آیا اقتصاد روابط تهران – واشنگتن را هموار می‌کند؟

دیپلماسی ایرانی: رسانه های امریکایی از نیمه های هفته سرگرم خبر فرود هواپیمای ویژه امریکایی در فرودگاه مهرآباد در تهران بوده اند. خبرنگار روزنامه نیویوریک تایمز، توماس اردبرینک اولین کسی بود که روز سه شنبه گذشته از پایتخت ایران این خبر را مخابره کرد. وجود چنین هواپیمایی آن هم در بحبوحه مذاکرات امریکایی – ایرانی بر سر پرونده هسته ای ایران نشان از وجود تمایلی نزد نخبگان اقتصادی دو کشور برای بازگشایی دروازه های سرمایه گذاری در صورت رسیدن به توافق کامل در تابستان دارد.

آن چه ما می دانیم هواپیمایی که شماره N604EP را بر خود داشت تحت مالکیت بانک یوتا، به نام ایالتی در غرب ایالات متحده، بوده است که 13 شعبه دارد. به رغم این که بانک مذکور به روزنامه نیویورک تایمز گفته است که هیچ اطلاعاتی درباره وجود چنین هواپیمایی ندارد اما اطلاعات موجود نشان می دهد که این بانک 169 هواپیمای ویژه در اختیار دارد و این هواپیما که در فرودگاه مهرآباد فرود آمده وابسته به یکی از سرمایه گذاران یا اعضای هیئت امنای آن بوده که از شخصیت های مهم ((V.I.P محسوب می شده اگر چه هویت یا جریان وابسته به آن فرد مشخص نشده است.  

صرف نظر از این که کدام طرف امریکایی از این هواپیما برای سفر به تهران استفاده کرده، به احتمال قوی این طرف اقتصاوی و نه دیپلماتیک بوده و ماموریتی ویژه داشته است در عین حالی که انتظار می رفت که این مساله بیش از این سری باشد. حادثه رخ داده نشان می دهد که تبادلاتی در مسیر خطوط هوایی و سیاسی میان ایران با ایالات متحده امریکا جریان دارد. یک سال پیش بر این مسیر فضای چالش و تهدید و ارعاب حاکم بود، به ویژه بعد از آن که ایران توانست پهپاد جاسوسی امریکایی بدون خلبان RQ-170 که در کاشمر، شمال شرق ایران بعد از بروز اشتباهاتی از سوی نهادهای امنیتی امریکا را سرنگون کند. 

میان آن هواپیمای وابسته به سی .آی .ای و این هواپیمای ویژه سرمایه گذاری احتمالی که در فرودگاه مهرآباد فرود آمده است، ارتباطاتی وجود دارد و آن ارتباط این است که به نظر می رسد مرحله ای نوعی در روابط میان دو کشور آغاز شده است که در افق آن می توان رویکرد جدید نخبگان اقتصادی امریکایی در قبال تهران را دید، حتی اگر بنا باشد در صورت شکست این افق بسته شود. بنابر این به رغم این که باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا تاکید کرده است که "دروازه های ایران به بازارهای امریکا باز نیست" و هر کس که تحریم ها را زیر پا بگذارد، مجازات خواهد شد، اما با این حال مسیر مذاکرات در پرونده هسته ای میان ایران با کشورهای 1+5 می تواند زمینه های لازم برای رفع بعضی تحریم ها در قبال ایران تا قبل از پایان سال جاری را فراهم کند.  

مقام های امریکایی با جدیت بسیار درباره امکان امضای توافق نامه جامع با ایران صحبت می کنند، برخی از آنها می گویند امضای توافق نامه در ماه جولای پیش رو ممکن است، اگر چه عده ای کمتر خوش بین هستند و می گویند که بیشترین احتمال تمدید توافق فعلی مرحله ای و عدم رفع تحریم ها است. امروزه در مذاکرات بین المللی با ایران هیئتی از وزارت خزانه داری امریکا که به طور مستقیم با پرونده تحریم های ایران مرتبط است، حضور دارد، همچنین وندی شرمن که پشتوانه سرمایه گذاری و فعالیت های اقتصادی از طریق شرکت معملات ملکی فانی مای را پشت سر خود دارد.

پیشنهادهای چشم گیر ایران برای سرمایه گذاری می تواند روابط اقتصادی تهران و واشنگتن را که از انقلاب اسلامی در سال 1979 تا کنون قطع شده بود، احیا کند، برگه ای که بیش از هر برگه دیگری در دست ایالات متحده فعال است. هواپیمایی که در فرودگاه مهرآباد فرود آمد می تواند زمینه های لازم برای حضور نمایندگان شرکت های نفتی بزرگ امریکا مثل کونکو و شفرون و اکسون موبیل برای دیدار با مسئولان ایرانی در نیویورک در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد را فراهم کند. این شرکت ها در دهه نود تلاش کردند تا قراردادهایی را در ایران قبل از آن که با سلسله قوانین و تحریم هایی از سوی رئیس جمهوری سابق امریکا، بیل کلینتون که ظرف چند روز اعمال شدند و همانند سیلی ای به گوش آنها بود، منعقد کنند. امریکا امروز به ایران به چشم بزرگ ترین کشور برخوردار از ذخایر گازی جهان و چهارمین تولیدد کنند نفت بعد از روسیه و عربستان و ایالات متحده امریکا می نگرد.

جالب آن که هواپیمایی که در فرودگاه ایران با پرچم امریکا فرود آمد شباهت بسیاری به هواپیماهایی که هیئت های رسمی ایرانی و امریکایی را در فرودگاه های وین و ژنو و نیویورک فرود می آمدند تا بر سر پرونده هسته ای ایران گفت وگو کنند، دارند. در صورتی که توافق تاریخی با ایران بر سر برنامه هسته ای اش منعقد و مانع از نظامی شدن برنامه های هسته ای آن شود، حتما به طور تدریجی و بررسی شده تحریم ها علیه ایران لغو خواهند شد و در نتیجه امکان پروازهای بیشتر میان کشوری که پیش از این آن را یکی از کشورهای محور شرارت می دانستند با شیطان بزرگ فراهم خواهد شد.

منبع: الحیات/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: دوشنبه 1 اردیبهشت 1393/ بازانتشار: شنبه 6 اردیبهشت 1393