آیا رویای رفیق پوتین تحقق پیدا می‌کند؟
برهان- احسان تقوایی نیا؛ بازی های المپیک زمستانی 2014 کمتر از یک ماه دیگر از 7فوریه تا 23 فوریه 2014 در شهر سوچی روسیه برگزار می شود. هرچند برگزاری رقابت های ورزشی در هر کشوری که باشد حائز اهمیت است، اما به این دلیل که از زمان فروپاشی شوروی تا کنون کمتر رویداد مهم سیاسی یا ورزشی در روسیه به وقوع پیوسته است، اهمیت این مسئله برای روسیه و حتی منطقه بیشتر است.
شهر سوچی با طول 145 کیلومتر، که آن را طولانی ترین شهر اروپا کرده، در ساحل دریای سیاه امتداد یافته است. مساحت این شهر 3505 کیلومتر مربع و جمعیت آن حدود 400 هزار نفر است. این شهر از چهار منطقه شامل آدلر؛ خوستا، مرکزی و لازاروسکویه تشکیل شده است. در ابتدای قرن 19 میلادی، روس ها در جنگ با عثمانی این منطقه را تصرف کردند و نام آن را که برگرفته از یکی از رودهای محلی بود، سوچی گذاشتند. از اوایل قرن 20، به تدریج به عنوان یک ناحیه ی تفریحی مورد توجه قرار گرفت و از زمان استالین به شهری بزرگ تبدیل شد.
نزدیک بودن محل بازی های المپیک زمستانی، یعنی شهر سوچی، به منطقه ی قفقاز شمالی، که در آن شبه نظامیانی حضور دارند که همواره علیه روسیه دست به عملیات تروریستی می زنند، موجب شده است تا بحث امنیت این دوره از مسابقات از همان ابتدا به موضوعی قابل اهمیت تبدیل شود. علاوه بر این، بمب گذاری های اخیر (مثل حادثه ی ولگاگراد)، در آستانه ی این بازی ها، موجب شده است تا بحث امنیت سوچی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. این نگرانی ها باعث شده است تا روس ها یکی از بزرگ ترین عملیات امنیتی در تاریخ بازی های المپیک را تدارک ببینند. پس از این رویداد پوتین، با بازرسی شخصی از محل، دستور داد تا تدابیر امنیتی شدیدی را در آستانه ی برگزاری المپیک زمستانی در نظر گیرند. هرچند هنوز هیچ گروهی مسئولیت انجام این حملات را بر عهده نگرفته است، اما انگشت اتهام به روی دوکو عمراف، امیر خودخوانده ی قفقاز، است که پیش تر نیز تهدید کرده بود که جلوی برگزاری بازی های المپیک سوچی را خواهد گرفت.
سرمایه گذاری شخصی پوتین در بازی های المپیک زمستانی احتمالاً یکی از دلایلی است که توجه عمراف را جلب کرده است. پوتین تا حد زیادی در جنگ دوم چچن درگیر بود و با رسیدن به مقام نخست وزیری، در اواخر سال 1999، اقدام نظامی روسیه را تشدید کرد. در حقیقت، پس از پیروزی روسیه در جنگ دوم چچن و با حمایت مسکو از رهبران طرفدار روسیه در جمهوری چچن بود که مخالفان جدایی طلب تمرکز خود را از جنگیدن در قفقاز به سمت اجرای حملاتی در نقاط دیگری از فدراسیون روسیه تغییر دادند. این امر، به طور اجتناب ناپذیر، امارت قفقاز را به هدف اصلی دستگاه امنیتی فدرال روسیهو تهدید اصلی برای بازی های المپیک تبدیل کرده است. با این حال، پوتین و سازمان امنیتی روسیه به جهان اطمینان داده اند که بازی های المپیک با امنیت برگزار خواهد شد.[1]
بعد از آنکه نیروهای پلیس روسیه برای برگزاری امن بازی های المپیک سوچی به حال آماده باش درآمدند و نیروهای وزارت کشور نیز به شهر سوچی اعزام شدند، ولادیمیر پاچکوف، وزیر امور اضطراری روسیه، از رصد فضایی مکان برگزاری مسابقات المپیک خبر داد. بدین ترتیب، «سوچی» تبدیل به یک شهر فوق امنیتی شد که نوید برگزاری یک دوره ی مسابقات آرام و بدون تنش های امنیتی را می دهد.
وزیر موقعیت های اضطرای روسیه در این رابطه عنوان داشت که از تاریخ هفتم ژانویه، همه ی بخش های مسئول امنیت بازی های المپیک در حال آماده باش جنگی قرار دارند. به گفته ی این مقام روسی، حدود 30 هزار تن از سربازان ارتش و افسران نیروی دریایی از هفتم تا 23 فوریه به نیروهای پلیس می پیوندند و به گشت زنی در دریای سیاه خواهند پرداخت. به گفته ی برخی رسانه های روسی، روش های امنیتی قابل استفاده در سوچی یادآور دوران اتحاد جماهیر شوروی است. این رسانه ها معتقدند در تأمین امنیت بازی های المپیک سوچی تلفیقی از روش های قدیمی دوران شوروی و اقدامات نظارتی مدرن مورد توجه قرار می گیرد.[2]
دیمیتری چرنیشوف، رئیس کمیته ی برگزاری مسابقات سوچی، نیز از «اقداماتی باورنکردنی» برای تضمین امنیت این مسابقات خبر داده است. در هر حال، آنچه اهمیت دارد، این است که سطح بی سابقه ای از امنیت در شهر سوچی به مرحله ی اجرا درآمده است. روس ها حتی پیشنهاد آمریکا جهت همکاری با مسکو در جهت تأمین امنیت سوچی را نیز پذیرفتند و همین امر باعث شد تا اف. بی. آی. ده ها تن از مأموران خود را برای تأمین امنیت بازی های المپیک زمستانی سوچی به روسیه اعزام کند.[3]
اقدامات نمادین پوتین در آستانه ی سوچی
چنان چه گفته شد، اهمیت برگزاری این رقابت ها باعث شده است تا روس ها و از جمله رئیس جمهور این کشور اقداماتی برای هرچه بهتر برگزار شدن این بازی ها انجام دهند. پوتین، در ابتدا، تعداد زیادی از زندانیان این کشور را مورد عفو قرار داد که میخائیل خودرفسکی و گروه موسیقی پوسی رایوت از جمله ی این ها بودند.
پوتین، در تصمیمی که باعث شگفتی بسیاری از روس ها گشت، بر آن شد تا سرمایه دار مشهور روسی، که بیش از یک دهه را نه در پشت میله های زندان، بلکه در اردوگاه های کار اجباری سپری کرده بود، مورد عفو قرار دهد. برخی منابع معتقدند آزادی منتقد برجسته ی پوتین می تواند در آستانه ی بازی های المپیک زمستانی سوچی، شکایت های بین المللی درباره ی وضعیت حقوق بشر در روسیه را کاهش دهد. بدون شک، یکی از دلایل اصلی مسکو جهت آزادی خودروفسکی نزدیک شدن به بازی های المپیک زمستانی در شهر سوچی است. پوتین، که اعتبار خود را در گرو برگزاری صحیح این رقابت حساس قرار داده است، به دنبال آن بود تا با آزادی یکی از مخالفان خود اتهامات حقوق بشری غرب علیه کرملین را در آستانه ی سوچی کاهش دهد.[4]
اقدام دیگر پوتین لغو ممنوعیت تظاهرات سیاسی در سوچی بود. پوتین، در ادامه ی این اقدامات، روز شنبه چهارم ژانویه، با برگزاری تظاهرات در زمان برگزاری مسابقات المپیک زمستانی، نیز موافقت کرد تا نشان دهد که کرملین نیز می تواند از خود نرمش به خرج دهد. این امر باعث ایجاد واکنش های مثبت بین المللی نیز شد و اکثر کشورهای جهان اقدام مسکو را مورد استقبال قرار دادند.
رویکرد غرب به بازی های سوچی
هرچند بعد از بمب گذاری ولگاگراد مقامات آمریکایی با محکوم کردن این حملات آمادگی خود را برای تأمین امنیت بازی های سوچی اعلام نمودند، اما برخی اقدامات آن ها موجبات خشم روس ها را فراهم ساخت. آمریکایی ها، با گنجاندن سه ورزشکار همجنس گرا در هیئت رسمی ایالات متحده جهت شرکت در بازی های سوچی، مخالفت خود را با سیاست های ضد همجنس گرایی مسکو نشان دادند. با وجود اینکه آمریکایی ها این امر را نشانه ی تعهد این کشور به آزادی همه می دانند، اما روس ها این موضوع را نمی پسندند.
شایان ذکر است که پارلمان روسیه، در ماه ژوئن سال گذشته، قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن ترویج و تبلیغ روابط جنسی غیرمتعارف در میان افراد زیر سن قانونی را منع می کند. این موضوع باعث شد تا کشورهای غربی شدیدترین حملات تبلیغاتی را علیه مسکو انجام دهند و این کشور را به نقض حقوق بشر محکوم کنند. البته نکته ای که در اینجا باید به آن اشاره کرد این است که جامعه ی روسیه، به طور کلی و بر خلاف کشورهای غربی، با آزادی هایی نظیر ازدواج همجنس گراها مخالف است. این امر در نظرسنجی های مختلفی که در این کشور برگزار شده است به اثبات رسیده است.
نکته ی دیگر اینکه هرچند هیچ کشوری به فکر تحریم بازی ها نظیر اتفاقی که در مورد بازی های المپیک تابستانی 1980 افتاد و این بازی ها، به علت تهاجم اتحاد جماهیر شوروی سابق به افغانستان تحریم شد، نیست؛ اما سران کشورهای غربی، با توجه به سوابق مسکو در زمینه ی حقوق بشر و به ویژه قانون منع تبلیغ همجنس بازی در روسیه، تصمیم گرفته اند تا در مراسم افتتاحیه ی المپیک زمستانی سوچی شرکت ننمایند تا بلکه از این طریق اعتبار این مسابقات را تحت تأثیر قرار دهند. با این حال، روسیه تصمیم آمریکا و سران برخی کشورهای اروپایی در مورد شرکت نکردن در مراسم افتتاحیه ی بازی های المپیک زمستانی سوچی را کم اهمیت می داند. علاوه بر رئیس جمهور آمریکا، فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه و دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس، از جمله رهبران اروپایی هستند که تصمیم گرفته اند در مراسم افتتاحیه ی این بازی ها در روز هفتم فوریه شرکت نکنند.
البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که اوباما از سال 2009، که به ریاست جمهوری آمریکا انتخاب شد، هیچ گاه در مراسم افتتاحیه ی بازی های المپیک شرکت نکرده است. در هر حال، مسئله ِی حضور یا عدم حضور رهبران خارجی در بازی المپیک زمستانی در سوچی روسیه و علل رفتار آن ها، به تازگی، در مرکز توجه رسانه های گروهی روسیه قرار گرفته است که این امر نشان از اهمیت این موضوع در روسیه دارد.
بعد از آنکه مشخص شد رئیس جمهوری آمریکا در سوچی حضور پیدا نخواهد کرد، روس ها این تصمیم را نتیجه ی فشار از سوی لابی های همجنس بازان آمریکایی دانستند که در آمریکا و اروپا کارزار تبلیغاتی وسیع ضد روسی بر پا کرده اند. روس ها در این زمینه معتقدند، با وجود اینکه سطح دموکراسی در چین به مراتب پایین تر از روسیه است، جرج بوش، رئیس جمهور وقت آمریکا، در آن حضور یافته بود. رهبران کشورهای اروپایی نیز یکی بعد از دیگری اعلام می کنند که در بازیهای المپیک زمستانی در سوچی حضور نخواهند یافت.
بودجه ی کلان برای سوچی
بعد از آنکه روس ها در سال 1980 المپیک تابستانی را در شهر مسکو برگزار نمودند، دیگر موفق نشدند تا میزبانی بازی های المپیک (چه از نوع زمستانی و چه تابستانی) را بر عهده گیرند. نکته ی دیگر اینکه در آن زمان المپیک مسکو با تحریم کشورهای بلوک غرب مواجه شده بود. همین عوامل باعث شد تا روسیه دوباره متولد شود و از زیر آواره های فروپاشی شوروی بعد از افزایش قیمت نفت و گاز، در اندیشه ی نشان دادن مقام و موقعیت خود در جهان باشد. به دنبال این امر، مقامات روسیه نهایت تلاش خود را به کار گرفتند تا سرانجام در تاریخ چهارم جولای 2007 میزبانی رقابت های سال 2014 را به دست آوردند. بدون شک، برگزاری موفق این رقابت ها می تواند تا اندازه ی زیادی به آمال و آرزوهای روس ها جامه ی عمل بپوشاند. روسیه برای به دست آوردن میزبانی رقابت ها بودجه ی عظیمی را پیشنهاد داد که همین امر باعث ربودن گوی سبقت از حریفانی چون کره ی جنوبی و اتریش شد. در زمینه ی بودجه ی صرف شده برای بازی های المپیک سوچی، آمار متناقضی بیان شده است. اخیراً دیمیتری کوزاک، معاون نخست وزیر روسیه، از بودجه ای 51میلیارد دلاری در سوچی پرده برداشته است. این آمار رسمی نشان می دهد این مقدار هزینه حدود هشت برابر المپیک زمستانی قبل در ونکوور کاناداست. همچنین تا کنون هیچ کدام از از المپیک های برگزارشده (حتی از نوع تابستانی) این مقدار هزینه را متحمل نشده اند.
نتیجه
در اهمیت برگزاری این دوره از رقابت های المپیک زمستانی در شهر سوچی، کوچک ترین شک و تردیدی وجود ندارد. شهر سوچی در سال 2007 در کمیته ی بین المللی المپیک برای برگزاری مسابقات المپیک زمستانی سال 2014 انتخاب و بدین ترتیب، دومین بار از سال 1980 روسیه موفق به کسب میزبانی بازی های المپیک گردید. مقامات روس، از چند سال گذشته تا کنون، سرمایه گذاری های بسیار سنگینی در زمینه ی زیرساخت ها و امنیت سوچی به عمل آورده اند. پوتین تا کنون بسیاری از دیدارهای سیاسی خود با رؤسای جمهور کشورهای مختلف را در این شهر انجام داده و بر اهمیت برگزاری موفقیت آمیز این مسابقات تأکید کرده است.
با توجه به اینکه شهر سوچی فاقد اکثر زیرساخت های لازم برای برگزاری مسابقات بوده است، دولت روسیه ناچار باید نسبت به ساخت مکان های مناسب اقدام می کرد و لذا این المپیک حتی از المپیک سال 2008 پکن، که رقمی حدود 40 میلیارد دلار هزینه در برداشت بسیار پرخرج تر خواهد بود و برآورد می شود از رقم 51 میلیارد دلار نیز فراتر رود که می تواند فشار قابل توجهی بر اقتصاد روسیه وارد و لقب پرهزینه ترین المپیک تاریخ را به خود اختصاص دهد.
از سوی دیگر، هرچند انفجارهایی که در ولگاگراد روسیه اتفاق افتاد به علاو ه ی تهدیدات تروریست های قفقازی، تحولات تروریستی خاورمیانه و سایر مسائل برگزاری مسابقات سوچی در امنیت کامل را زیر سؤال برده است، اما روسیه از دو سال پیش به طور فعال روی مسئله ی برگزاری مسابقات زمستانی المپیک سوچی مانور داده و مدعی برگزاری آن در امنیت کامل شده است. روسیه بزرگ ترین عملیات امنیتی تاریخ بازی های المپیک را به منظور جلوگیری از حملات تروریستی در بازی های المپیک سوچی به مرحله ی اجرا در آورده است.
از نظر روس ها، در شرایطی که کسی خود را مسئول حملات ولگاگراد اعلام نکرده است، بدیهی است که مهم ترین هدف این انفجارها، تیره کردن سیمای بین المللی روسیه در آستانه ی رویدادهای مهم بین المللی و از جمله بازی های المپیک بود. در هر حال، تا چند سال پیش به نظر می آمد که روسیه فقط گرفتار مسائل داخلی خود است، ولی برگزاری بازی های المپیک و ریاست دوره ای در گروه 8 روسیه را به صحنه ی جهانی به عنوان بازیگر مهمی باز خواهد گرداند. در پایان، باید گفت با وجود اینکه مشکلات اقتصادی داخلی از بین نرفته اند، ولی موقعیت جدید جهانی روسیه هم نباید نادیده گرفته شود. (*)
پی نوشت ها:
[2] http://en.itar-tass.com/russia/713964
نظر شما :