افشای جزئیات «هدیه» ۳ میلیارد دلاری سعودی‌ها به لبنان

در میانه همه درگیری ها و کشمکش های جاری در منطقه خاورمیانه، یکی از موضوعات مهمی که در هفته های اخیر، توجه بسیاری را به خود جلب کرد، ماجرای کمک مالی سه میلیارد دلاری عربستان سعودی به ارتش لبنان بود؛ اما پس از همه گمانه زنی ها و تحلیل ها در این زمینه، اینک یک روزنامه لبنانی، ماجرای کامل این کمک مالی و ابعاد پنهان آن را منتشر کرده است.

به گزارش «تابناک»، روزنامه لبنانی «السفیر» در مطلبی به بررسی کمک مالی سه میلیارد دلاری عربستان سعودی به ارتش لبنان پرداخته است؛ کمکی که با شرط خرید تسلیحات منحصراً از فرانسه به این ارتش ارائه شده و به این ترتیب، از نقش مهم دولت فرانسه در این ماجرا نیز حکایت دارد.

در این مطلب به طور خلاصه آمده است:

با وجود پافشاری بیروت و ریاض بر اجرای سریع توافق نامه کمک مالی سه میلیارد دلاری به ارتش لبنان به منظور تقویت قابلیت های دفاعی این ارتش، فرانسوی ها این موضوع را از دید منافع رژیم اسرائیل و دیگر مسائل منطقه ای، از جمله چگونگی تداوم وضع موجود در جنوب لبنان در رویا رویی با رژیم اسرائیل می نگرند.

این معامله سه جانبه، حکایت از آن دارد که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و برخی از دیگر کشور ها، خواستار تقویت ارتش لبنان هستند تا از این طریق، از تکرار تجربه ورود حزب الله به درگیری های سوریه جلوگیری کنند. این موضوع همچنین حکایت از آن دارد که این کشور ها، خواستار ایفای نقش های دیگری نیز از سوی ارتش لبنان در آینده هستند، تا بدین وسیله از عمق روابط موجود میان ارتش لبنان و حزب الله و همچنین اعتماد محکم موجود میان آن ها کاسته شود.

یک منبع دیپلماتیک فرانسوی، ماجرای کمک مالی سه میلیارد دلاری عربستان به ارتش لبنان را از «الف» تا «ی» برای «السفیر» بازگو کرده است؛ ماجرایی که از نبرد «قصیر» در سوریه؛  جایی که حزب الله با پیروزی در آن، خود را یک بازیگر مهم منطقه ای مطرح کرد، آغاز می شود و تا تمایل عربستان و فرانسه برای ادامه نقش آفرینی میشل سلیمان، رئیس جمهور لبنان تا آخرین لحظه ادامه پیدا می کند.

معامله تسلیحاتی اخیر همچون ابزار فشاری عمل کرد که به شکل گیری دولت جدید در لبنان سرعت بخشید، زیرا بنا بر آن، رئیس جمهور توانست کنترل وزارت دفاع را به دست گرفته و از این طریق، تضمینی برای اجرای توافق نامه سیاسی میان چهار حزب لبنانی در اختیار داشته باشد.

اما از جمله جزئیات این معامله، باید به این موضوع اشاره کرد که ملک عبدالله، پادشاه سعودی، در جریان دیدار با میشل سلیمان در ریاض در یازدهم نوامبر، از وی درباره علت جلوگیری نکردن ارتش لبنان از ورود حزب الله به خاک سوریه پرسیده است.

پس از این سخنان، سعد الحریری، نخست وزیر سابق لبنان که در این دیدار حضور داشته، از ملک عبدالله اجازه سخن گفتن خواسته و می گوید، اگر ارتش لبنان توانایی لازم برای بستن مرز با سوریه را داشته باشد، این کار را انجام خواهد داد؛ اما برای این کار، نیاز به حمایت و همچنین تسلیحات دارد و فرماندهی ارتش نیز طرحی را در این زمینه آماده کرده است.

سلیمان نیز اظهارات حریری را تأیید می کند. در نتیجه، ملک عبدالله با دست به «خالد التویجری»، رئیس تشریفات سلطنتی خود ـ که در هیأت سعودی حضور داشته ـ اشاره می کند و می گوید: «به سرعت همه حمایت های لازم را برای مسلح کردن ارتش لبنان انجام دهید».

نقش تویجیری از اینجا آغاز می شود. وی از نقش مهم فرانسه در حمایت از مواضع عربستان در موضوعات گوناگون جهانی، از موضوع سلاح های شیمیایی سوریه گرفته تا فرستادن پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت آگاه بوده است.

به این ترتیب، پادشاه سعودی دستور می دهد تدبیری اندیشیده شود تا سلاح های مورد نیاز ارتش لبنان، از طریق فرانسه در اختیار این ارتش قرار گیرد؛ بنابراین، رایزنی هایی میان تویجیری و شماری از مقامات فرانسوی انجام می گیرد که اوج آن، در جریان سفر وی به پاریس در نیمه دسامبر ۲۰۱۳ بوده است. در فرانسه، تویجیری با سلیمان که برای درمان به این کشور سفر کرده بود، دیدار می کند.

به گفته منابع فرانسوی، سلیمان و تویجیری در حضور یک شخصیت سیاسی لبنانی دیگر (از جریان ۱۴ مارس) و در عمارت مجلل تویجیری در حومه پاریس با یکدیگر دیدار می کنند. در این دیدار، توافق می شود که برای اشاره به کمک مالی عربستان، با عبارت «هدیه عربستان سعودی» به ارتش لبنان یاد شده و از آن صرفاً برای خرید تسلیحات از فرانسه استفاده شود.

نکته مهم این دیدار، اینکه سعودی ها به سلیمان گفته اند تا وقتی دولت جدیدی به ریاست «تمام سلام» تشکیل نشود، حتی یک پنی هم پرداخت نخواهند کرد. پس از آن، این وظیفه بر عهده فرماندهی ارتش لبنان خواهد بود که درباره چگونگی هزینه کمک مالی عربستان، با مقامات سعودی و فرانسوی گفت و گو کرده و به تفاهم برسند. مبنای این تفاهم نیز فهرست اقلام مورد نیاز این ارتش است که در آغاز سال ۲۰۱۳ و به عنوان بخشی از برنامه پنج ساله به «نجیب میقاتی»، نخست وزیر وقت ارائه شده بود.

در همان زمان، بیروت، ریاض و پاریس بر سر تاریخ اعلام ارائه کمک مالی عربستان نیز به توافق می رسند: ۲۹ دسامبر ۲۰۱۳ و همزمان با دیدار هیأت های عالی رتبه فرانسه و عربستان در ریاض. در پی این دیدار، سلیمان کنفرانس مطبوعاتی خود با رسانه های لبنانی را لغو و آن را با یک سخنرانی جایگزین کرد؛ سخنرانی که با عبارت «زنده باد پادشاهی عربستان سعودی» پایان یافت.

اما پس از اعلام کمک مالی سعودی، دو نکته ابهام آمیز درباره این موضوع جلوه گر شد: نخست، چگونگی فرستادن تسلیحات فرانسوی برای ارتش لبنان، در شرایطی که این ارتش تاکنون تسلیحات آمریکایی در اختیار داشته و از سوی آمریکایی ها نیز آموزش دیده است. نکته دوم، درباره محدودیت های تسلیحاتی فرانسه و این مسأله بود که آیا تسلیحات فرانسوی شامل سلاح های دفاعی و تهاجمی و تجهیزات نظارت و کنترل مدرن خواهد بود یا خیر؟!

اما در پی تصمیم سعودی ها، «ژان قهوه جی»، فرمانده کل ارتش لبنان در نیمه ماه ژانویه به فرانسه سفر و با شماری از مقامات فرانسوی، از جمله رئیس ستاد ارتش این کشور دیدار و گفت و گو کرد.

به گفته منابع فرانسوی، نتایج این دیدار ها برای طرف لبنانی چندان رضایت بخش نبود. پس از آن، فرمانده لبنانی در اوایل ماه فوریه به ریاض سفر کرد تا درباره معامله سه جانبه گفت و گوهای بیشتری انجام دهد.

در ریاض، طرف لبنانی فهرست اولیه ای از نیازهای تسلیحاتی و تدارکاتی خود را به مقامات سعودی ارائه کرد. تویجیری به قهوه جی می گوید که نقش عربستان در این موضوع، صرفاً مشورتی است. از سوی دیگر، قهوه جی اطلاع می یابد که فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه به ملک عبدالله گفته دولتش حمایت های عینی لازم را از معامله مذکور انجام خواهد داد و همچنین حاضر است ارتش لبنان را رایگان برای استفاده از سلاح های فرانسوی آموزش دهد.

با این حال، تویجیری به لبنانی ها توصیه می کند در سفارش سلاح به فرانسه عجله نکنند تا اطمینان حاصل شود که لبنان بهترین سلاح های فرانسوی را دریافت خواهد کرد. تویجیری در دیدار با مقامات فرانسوی نیز به آن ها مواردی از جمله بر ضرورت کاهش قیمت ها و کیفیت سلاح های ارسال به لبنان را تأکید می کند. فرانسوی ها اطمینان می دهند که مطابق وعده اولاند، شرایط را برای لبنان آسان تر خواهند گرفت.

به گفته فرانسوی ها، تویجیری تأکید می کند که فرانسه باید موشک های پیشرفته «میسترال» خود را نیز در اختیار لبنان گذارد؛ اما فرانسه از ارائه تعهد در این زمینه خودداری می کند. به همین دلیل، تویجیری تهدید می کند که ادامه قراردادهای عربستان با فرانسه، بستگی به اجرای قرارداد لبنان به نحو احسن دارد. فرانسه وعده می دهد پس از رایزنی های لازم، نتیجه را به آگاهی سعودی ها برساند.

در دیدارهای بعدی میان مقامات فرانسوی و لبنانی، طرف فرانسوی تأکید می کند که نوع سلاح های ارسالی به لبنان، بستگی به دسته ای از موضوعات، از جمله شرایط بین المللی و همچنین شروط رژیم اسرائیل و افزون بر این، ملاحظات اقتصادی و سیاسی دارد.

منابع فرانسوی به السفیر گفته اند که فرایند مسلح کردن ارتش لبنان، نباید به بر هم خوردن موازنه قوای موجود در مرزهای جنوبی لبنان (مرز با سرزمین های اشغالی) منجر شود و همچنین نباید مسئولیت نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در این منطقه را افزایش دهد؛ افزون بر این، قرارداد یاد شده نباید به تغییر وظایف سربازان سازمان ملل در لبنان منجر شود.

به گفته این منابع، فهرست سلاح های ارائه شده از سوی لبنان، همچنان موضوع رایزنی میان مقامات سعودی و لبنانی است. موضوع فرستادن سلاح های دفاعی تاکنون حل شده؛ اما ماهیت این سلاح ها هنوز محل بحث است.

آنچه تاکنون قطعی شده، این است که فرانسه تعدادی بالگرد «گازل» به لبنان خواهد داد. اما مسأله اساسی این است که ارتش لبنان تا چه اندازه از سطح سلاح های ارسالی از سوی فرانسه رضایت خواهد داشت و این سلاح ها تا چه میزان، نیازهای واقعی این ارتش را برطرف خواهد کرد. این موضوع نیز خود بستگی به این دارد که فرانسه بالگردهای مسلح به موشک و همچنین موشک های میسترال در اختیار لبنان قرار دهد؛ امری که بسیار بعید به نظر می رسد!