توافق جامع هسته ای و مساله ای به نام موشک های دوربرد

دیپلماسی ایرانی:تلاش برای دستیابی به توافقی جامع بر سر مجادله هسته ای ایران از ظهر روز گذشته با مذاکرات دوجانبه و چند جانبه دیپلمات های ایرانی و گروه 1+5 ، در وین آغاز شده است. هرچند اختلاف نظرهای عمده ای در این دور از مذاکرات وجود دارد اما دست کم دو طرف در یک نکته اتفاق نظر دارند و آن این است که احتمال دستیابی به توافق کمتر از 50 درصد است و نتیجه این مذاکرات نیز تضمین شده نیست. حدود دو ماه قبل، باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا احتمال دستیابی به توافق جامع را 50 -50 یا کمتر توصیف کرده بود. یک روز قبل از آغاز مذاکرات وین نیز مقام معظم رهبری اعلام کردند با مذاکرات مخالفتی ندارند اما این گفت و گو ها به جایی هم نخواهد رسید.

یک نکته اشتراک نظر دیپلمات های ایرانی و آمریکایی، تفاهم بر سر طولانی، دشوار و پیچیده بودند روند مذاکرات و اعلام آمادگی برای حرکت در این مسیر است. روز گذشته اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای ایران خاطرنشان کردند برای گام برداشتن در این مسیر سخت آمادگی دارند اما بحث برچیدن تاسیسات هسته ای، آنگونه که برخی مقامات آمریکایی اعلام کرده اند، مطرح نیست.

با اجرای توافق هسته ای مقدماتی ژنو در 20 دی ماه، اکنون این مذاکره کنندگان تا 20 تیر فرصت دارند به توافقی جامع دست یابند. هرچند که انتظار می رود به رغم اشاره عباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران به اینکه تهران نمی خواهد مذاکرات طولانی شود،  پیچیدگی مذاکرات و جزئیاتی که نیاز به رسیدگی دارند، این مهلت را برای شش ماه دیگر تمدید کند. البته مقامات آمریکایی نیز در حاشیه برگزاری مذاکرات وین خاطرنشان کرده اند که با به درازا کشیدن مذاکرات موافق نیستند.

طولانی شدن این مذاکرات هم فضای مانور تندروهای مخالف توافق هسته ای را گسترده تر می کند و هم بنا بر ادعای برخی کارشناسان زمینه مناسبی برای پیشرفت هسته ای ایران ایجاد می کند.

با این حال، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در گفت و گوی اسکایپی خود با دانشجویان و استادان دانشگاه دنور که سه شنبه شب انجام شده با آنها گفت که مذاکرات در مسیر صحیحی آغاز شده است و یک هدف مشترک وجود دارد که آن اطمینان از ماهیت صلح آمیز برنامه های هسته ای ایران است.

طرح بحث موشکی

اما در حالی که تیم مذاکره کننده هسته ای ایران می گوید مذاکرات جاری در وین تنها محدود به بحث هسته ای است، روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی مدعی شد آمریکا در مذاکرات روز سه شنبه ، ایران را برای توافقی تحت فشار قرار داده است که شامل محدودیت هایی در برنامه توسعه موشکی جمهوری اسلامی است.

تنها چند روز قبل از مذاکرات وین، در ایران آزمایش هایی موشکی انجام شد که حسن روحانی، رئیس جمهور نیز بایت آزمایش موفقیت آمیز آنها پیام تبریک ارسال کرد. هرچند که او پیش از این آزمایش های موشکی از سوی برخی نمایندگان مجلس مورد انتقاد قرار گرفته بود. آنها مدعی شدند که پس از 10 سال برگزاری رزمایش های موشکی، امسال شورای عالی امنیت ملی بودجه این رزمایش را تامین نکرده است. به هر ترتیب مدت کوتاهی پس از این انتقادها، آزمایش های موشکی در ایران انجام شد و همین نکته حساسیت غرب را نیز برانگیخته کرد.

اکنون در حالی که مذاکرات وین در جریان است، موضوع توسعه ظرفیت موشکی ایران نیز به دیگر موضوعات مورد اختلاف ایران و غرب اضافه شده است. آمریکا و متحدان اش ادعا می کنند که موشک های ایرانی به عنوان مکمل فعالیت های هسته ای ایران می توانند یک تهدید باشند و به همین دلیل خواستار آن هستند که در توافق نهایی با ایران، ظرفیت تولید این موشک ها نیز کاهش یابد. موشک هایی میان برد و دور برد که ایران آنها را تولید می کند در صورتی که کلاهک هسته ای ساخته شد، می توانند این کلاهک ها را حمل کنند و این تلفیقی است که برای جامعه بین المللی یک نگرانی عمده به شمار می رود.

جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید، روز گذشته گفت که ایرانیان باید در مورد برنامه موشک های دوربرد نیز با غرب توافق کنند. این در حالی است که تهران می گوید برنامه های موشکی اشت بخشی از ساختار دفاعی کشور است و فراتر از محدودیت ها در مذاکرات هسته ای است.

این در حالی است که تا پیش از این انتظار می رفت تعداد سانتریفوژها، ذخایر اورانیوم غنی شده در ایران و راکتور آب سنگین اراک و البته تاسیسات غنی سازی فوردو، عمده ترین اختلاف نظرهای ایران و غرب در راه دستیابی به توافق جامع هسته ای باشند.

اما اکنون موشک هایی که سپاه می گوید دور برد است و با موفقت آنها را آزمایش کرده، موضوع بحث ایران و آمریکا شده است. این موشک ها بردی در حدود هزار و 500 کیلومتر دارند و می توانند منافع آمریکا در خاورمیانه و اسرائیل را هدف بگیرند. با این حال برخی کارشناسان مدعی اند که این موشک ها دقت لازم برای هدف گیری را ندارند.

موشک ها و توافق جامع هسته ای

مقامات آمریکایی از آزمایش این موشک ها شگفت زده شده اند، زیرا حسن روحانی، رئیس جمهور میانه رو ایران بارها تاکید کرده بود به دنبال کاهش تنش ها با غرب است. اما او چند روز قبل از آغاز مذاکرات وین، آزمایش موفقیت آمیز این موشک ها را تبریک گفت.

گزارش ها حاکی از آن است که یک مقام عالی آمریکایی در وین خاطرنشان کرده که محدودیت ظرفیت موشکی ایران به عنوان بخشی از توافق نهایی مطرح شده است. به گفته وی، این موضوع روی میز است و اکنون مقامات ایرانی نیز از این موضع آمریکا و متحدان اش مطلع شده اند. روز سه شنبه عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای ایران حدود 90 دقیقه با وندی شرمن، مذاکره کننده ارشد آمریکایی به طور مستقیم گفت و گو کرد. اما از جزئیات این مذاکره خبری به بیرون درز نکرد.

دیپلمات های آمریکایی می گویند این مذاکرت باید مطابق با قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل باشد. برآورد های آژانس بین المللی انرژی اتمی حاکی از آن است که ایران تحقیقات محرمانه ای را در مورد نصب سلاح هسته ای روی موشک دور برد شهاب 3 انجام داده است. از سوی دیگر کنگره آمریکا نیز تا کنون بارها کاخ سفید را تحت فشار قرار داده تا برنامه های موشکی ایران را محدود کند. در بخشی از طرح تحریم های مضاعف رابرت منندز و مارک کرک در کنگره آمریکا نیز که هنوز به رای گذاشته نشده، به این نکته اشاره شده است. در این طرح آمده است که به عنوان بخشی از توافق نهایی، ایران باید به تمامی قطعنامه های شورای امنیت عمل کند و در صورت آزمایش موشک هایی با برد بیش از 500 کیلومتر در ایران، کاخ سفید باید تحریم های جدیدی را علیه این کشور اعمال کند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10