«دود سفید» از مذاکرات ژنو 3 دیده می‌شود؟

مذاکرات ایران و 1+5 عصر چهارشنبه با ناهار کاری محمد جواد ظریف و کاترین اشتون نمایندگان ایران و 1+5 در حالی آغاز شد که چشم ها به دفتر نمایندگی ایران در ژنو است که آیا "دود سفید" از آن بیرون می آید یا خیر!

 

به گزارش ایسنا، ایران و 1+5 قرار است پس از 10 روز وقفه در مذاکرات، روز چهارشنبه آخرین دیدگاه ها و نظرات هماهنگ شده با پایتخت های شان را درباره متن تفاهمی که در مذاکرات قبلی اصلاحیه هایی به آن اضافه شد با یکدیگر در میان بگذارند.

 

بر اساس توافق دو طرف در مذاکرات قبلی این دو از مذاکرات دو روزه است اما احتمال طولانی شدن آن نیز وجود دارد.

 

هم چنین درباره این که نشست معاونان وزیران خارجه ایران و 1+5 در چه سطحی برگزار شود، در ناهار کاری تصمیم گیری خواهد شد.

 

بر خلاف مذاکرات قبل فضای حاکم بر مذاکرات ژنو 3 به شکلی "مبهم" اما "جدی" پیش می رود. نه تنها رسانه های خارجی بلکه مذاکره کنندگان هر دو طرف نیز به شکلی محتاطانه حرکات طرف مقابل را دنبال می کنند.

 

بنا بر گزارش خبرنگار اعزامی ایسنا به ژنو، ایران و 1+5 سخت ترین مذاکرات را در ژنو 2 در سه روز سخت کاری در شکل و ماهیت و با حضور وزیران خارجه دو طرف تجربه کردند. در حالی که شواهد حاکی از توافق میان دوطرف و پررنگ شدن احتمال امضای بیانیه مشترک بود، مذاکرات بدون دست یافتن به نتیجه ای مشخص پایان یافت.

 

خبر حضور وزیر خارجه آمریکا در مذاکرات که به نظر بدون هماهنگی با دیگر اعضای 1+5 بود، صحنه مذاکرات را تغییر داد. وزیران خارجه سه کشور اروپایی و روسیه و هم چنین معاون وزیر خارجه چین با وجود دوری راه و برنامه هایی که داشتند به سرعت خود را به ژنو رساندند تا از "آتش بازی" آخر کار عقب نمانند. اما حضور لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه که به سرعت و پیش از جان کری خود را به ژنو رساند صحنه مذاکرات را به نفع خود چرخاند به شکلی که جان کری همتای آمریکایی اش هم نه تنها نتوانست در این روند تغییری صورت دهد تا توافق به امضا برسد بلکه از مواضع فرانسه حمایت کرد.

 

در هر حال مذاکرات ژنو 2 از سوی فرانسه به بن بست کشیده شد. ایران اقدام فرانسه و 1+5 را "کارشکنی" و "زیاده خواهی" خواند و نسبت به نحوه مذاکراتی که در دقیقه 90 یکی از کشورها مواردی را به متن اضافه می کند انتقاد کرد.

 

از سویی آمریکا ضمن حمایت از مذاکرات و تاکید بر پیشرفت در آن در واکنش به انتقادهای زیادی که متوجه فرانسه شده بود از موضع این کشور حمایت و مواضع پاریس را هماهنگ با دیگر کشورهای 1+5 عنوان کرد.

 

در این میان کشورهای دیگر عضو گروه 1+5 (روسیه، چین، آلمان و انگلیس) در عمل سکوت اختیار کرده و صرفا نظاره گر بودند.

 

اقدام آمریکا در حمایت از فرانسه در حالی بود که پاریس به اقدامات و تلاش هایش برای ایجاد مانع بر سر هر نوع توافق با ایران در 10 روز گذشته تلاش جدی کرده است. از این رو کارشناسان معتقدند، اگر َآمریکا واقعا به دنبال حل مساله است و با متن پیشنهادی روی میز مذاکرات ژنو مشکلی ندارد و به دنبال امتیاز گرفتن بیش تر از ایران نیست باید در این 10 روز نسبت به راضی کردن فرانسه اقدام می کرد که هیچ شواهدی در این زمینه حداقل در فضای رسانه یی وجود ندارد.

 

در حال حاضر فرانسه سرسخت ترین رویکرد را در قبال توافق با ایران در گروه 1+5 و آمریکا سازنده ترین رویکرد را نشان داده است. برخی کارشناسان هم چنان به سناریوی "پلیس بد، پلیس خوب" در این چارچوب معتقدند. با این وجود به نظر می آید هیات مذاکره کننده ایرانی به این سناریو چندان اعتقادی ندارند.

 

یک دیپلمات عضو هیات ایرانی درباره رویکرد فرانسه و سناریوهای مطرح دراین مورد به خبرنگار ایسنا گفت: یا فرانسه به اصرار و فشار رژیم صهیونیستی خواست جلو تفاهم را بگیرد که موفق شد یا با هماهنگی آمریکا خواست ایران را به دادن امتیازات بیش تر وادارد کند که ناموفق بود.

 

به گزارش ایسنا، به نظر می آید ایران قادر نیست درباره پذیرش موارد اضافه شده به متن تفاهم انعطاف لازم را داشته باشد، چرا که این موارد بعضا در چارچوب خطوط قرمز ایران قرار دارند.

 

فرانسوا اولاند، رییس جمهور فرانسه روز دوشنبه در سرزمین های اشغالی گفت: فرانسه خواهان یک توافق موقت است، ولی بر مبنای چهار نکته. اولین درخواست این است: هم اکنون همه تاسیسات هسته یی ایران را تحت نظارت های بین المللی قرار دهید. نکته دوم: غنی سازی 20 درصدی اورانیوم را به حالت تعلیق درآورید. سوم این که ذخایر فعلی را کاهش دهید. و در نهایت ساخت راکتور (آب سنگین) اراک را متوقف کنید.

 

ایران همواره اعلام کرده است که راکتور تحقیقاتی اراک از خطوط قرمزش است هرچند با وجود فعالیت های متعدد مجموعه آب سنگین اراک، مشخص نیست منظور فرانسه کدام فعالیت است.

 

ایران و 1+5 در دو دور مذاکرات قبلی و نیز مذاکرات کارشناسی وین بر روی متن یک تفاهم کار کرده اند که به نظر بر روی 10 تا 15 مورد از مسایل مطرح در آن اختلاف است، اما سه الی چهار مورد از همین موارد ظاهرا بیش تر اختلاف برانگیز هستند.

 

یک دیپلمات ایرانی دراین باره اعلام کرد که اگر اختلاف نظرها بر روی این سه چهار مورد برطرف شود، تفاهم بر روی موارد دیگر آسان خواهد بود.

 

به گزارش ایسنا، امضای بیانیه مشترک و توافق بر روی آن بیش از آن که معطل رای و نظر کشورهای اروپایی، چین و روسیه باشد در گروه اراده قوی آمریکا برای حل مساله و رسیدن به راه حلی در این باره است، چرا که فقط آمریکا می تواند ضمن جلوگیری از تندروی های داخلی خود، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی و دیگر هم پیمانانش را در این مسیر همراه سازد. در چنین صورتی است که اختلاف نظرها بر روی مسایل کلیدی متن مورد مذاکره قابل حل و فصل و توافق خواهد بود.

 

ایران و 1+5 در مذاکرات "ژنو 2" قبل از آن که فرانسه مواردی را به متن اولیه توافق شده اضافه کند، نسبت به استفاده از عبارات و کلماتی خاص در متن بیانیه مشترک که منافع هر دو طرف را تامین کند و به ویژه پاسخ گوی افکار عمومی هر یک از دو طرف باشد اختلاف نظر داشتند که با اصلاحیه فرانسه در عمل اختلاف نظرها علاوه در شکل به محتوا هم کشیده شد.

 

به نظر می رسد مهم ترین اختلاف نظر میان دو طرف قبل از کارشکنی فرانسه، بر سر چگونگی به کار بردن موضوع "غنی سازی" در بیانیه مشترک بوده است. اظهارات مقامات ایران و آمریکا نشان می دهد که دو طرف بر روی این که ایران بتواند به غنی سازی خود ادامه دهد توافق کرده اند. اما هر کدام بر پایه استدلال و تفسیرشان از ماده 4 معاهده ان.پی.تی درباره آن قضاوت می کنند.

 

ایران معتقد است پذیرش فعالیت های غنی سازی در خاکش تایید کننده "حق" او طبق ان.پی.تی است و ماده 4 مرجعی است که این حق را به کشورهای عضو معاهده داده است و 1+5 صرفا باید به این حق احترام بگذارند. اما وزیر خارجه آمریکا دیدگاه دیگری دارد. جان کری معتقد است "هیچ حقی در ان.پی.تی به طور مشخص درباره غنی سازی وجود ندارد." به تعبیر دیگر کشورها حق "ذاتی" برای غنی سازی ندارند.

 

آمریکایی ها و کشورهای دارنده سلاح هسته یی بر این نظرند که غنی سازی روندی است که می تواند به ساخت سلاح هسته یی منجر شود بنابراین کاربرد صلح آمیز محسوب نمی شود.

 

در هر حال به نظر می آید 1+5 "انجام" یا "اعمال" غنی سازی در ایران را پذیرفته است نه آن چه به عنوان "حق" ایران دنبال می کند.

 

جمهوری اسلامی ایران در این باره بر این نظر است که حق غنی سازی بر اساس ان.پی.تی غیرقابل انفکاک است و نیازی نیست که 1+5 آن را به رسمیت بشناسد بلکه انتظار است تنها به آن احترام گذاشته و آن را بپذیرند.

 

محمد جواد ظریف نیز دراین باره به ایسنا گفته است که «حق غنی سازی ایران نیازی به به رسمیت شناخته شدن ندارد، زیرا حقی است که بر اساس ان.پی.تی غیر قابل انفکاک است. آن چه که ما توقع داریم، احترام به اجزای این حق ایران است. ایران در سال های گذشته این حق خود را اعمال کرده است، اما متاسفانه مورد احترام واقع نشده و علاوه بر آن از طریق اعمال برخی تحریم ها تضییقاتی هم برای ایران ایجاد کرده اند.»

 

ظریف ادامه داد: ما حق غنی سازی ایران را نه تنها غیرقابل مذاکره می دانیم، بلکه هیچ ضرورتی برای شناسایی آن به عنوان یک "حق" نمی بینیم و همه کشورها باید به آن احترام بگذارند.