انقلاب ایران، نمایش روحیه ایستادگی در برابر غرب بود

دیپلماسی ایرانی: از انقلاب اسلامی 35 سال می گذرد. اما تاثیر ژئوپولتیکی انقلاب ایران چه بوده است. الجزیره این پرسش را در گفت و گو با کارشناسان مطرح کرده و آنها نیز پاسخ داده اند.

مهرزاد بروجردی، استاد علوم سیاسی: ظهور حزب الله در لبنان، حمایت از نیروهای شیعه در عراق، جنگ سرد منطقه ای علیه عربستان سعودی و اسرائیل، ایده های ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی با چاشنی اسلامی در خاورمیانه و رقابت فرقه ای در منطقه، از جمله نتایج وقوع انقلاب اسلامی در ایران به شمار می رود. حتی آنهایی که تغییرات منطقه را رصد نمی کردند نیز با جریان گروگان گیری اعضای سفارت آمریکا، انقلاب ایران را مورد توجه قرار دادند. گروگانگیری مدت کوتاهی پس از انقلاب انجام شد و 52 آمریکایی برای مدت 444 روز در ایران گروگان بودند. این آغاز خصومت ورزی آمریکا، متحدان اش و ایران بود که در کنار دیگر مسائل به اعمال سه دهه تحریم علیه ایران منجر شد. البته واشینگتن پیش از گروگانگیری نیز از انقلاب ایران نگران بود اما بحران گروگان گیری ، صفحه بازی را برای همیشه تغییر داد. تحریم هایی که سالیان درازی است علیه ایران اعمال می شود در بحران گروگانگیری ریشه دارند. این در حالی است که مدت ها قبل هیچ نشانه ای از خیزش های مردمی در کشورهای عربی و دنبال روی آنها از انقلاب ایران نبود. اما تاثیر انقلاب ایران روی گروه های اسلامی این بود که آنها را قدرتمند تر کرد و موجب شد آنها به این نتیجه برسند که دیگر باید نقش خود را از گروه های مخالف به حاکمان تغییر دهند.

هاله اسفندیاری، مدیر برنامه خاورمیانه در مرکز وودرو ویلسون در واشینگتن: پس از انقلاب اسلامی، صدام حسین به ایران حمله کرد و این روند به تقویت انگیزه های انقلابی منجر شد. انگیزه هایی برای اینکه انقلاب اسلامی به خارج از مرزهای ایران برود. با گذشت زمان، نفوذ جمهوری اسلامی ایران گسترده تر شد. باید گفت ایران الگوی دیگر انقلاب ها در منطقه نبود.آنچه ایران انجام داد این بود که به مردم روحیه داد. انقلاب اسلامی نشان داد که امکان ایستادگی در برابر آمریکا و اسرائیل وجود دارد و مقامات جمهوری اسلامی ایران نیز هیچگاه از اعلام مواضع خود علیه آمریکا و اسرائیل پرهیز نکردند. انقلاب ایران ، در واقع روحیه ایستادگی در برابر غرب را به نمایش گذاشت.

هومان مجد، روزنامه نگار در نیویورک: حزب الله در لبنان توسط ایران ایجاد شد و برای همیشه سیاست های لبنان را دستخوش تغییر کرد. از سوی دیگر یک جبهه دوم علیه اهداف ( رژیم )اسرائیل تشکیل شد. بنابراین، بدون تردید، ایران نفوذ و قدرت زیادی کسب کرده و به عنوان کشوری که بر ایدئولوژی استقلال شرق از غرب تاکید دارد، اکنون در تمامی موضوعات خاورمیانه باید مورد توجه قرار گیرد. این به خودی خود یک تغییر در ژئوپولتیک های جهانی است. جایی که پیش از سقوط کمونیسم، سناریوی شرق در برابر غرب، همه جا از جمله در خاورمیانه حضور داشت و بازیگران آن متعلق به یکی از دو جبهه بودند اما اکنون ایران در این ترکیب است. از سوی دیگر شکافی که پس از انقلاب اسلامی در منطقه ایجاد شد، موجب شد آمریکا یک حضور نظامی گسترده را در خاورمیانه ایجاد کند. این در حالی است که آمریکا تا پیش از انقلاب اسلامی به خصوص در دوران ریاست جمهوری جیمی کارتر از اینکه در منطقه حضور نظامی داشته باشد، پرهیز می کرد، اما انقلاب این محاسبه ها را تغییر داد. به بیان دیگر آمریکا تا پیش از انقلاب و تا سال 1986، هیچ حضور نظامی در منطقه نداشت. اما اکنون تقریبا در هر کشور در منطقه ، پایگاه نظامی دارد.

گری سیک، تحیلیگر سابق شورای امنیت ملی آمریکا و استاد دانشگاه کلومبیا: اگر انقلاب انجام نشده بود، امروز خاورمیانه دیگری در برابر ما بود. به طور بنیادین، انقلاب اسلامی یک شوک بزرگ برای سیستم بود. به خصوص در خاورمیانه. ایده این انقلاب شامل تلاش برای سرنگونی پادشاهان بود. اکنون پس از 35 سال شاهد ظهور دوباره این ایده در کشورهای منطقه هستیم. حمله عراق به ایران نه تنها به حمایت بیشتر مردم از بنیانگذار انقلاب کمک کرد، بلکه مخالفان انقلاب را به حاشیه راند. این در حالی بود که در تمامی کشورهای عربی در آن زمان از صدام حمایت کرده بودند. از آن پس گسترش اختلافات در خاورمیانه و به خصوص خلیج فارس که منابع نفتی آن اهمیت زیادی برای ایالات متحده داشت، پای آمریکا را به منطقه باز کرد. این روند نیز پیامدهای خود را داشت که مهمترین آنها ابقای آمریکا در منطقه به عنوان یک نیروی نظامی عظیم بود. همچنین افزایش حضور نظامی آمریکا در منطقه با جنگ ایران و عراق آغاز شد. زمانی که عراق اشتباه حمله به کویت در سال 1989 را مرتکب شد، حضور نظامی آمریکا با سرعت بیشتری گسترده شد.سرانجام نیز نیروهایی که در طول سال ها به منطقه آمده بودند در سال 2003، حمله به عراق را رقم زدند. اما نکته جالب اینجاست که حمله آمریکا به عراق و افغانستان دو  دشمن منطقه ای ایران یعنی طالبان و صدام حسین را از بین برد و ایران را به اصلی ترین قدرت منطقه ای تبدیل کرد که اکنون مورد دغدغه اعراب به شمار می رود و همه این ها از انقلاب آغاز شد. از سوی دیگر آنچه در انقلاب ایران غیر معمول است این است که از یک انقلاب به یک سیر تکاملی رسید و مواضع فوق رادیکال سه چهار سال اول انقلاب رفته رفته به مواضع معتدل تر و پراگماتیک تغییر کرد. توافق هسته ای اخیری که ایران آن را امضاء کرده نشانه بارزی از تلاش برای تبدیل شدن به یک کشور عادی در جامعه بین المللی است که در جهان مشارکت واقعی دارد. باید توجه داشت که در انقلاب ها همه چیز تغییر می کند، همه چیز به هوا می رود و بعد آرام آرام اوضاع ثابت تر می شوند. آنچه مشخص نیست، این است که چگونه شرایط ثابت می شود.

استفان کینزر، روزنامه نگار  و نویسنده کتاب های متعددی در مورد روابط آمریکا و خاورمیانه: قشر سیاسی آمریکا هیچگاه از شوک ناشی از بحران گروگانگیری، بیرون نیامد. این رویداد نگاه بسیاری از آمریکایی ها را در مورد ایران تغییر داد. و این خشم دلیل اصلی رویکرد خصمانه آمریکا در قبال ایران است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

توضیح : ترجمه و انتشار این مطلب در سایت دیپلماسی ایرانی به معنای تایید مفاد آن نیست و صرفا جهت آشنایی مخاطب با نظرات و دیدگاه های تحلیل گران غربی منتشر شده است.

انتشار اولیه: دوشنبه 14 بهمن 1392/ باز انتشار: جمعه 18 بهمن 1392