ممکن است از مالکی مجددا در انتخابات حمایت کنند؟

به رغم همه انتقادهایی که به نوری مالکی و دولت او وارد است و بسیاری از کاستی هایی که وجود دارد امریکایی ها به نوعی همچنان نگاه مثبت به مالکی دارند. یکی از دلایل آن این است که می گویند کسی که به طور جدی رقیب او باشد به چشم نمی خورد. به هر حال در نهایت امریکایی ها نیز اذعان دارند که همه چیز منوط به نتایج انتخابات است. باید دید نتیجه انتخابات چه خواهد شد. هر چه انتخابات تعیین کند همه ناچار هستند که بپذیرند. نتیجه انتخابات تعیین می کند که باید از چه کسی حمایت شود.

آیا این حرف در مورد ایران هم صادق است؟

بله، قطعا. اگر چه گفته می شود که ایران هم از نوری مالکی حمایت می کند که البته دلایل آن روشن است اما آنها هم انتقادهایی دارند. ایران همواره با ملت عراق همراه بوده است. ایران بزرگ ترین کشور همسایه عراق محسوب می شود که در طول سال های گذشته کمک های بسیاری به عراقی ها کرده است. ایران تنها کشور همسایه است که برای ثبات عراق تلاش کرد. امنیت و ثبات عراق با امنیت و ثبات ایران کاملا ارتباط دارد. ایرانی ها به این موضوع کاملا واقف هستند و کاملا به آن اعتقاد دارند. ایرانی ها نیز با اراده ملت عراق هستند. حتی اگر ایران هم از مالکی حمایت کند در نهایت به اراده ملت عراق احترام می گذارد. اگر اراده ملت عراق چیز دیگری باشد ایرانی ها با آن مخالفت نخواهند کرد.

انتشار اولیه: سه شنبه 2 اردیبهشت 1393/ باز انتشار: یکشنبه 7 اردیبهشت 1393