حق غنی سازی در « ان پی تی» چگونه است؟

چهارمین روز مذاکرات فشرده و سخت هسته ای در حالی امروز پی گیری می شود که دیروز برخی از خبرگزاری ها اعلام کردند که طرف غربی حاضر به پذیرش حق غنی سازی ایران در خاک کشورمان شده است. اما همچنان مشخص نیست که آیا این پذیرش حق غنی سازی در سند نهایی به صورت مصرح آورده می شود یا خیر؟

از روز دوم مذاکرات زمزمه هایی به گوش می رسید که جان کری وزیر خارجه ایالات متحده معتقد است در« ان پی تی» حق غنی سازی برای کشورهای عضو به صراحت تبیین و به رسمیت شناخته نشده است. این درحالی است که در بند چهارم بند چهارم ماده ان پی تی به صراحت  آمده است؛ «هیچ چیز در این معاهده نباید به معنی تأثیرگذاری بر حق مسلم تمامی اعضای این پیمان برای تولید، تحقیق و استفاده از انرژی هسته ای برای اهداف صلح آمیز، بدون تبعیض و مطابق با بندهای یک و دو این پیمان باشد.»

برای بررسی بیشتر این موضوع تابناک با اقای هرمیداس باوند از کارشناسان حقوق بین الملل و از اساتید دانشگاه در مورد حق غنی سازی به گفتگو پرداخته است.

باوند در پاسخ به سوال حق غنی سازی مبتنی بر مفاد « ان پی تی » بیان داشت که، یکی از اهداف اصلی معاهده « ان پی تی» دسترسی کشورهای عضو به فناوری هسته ای صلح امیز است که به صراحت در مفاد این معاهده بیان شده است. موضوع مهم این است که جز طبیعت مقاصد صلح جویانه فناوری هسته ای، غنی سازی اورانیوم می باشد. نمی شود شما براساس ان پی تی، استفاده از فناوری صلح امیز جایز شمرده شده باشد؛ اما ماهیت اصلی  موضوع هسته ای که غنی سازی اورانیوم است، به رسمیت شناخته نشده باشد.
 
به عبارت دیگر حق غنی سازی جز ماهیت فناوری هسته ای است و اشاره مصرح در مفاد ان پی تی اصلا لزومی ندارد. حق استفاده از انرژی هسته ای صلح آمیز  همه فرایند چرخه سوخت- از جمله غنی سازی اورانیوم- را شامل می شود. این به این معنی است که کشورها و سازمان های بین المللی نمی توانند خدشه ای به حق ایران در غنی سازی در داخل وارد نمایند.

وی در ادامه در پاسخ به این سوال که پس طرف غربی بر چه موضوعی تاکید دارد، بیان کرد، آنچه در موضوعات و اختلافات پیرامون ایران و کشورهای غربی تا به حال مطرح بوده است بحث میزان غنی سازی است. مثلا اگر کشوری اقدام به غنی سازی تا 90 در صد انجام دهد بدون تردید به سمت تولید سلاح های هسته ای می رود و یا حداقل توانایی تولید چنین سلاح هایی را دارد، اما در میزان های کمترخیر.  انچه ایران غنی می کند بین 3/5 تا 20 در صد است که صرفا مقاصد صلح آمیز دارد.
اگر کشوری بخواهد به انرژی صلح آمیز هسته ای دست پیدا نماید دوراه بیشتر ندارد یا اینکه خود اورانیوم را تولید نماید و یا اینکه مایحتاج خود را از بیرون از مرزهایش تامین نماید.

مثلا اوریدف فرانسه که ایران هم 14درصد از سهام آن را دارد تمام صلاحیتش این است که غنی سازی اورنیوم انجام دهد و به کشورهایی که نیاز دارند بر اساس قوانین تحویل دهد. البته متاسفانه در زمانی که سایت تهران نیاز به اورانیوم 20 درصد داشت، کشورهای غربی و صاحب تکنولوژی غنی سازی از تحویل اورانیوم 20 درصد به ایران خودداری کردند و ایران مجبور شد خود به تولید 20 درصد بپردازد. این در حالی است که راکتور تهران کاملا در جهت فعالیت های پزشکی و درمانی است. این سایت را امریکایی ها قبل از انقلاب به ایران تحویل داده بودند.

شواهد حاکی از آن است که، میان ایران و غرب در زمان آقای جلیلی تفاهمی در وین شکل گرفته بود که فرانسه و روسیه اورانیوم 20 درصد را به ایران تحویل دهند اما عده ای در داخل و خارج از عملیاتی شدن این توافق جلوگیری کردند.

این کارشناس مسائل حقوقی همچنین گفت، اوباما بارها اعلام کرده است، امریکا غنی سازی صلح جویانه را به رسمیت می شناسد. لذا تاکید غربی ها بر میزان غنی سازی است. باوند ادامه داد این اسرائیل است که می گوید ایران اصلا از حق غنی سازی برخوردار نیست. حق غنی سازی حق ذاتی هر عضو ان پی تی است.

هرمیداس باوند در پاسخ به سوالی پیرامون علت اصلی اختلافات هسته ای ایران و (5+1) بیان کرد، آژانس تاکنون دلیل متقنی برای عدم رعایت و یا تخطی ایران به صورت آشکار بیان نکرده است، بلکه همواره می گوید موضوع هسته ای ایران با ابهامات و عدم شفافیت هایی روبرو است. البته باید بگویم برخی از موضع گیری های در داخل در گذشته نیز این سوء ظن ها را افزایش داد.