تاثیر بحران اوکراین بر سیاست ایران اوباما چیست؟

دیپلماسی ایرانی: بحران اوکراین تلاش های باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا برای جلب حمایت و همکاری روسیه در پاره ای از موارد شامل خاتمه دادن به جنگ شهری سوریه ، حل مساله هسته ای ایران و تسهیل روند خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را مختل کرده است.در صورتی که شیوه برخورد با این بحران از سوی اوباما به تردید ها در مورد جدیت او در حل بحران های خارجی دامن بزند- همانگونه که بسیاری از منتقدان رئیس جمهور آمریکا می گویند- می تواند بر طیف گسترده تری از موضوعات تاثیرگذار باشد که شامل روند صلح اسرائیل – فلسطین، پیشرفت برنامه های هسته ای تسلیحاتی کره شمالی و قدرت گرفتن بیشتر چین می شود.

شرایط حساس در اوکراین که نشانه هایی از جنگ سرد را در ذهن تداعی می کند، دولت اوباما را خط مقدم جبهه این بحران قرار داده و این در حالی است که رهبران اروپایی روسیه را برای پایان دادن به تهدید نظامی و خروج نیروها از منطقه کریمه تحت فشار قرار داده اند.

نیکلاس برنز دستیار سابق وزارت خارجه آمریکا در کنفرانس خبری که از سوی شورای آتلانتیک ساماندهی شده بود، گفت: باراک اوباما با دشوارترین بحران بین المللی دوره ریاست جمهوری اش مواجه است.

علاوه بر افزایش درگیری ها با روسیه، اوباما با رویکرد مقابله جویانه چین در مجادله های ارضی و سیر صعودی ملی گرایی در ژاپن و کره جنوبی مواجه است. در گوشه ای دیگر از دنبال تندروهای اسلامی سوریه ، عراق و شمال آفریقا را به آتش کشیده اند. مذاکرات هسته ای با ایران نیز مشکلات خود را دارد و بی ثباتی و اغتشاش در کشورهایی مانند مصر، ونزوئلا و تایلند نگران کننده است.

ملاقات با نتانیاهو

باراک اوباما امروز(دوشنبه) با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل در واشینگتن ملاقات می کند. نتانیاهو با اوباما بر سر نحوه برخورد با برنامه های هسته ای ایران و انعطاف نشان دادن در مذاکرات صلح با فلسطینی ها دچار اختلاف نظر است. در حالی که اوباما در عرصه دیپلماتیک برای اعمال فشار بر روسیه پیشرفت می کند، با هوشمندی محدودیت های آمریکا در این بحران و دیگران بحران های بین المللی مانند سوریه و چین را درک می کند. ریچارد اندرس، استاد استراتژی امنیت ملی  در کالج جنگ در واشینگتن می گوید: این یکی از نمونه هایی است که نشان می دهد ما در قدرت ژئوپولتیکی خود به محدودیت هایی رسیده ایم. او در یک گفت و گوی تلفنی خاطرنشان کرد: ما اخیرا در شماری از موارد در این موقعیت قرار گرفته ایم که از جمله آنها می توان به سوریه اشاره کرد. جایی که تصمیم گرفتیم مداخله نکنیم. تصمیمی که در گذشته هرگز اتخاذ نمی کردیم. به گفته وی در 20 تا 25 سال گذشته به ندرت بحرانی مشاهده شده است که آمریکا برای مداخله در آن تلاش نکرده باشد.

اما بحران جاری نیاز آمریکا در زمینه به کارگیری سیاست واقع گرایانه در مقابل روسیه را خاطر نشان می کند . سیاستی که با محدودیت های قدرت آمریکایی ها همخوانی داشته باشد.

تماس تلفنی با پوتین

دولت اوباما رئیس جمهور آمریکا را در تصویری از یک مکالمه تلفنی با پوتین به نمایش گذاشت. اوباما در نخستین روز از ماه مارس زمانی که دیگر متحدان خارجی آمریکا به طور علنی در مورد نقش آفرینی ایالات متحده ابراز نگرانی می کردند، به مدت 90 دقیقه با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه تلفنی گفت و گو کرد. این در حالی بود که  دوستان اروپایی اوباما به صراحت از اینکه آمریکا از نقش رهبری بین المللی خود فاصله می گیرد، ابراز نگرانی می کنند.

جان کری، وزیر خارجه آمریکا در گفت و گو با سی بی اس خاطرنشان کرد که رئیس جمهور بسیار  در مورد روسیه قوی ظاهر شده است. او گفت که اوباما به طور کاملا روشن به مسکو هشدار داده است که رویکردی که در مقابل اوکراین اتخاذ کرده، قابل پذیرش نیست.

این در حالی است که جک متلاک، سفیر اسبق آمریکا در جماهیر شوروی می گوید این رویکرد اشتباه است چرا که در آن فیزیولوژی رهبر روسیه در نظر گرفته نشده است. متلاک که در آخرین سال های عمر شوروی (1987 تا 1991) سفیر بوده بر این باور است حتی اگر شانس اندکی برای پرهیز روسیه از مداخله نظامی در اوکراین وجود داشت، این شانس با عملکرد اوباما از بین رفت. زیرا رئیس جمهور آمریکا علنا پوتین را به چالش کشید.

منافع حیاتی

اما برنز نظر دیگری دارد. او می گوید این مهم است که آمریکا نسبت به مداخله نظامی روسیه در اوکراین هشدار دهد. آزاد و باثبات ماندن اوکراین در اروپا جزء منافع آمریکاست. به گفته برنز دولت اوباما نباید از بیم واکنش روسیه به این مساله، ملایمت نشان دهد.

این در حالی است که روسیه و آمریکا در اوایل روی کار آمدن دولت اوباما همکاری هایی را در زمینه کاهش تسلیحات هست های و عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی انجام دادند. در ژوئن 2010، کاخ سفید فهرستی از زمینه های همکاری دوجانبه را منتشر کرد که شامل ایران، کره شمالی، افغانستان ، تجارت و تعامل نظامی بود. اما اکنون هرگونه امید به تقویت روابط آمریکا و روسیه رنگ باخته و تا جایی این امید ها از بین رفته است که کری در واکنش به پرسشی در مورد احیای روابط واشینگتن- مسکو می گوید منظور شما از احیای روابط چیست؟ این در شرایطی است که رو به وخامت نهادن روابط آمریکا با روسیه  دیگر اولویت های سیاست خارجی ایالات متحده را نیز تهدید می کند.

ناسازگاری روسیه

ایان برمر، رئیس موسسه مشاوره ای اوراسیادر نیویورک بر این باور است ناسازگاری بیشتر روسیه و افزایش کمک های مسکو به بشار اسد در سوریه، اجرای توافق در مورد تسلیحات شیمیایی را نیز با مشکل مواجه خواهد کرد. از سوی دیگر اوباما به پوتین نیاز دارد تا نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج کند. دنیل سرور، از مرکز روابط آنسوی آتلانتیک دانشگاه جان هاپکینز می گوید: خروج امن نیروهای آمریکایی از افغانستان و آینده آن تا حدود زیادی به همکاری روسیه بستگی دارد.

ایزوله گرایی جدید

تلاش های رئیس جمهور آمریکا برای خاتمه دادن به جنگ های عراق و افغانستان، کاهش بودجه نظامی و کاهش کسری بودجه فدرال و همچنین تمرکز بر موضوعات داخلی زیر ذره بین دیگر کشورها قرار دارد. نظرسنجی ها حاکی از آن است که آمریکایی ها می خواهند خود را از شر تعهدات خارجی خلاص کنند و این نگاه در کنگره آمریکا که انتخابات میان دوره را پیش رو دارد در حال تقویت شدن است.

کری هفته گذشته در گفت و گو با خبرنگاران در واشینگتن از ایزوله گرایی جدید در آمریکا سخن گفت و خاطرنشان کرد آمریکایی ها  ارتباط بین تعامل خارجی آمریکا و اقتصاد آمریکایی را درک نمی کنند. منتقدان تک حزبی اوباما مانند سناتور لیندسی گراهام جمهوریخواه از ایالت کارولینا می گوید اوباما اعتیار آمریکا را در صحنه بین المللی مخدوش کرده و پوتین را در موضعی قرار داده که از  تهدید نظامی استفاده کند تا اوکراین را تحت سلطه خود نگاهدارد.

گراهام به سی ان ان گفت: هربار که رئیس جمهور به تلویزیون رفت و پوتین یا مقاماتی مانند پوتین را تهدید کرد، من و بسیاری دیگر مانند من رئیس جمهور ضعیف و بی تصمیمی را مشاهده کردیم که طرف مقابل را به تجاوز و دست درازی دعوت می کند.

ضعف خارجی

جمهوریخواهانی مانند گراهام و سناتور جان مک کین از آریزونا و برخی متحدان آمریکا مانند عربستان سعودی می گویند اوباما ضعف نشان داده و جامعه بین المللی نیز آن را درک کرده است. اوباما از خط قرمز خود در مورد سوریه عبور کرد. او گفته بود کاربرد تسلیحات شیمیایی خط قرمز اش است. اما از این تسلیحات استفاده شد و اوباما هیچ کاری نکرد.

البته اوباما با این انتقادها موافق نیست و در گفت و گوی اخیر خود را بلومبرگ از خود دفاع می کند. او به جفری گلدبرگ گفت که تهدید به حمله کافی بود تا سوریه از تسلیحات شیمیایی اش دست بکشد. رئیس جمهور آمریکا ادامه داد: اکنون واقعیت این است که گلایه برخی دوستان ما این است که چرا جنگ دیگری در منطقه به راه نیانداختیم. او در مورد ایران نیز ادعا کرد که تهران نیز تهدید به اقدام نظامی احتمالی را جدی می گیرد.

منبع: بلومبرگ / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: دوشنبه 12 اسفند 1392/ باز انتشار: جمعه 16 اسفند 1392