اتحادیه اروپا و توافق هسته ای تاریخی با ایران

دیپلماسی ایرانی: در نخستین ساعات بامدارد 24 نوامبر، زمانی که خبر توافق هسته ای ایران و غرب منتشر شده، کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مقابل دوربین رسانه ها با تک تک مذاکره کنندگان خوش و بش کرد. ماراتن نفس گیر مذاکرات ژنو با لبخند اشتون به پایان رسید،  اما نقش جدید اتحادیه اروپا در متوقف کردن جدال چند دهه ای در خاورمیانه تازه شروع شده است.

جان کری، وزیر خارجه آمریکا با صمیمت از اشتون به دلیل نقشی که در این روند داشت، قدردانی کرد.  اشتون به شکل گیری توافق هسته ای بین ایران و گروه 1+5، کمک کرد. این توافق به اشتون کمک کرد با موقعیت سنجی به زنی از تبار دولتمردان تبدیل شود.

فرصت بزرگ اشتون پس از پنج ماه دیپلماسی محرمانه ایران – آمریکا به دست آمرد که تنش 35 ساله بین تهران – واشینگتن را تعدیل کرد. این در حالی است که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل توافقنامه ژنو را معامله قرن توصیف کرد.

اسرائیل و برخی کشورهای اتحادیه اروپا بر این باورند، ایران از آنجایی با تعلیق برنامه های هسته ای اش موافقت کرد که هم اکنون نیز به ظرفیت ورود به باشگاه هسته ای دست یافته است. اما اظهارات تند نتانیاهو حاکی از اهمیت این توافقنامه بود.

خاورمیانه با دو بحران از دو جبهه قفل شده است. جنگ اعراب و اسرائیل از یک سو و فرقه گرایی مسلمانان از سوی دیگر که کشورهای سنی مانند عربستان سعودی را در مقابل کشورهای شیعه مانند ایران قرار داده و جان صدها هزار نفر در عراق و سوریه را گرفته است.

آمریکا، اسرائیل، کشورهای سنی و کشورهای اروپایی در گذشته گروهیی را تشکیل می دادند که با آنچه که آن را محور شرارت می خواندند، مقابله می کرد.

اما توافق ژنو در را به سوی خاورمیانه جدیدی گشود که در آن ایران به پایان بحران سوریه کمک می کند، سنی ها نیز به فشار واشینگتن تن می دهند و اسرائیل دیگر نمی تواند طرح دو کشوری که به عنوان راه حل برای مساله فلسطین پیشنهاد شده است را تضعیف کند.

اتحادیه اروپا در سطح شکل دهی به این تحولات با قدرت سخت آمریکا همراهی نمی کند،اما اشتون به سهم خود برای پیشبرد این فرصت استفاده می کند.

اکنون طرحی برای تعدیل تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران در دست تدوین است و قرار است ایران و اروپا در زمینه مسائلی مانند قاچاق مواد مخدر با یکدیگر همکاری روزمره داشته باشند. حتی بحث گشایش کنسولگری اتحادیه اروپا در تهران نیز مطرح است.

همچنین اتحادیه اروپا در سال جاری برای نخستین بار تحریم هایی را علیه اسرائیل اعمال کرد. سه روز پس از توافق هسته ای ژنو، مذاکره کنندگان اروپایی و اسرائیلی در مورد قوانین جدیدی به توافق رسیدند که از بودجه رسانی اتحادیه اروپا به فعالیت های اسرائیل در سرزمین های اشغالی جلوگیری می کند.

جدا از تنش های قدیمی خاورمیانه؛ طوفان های ناشی از بهار عربی که از سال 2010 در تونس آغاز شد در سه سال اخیر مصر، لیبی، مالی، سوریه و یمن را درنوردیده است.  دیوید هرست، تاریخدان انگلیسی هشدار می دهد که این منطقه می تواند به یک کشور بزرگ شکست خورده تبدیل شود.

اما توییت مایکل مان، سخنگوی کاترین اشتون در ساعت 3 بامداد 24 نوامبر محتوایی را به رسانه های جهان مخابره کرد که حاکی از یک جایگزین برای آینده خاورمیانه است. او در توییت خود نوشت: ما به توافقی هسته ای بین ایران و گروه E3+3 دست یافتیم.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10