توافق با ایران امکانپذیر است؛ صلح خاورمیانه شاید نه

دیپلماسی ایرانی: ما می دانیم که یک صلح خاورمیانه ای معقول چه شکل و شمایلی دارد. در دسامبر 2000، بیل کیلینتون فرمول آن را اعلام کرد. بازگشت به مرزهای 1967، با توافق دوجانبه بر سر زمین ها که در آن تقریبا 80 درصد از سرزمین فلسطین می تواند به بخشی از اسرائیل تبدیل شود. اورشلیم به پایتخت دو کشور تبدیل می شود. کمیسیونی بین المللی نیز کنترل سایت های مذهبی در شهر قدیم اورشلیم را بر عهده می گیرد. پناهجویان فلسطینی نیز این حق را خواهند داشت که به فلسطین و نه به اسرائیل بازگردند. به این ترتیب استقلال و امنیت کشور یهودی اسرائیل نیز باید از سوی اعراب به رسمیت شناخته شود.

یک فرمول دیگر هم وجود دارد که 14 سال پیش به دست آمد اما مبنای آن همچنان طرح کلینتون است.برای آنهایی که به واقع به صلح مذاکره ای خاورمیانه دل بسته اند، این یک راه حل است و برخی در اسرائیل و فلسطین و اتحادیه عرب از آن حمایت می کنند. اما به طور تجربی، باید گفت که اسرائیلی ها همواره از بحث بر سر جزئیات امتناع کرده اند و فلسطینی ها نیز در آخرین دقایق میز مذاکره را ترک کرده اند. استراتژیست های شناخته شده آمریکایی مانند برنت اسکوکرافت و زبینگیود برژنسکی بر این باورند که راه برون رفت از بن بست جاری این است که آمریکا نسخه به روز شده ای را از فرمول قدیمی ارایه کند و به فشار بین المللی اجازه دهد که اسرائیلی ها و فلسطینی ها را به سوی صلح سوق دهد.

جان کری ، وزیر خارجه آمریکا در این زمینه به نظر مصمم به نظر می رسد. اما نسخه او از این چارچوب هیچگاه اعلام نشده و این فرصت را به طرفین نداده که در مورد آن بحث کنند. کری به دلیل انرژی که در این راه صرف کرده، لیاقت قدردانی دارد اما در ماه های اخیر چالش های عمده ای ایحاد شده است که چهره سیاست خارجی دولت اوباما را نیز تخریب کرده است.

اما چرا کری جزئیات طرح خود را منتشر نکرده است. شاید رئیس جمهور آمریکا می خواهد رای رای دهندگان یهودی در انتخابات میان دوره ای 2014 را همچنان حفظ کند. اما یک دلیل دیگر نیز دارد و آن جدالی است که کاخ سفید با نئوکان های آمریکایی بر سر مذاکرات هسته ای با ایران دارد.

در واقع مذاکرات ایران با وجود رو به وخامت نهادن اوضاع خاورمیانه به خوبی پیش می رود. به همین دلیل است که در چند هفته اخیر رسانه ها زیاد به این موضوع نمی پردازند. البته هنوز موضوعات زیادی وجود دارد که باید بر آنها غلبه کرد اما مذاکره کنندگان غربی تحت تاثیر جدیت ایران قرار گرفته اند. آنها می بینند که ایران به وضوح نمی خواهد از تحولاتی مانند عمیق تر شدن تنش ها بین روسیه و آمریکا بر سر اوکراین برای به تعلیق انداختن مذاکرات یا ایجاد شکاف در گروه 1+5 استفاده کند. اینکه ایران و گروه 1+5 تا پایان سال جاری به یک توافق هسته ای دست یابند که برنامه های هسته ای تهران را محدود می کند و رژیم بازرسی ها را گسترده تر می کند، دیگر غیر قابل تصور نیست. البته به نظر نمی رسد که دولت آمریکا بخواهد این ماجرا تا قبل از انتخابات میان دوره ای به اتمام برسد.

از سوی دیگر در حالی که تلاش برای مذاکرات صلح همچنان ادامه دارد، بنیامین نتانیاهو،نخست وزیر اسرائیل نیز دغدغه های خود را دارد و می خواهد همچنان انرژی خود را برای رویارویی احتمالی با ایران نگهدارد. اما اکنون طرح صلح خاورمیانه که به مانع برخورد کرده است به عنوان یک ضعف در سیاست خارجی دولت اوباما شناخته می شود. با این حال ایران همچنان آزمون نهایی باراک اوباما چه در عرصه مانورهای سیاسی و چه دیپلماتیک به شمار می رود.

منبع: تایم / تحریریه دپیلماسی ایرانی / 10