سنی‌ها در رویای ریاست جمهوری عراق

دیپلماسی ایرانی: نزدیک به 10 روز دیگر انتخابات سراسری عراق برگزار می شود و طی آن نخست وزیر، رئیس جمهوری و رئیس مجلس این کشور انتخاب می شوند. اگر چه آن چه این روزها مورد اهمیت عراقی ها است بحث نخست وزیری و انتخاب یا عدم انتخاب مالکی است به ویژه که انتقادهای تندی نسبت به عملکرد او وارد است و مرجعیت و اکثریت جریان های سیاسی عراقی تا کنون مواضعی به شدت تند علیه او اتخاذ کرده اند به گونه ای که آیت الله سیستانی، مرجع عالی شیعیان عراق در سفر هفته گذشته مالکی به نجف اشرف به رغم پافشاری نوری مالکی از دیدار با او خودداری کرد و شیخ بشیر نجفی نیز گفته است در صورتی که مالکی بار دیگر نخست وزیر شود به خیابان می آید و علیه او شعار می دهد. بنابراین همه بحث های انتخاباتی عراق در حال حاضر حول انتخاب یا عدم انتخاب نوری مالکی به سمت نخست وزیری می گردد. در این میان عده ای نیز داعیه دار جانشینی او هستند که باید در مطلبی جداگانه به آنها پرداخت.

در عین حال مساله ای که مدتی است مطرح بوده و اکنون دوباره مطرح شده است و حتی گفته می شود در خود طرحی مخفی نهفته دارد، بحث ریاست جمهوری عراق است. سنی ها داعیه دار این پست مهم در عراق شده اند و ظاهرا برای رسیدن به آن برای خود نقشه ها کشیده اند. آنها پیش از این نیز منتظر فرصت برای تصاحب این سمت برای خود بودند اما حضور پرقدرت کردها و نقش کاریزماتیک جلال طالبانی مانع از آن می شد که سنی ها به سادگی بتوانند به فکر تصاحب این سمت بیفتند.

در هیچ جایی از قانون اساسی عراق قید نشده است که روسای سه قوه باید در اختیار کدام یک از طوایف قرار بگیرد اما از آن جا که شیعیان اکثریت مردم عراق را تشکیل می دهند لاجرم نخست وزیری که مهمترین پست در عراق محسوب می شود و از قدرت اجرایی و نفوذ بسیار بالایی برخوردار است از آن شیعیان شده و پست های ریاست مجلس نیز تا کنون به سنیان و پست ریاست جمهوری نیز به کردها رسیده است.

اگر چه پست ریاست جمهوری پست چندان مهمی از لحاظ قدرت اجرایی و نفوذ اداری محسوب نمی شود اما به دلیل پرستیژی که این جایگاه دارد، سنی ها و کردها همواره برای تصاحب آن با یکدیگر در رقابت بوده اند. کردها پافشاری می کنند که این سمت را در اختیار داشته باشند در حالی که سنی ها نیز می گویند از آن جا که ما مهمترین طایفه در عراق محسوب می شویم و سال ها قدرت را در اختیار داشتیم و اکنون نیز مجبور به کوتاه آمدن از تمامیت خواهی در قدرت شده ایم بنابر این باید سمتی در خور شان و جایگاهمان داشته باشیم از این رو باید سمت ریاست جمهوری به ما برسد و اگر تا کنون هم سکوت کرده ایم از روی توافق و دوستی و آشتی میان جریان های سیاسی بوده است.

اکنون از یک سو با بیمار شدن جلال طالبانی که بیش از یک سال است برای درمان در آلمان به سر می برد و از سوی دیگر درگیری هایی که در درون کردها به وجود آمده و آنها را به کش مکش های درونی سیاسی کشانده این فرصت برای سنی ها به وجود آمده است که به فکر تصاحب پست ریاست جمهوری عراق باشند.

چندی پیش گفته می شد که اسامه النجیفی، رئیس سنی مذهب مجلس عراق و رئیس فراکسیون المتحدون که با شماری از گروه های اسلامی سنی و برخی چهره های تند سنی مذهب متحد شده از جمله افرادی است که به شدت برای رسیدن به سمت ریاست جمهوری عراق تلاش می کند. اسامه النجیفی در سفرهای خود به تهران و واشنگتن نیز طرح خود را برای رسیدن به سمت ریاست جمهوری عراق به اطلاع مقام های این دو کشور رسانده است. وی در طرح خود ابراز تمایل کرده که حاضر است با نوری مالکی ائتلاف کند مشروط بر این که پست ریاست جمهوری به او برسد. وی گفته است در صورتی که بر اساس این طرح رئیس جمهور شود مانعی نمی بیند که مالکی نخست وزیر باقی بماند. وی هنوز پاسخ روشنی برای طرح خود دریافت نکرده اگر چه اخباری از داخل عراق به گوش می رسد که نوری مالکی به سمت ائتلاف با وی متمایل شده است.  

محمد صهیود، عضو پارلمان عراق از ائتلاف دولت قانون در این باره می گوید: «منصب ریاست جمهوری در انحصار یک جریان مشخص یا قوم معین نیست، تقسیم بندی های سابقی که در قبال این سمت شده به هیچ وجه ثابت نیستند و بر اساس نتایج انتخابات پارلمانی پیش رو که قرار است در ماه 30 آوریل برگزار شود، امکان تغییر آنها وجود دارد.»

وی در گفت وگو با خبرگزاری آناتولی همچنین می گوید: «ائتلاف دولت قانون از نامزد عرب سنی معتدل غیر تندرو برای رسیدن به پست ریاست جمهوری برای چهار سال آینده حمایت می کند چرا که این منصب در انحصار کردها نیست.»

وی در عین حال اخباری که اخیرا بر سر توافق ائتلاف دولت قانون با برخی جریان های سه دیگر برای تقسیم نخست وزیری و ریاست جمهوری و ریاست پارلمان زده شده است را کاملا رد می کند و می گوید: «اینها آرزوهایی است که برخی ها دارند که عاری از هر گونه صحت و واقعیتی است، هر چه انتخابات تصمیم بگیرد همان خواهد شد. این نتایج انتخابات است که تکلیف مناصب و هویت افرادی که آنها را تصاحب می کنند، مشخص خواهد کرد.»

اظهارات صهیود به نوعی بازگوکننده وجود تفاهماتی میان سنی ها با مالکی است. از نگاه بسیاری النجیفی فرد معتدلی است که با توجه به سابقه وی که هیچ گونه فعالیت ضد شیعی یا بعثی گرایی نداشته و حتی در عضویت این حزب نبوده است، می توان به وی اعتماد کرد. با این حال همه چیز به سرنوشت انتخابات باز می گردد. انتخاباتی که بیش از این که شبیه انتخابات باشد به کارزار جنگ شباهت دارد.