نیاز فوری واشنگتن به توافق با تهران

دیپلماسی ایرانی: بعد از شکست دور اول مذاکرات، آخر هفته دور تازه ای از مذاکرات سخت پنج کشور بزرگ جهان به علاوه آلمان با ایران "میانه رو" برای رسیدن به یک توافق متوازن آغاز خواهد شد. قرار است بعد از چند ماه راستی آزمایی، در صورتی که توافقی حاصل شود، غربی ها غنی سازی اورانیوم در خاک ایران را زیر نظر جامعه جهانی به رسمیت بشناسند، ایران برخی از برنامه های هسته ای اش را متوقف کند و در مقابل به طور تدریجی تحریم ها علیه ایران لغو شوند، البته به شرطی که امریکایی ها حماقت جدیدی مرتکب نشوند و تحت فشار هم ییمانانشان به ویژه فرانسه با چارچوب توافق پیشنهادی با تهران که بسیار با گذشته تفاوت کرده است، موافقت کنند. امریکایی ها برای رسیدن به این توافق عجله دارند چرا که به موازات آن باب طرح های دیگرشان در منطقه باز خواهد شد، از جمله عقب نشینی ایمن از افغانستان که قرار است از سال آینده کلید آن زده شود. آنها با روس ها در سوریه با قبول طرح خلع سلاح شیمیایی این کشور به نوعی به توافق رسیده اند و توانسته اند علی رغم نگرانی ها و کارشکنی های متحدانشان پرونده سوریه را در ریل طبیعی خود بیندازند.

به رغم سنگ اندازی های فرانسه در برابر سیاست هروله وار امریکا در نشست سابق، واشنگتن و تهران تمایل بسیاری برای رسیدن به یک توافق بزرگ که می تواند فراتر از یک توافق هسته ای باشد و به نوعی تفاهمی در دیگر نقاط نفوذی آنها نیز محسوب شود، دارند.

در واقع، این تمایل با سختی هایی در داخل هر کدام از این کشورها همراه است، به ویژه در ایالات متحده امریکا که بسیاری از افراد کنگره از جمهوریخواهان و دموکرات ها با توافق عجولانه با ایران که ضامن توقف برنامه هسته ای اش نباشد، مخالفند. آنها خواستار تشدید تحریم ها و مجبور ساختن تهران به قبول اراده جامعه جهانی هستند. تا کنون تلاش های کاخ سفید در ترساندن امریکایی ها از احتمال وقوع «جنگی جدید» که می تواند عواقب پیش بینی نشده ای در پی داشته باشد، به نتیجه نرسیده است.

اما در ایران، دولت جدید نیز با سختی هایی بر سر کوتاه آمدن از غنی سازی اورانیوم که به عنوان خط قرمزی از سوی آیت الله سید علی خامنه ای، رهبر انقلاب جمهوری اسلامی ایران اعلام شده، مواجه است. در حال حاضر مساله غنی سازی اورانیوم فراتر از اراده هر دولتی در ایران است و به استقلال و حیثیت کشور پیوند خورده و هر دولتی از هر جناحی با هر رویکرد و نگاهی که باشد مجبور به حفظ آن است و نمی تواند از آن عبور کند. صرف نظر کردن از حق غنی سازی اورانیوم از نگاه تهران می تواند منجر به مجبور ساختن آن در عقب نشینی در پرونده های اساسی دیگر به ویژه پرونده سوریه نیز قلمداد شود. در عین حال سبب می شود تا فشارها به تهران بر سر پرونده های دیگر نیز افزایش یابد و این مساله سبب می شود هر بار که پشت میز مذاکره بنشیند مجبور شود امتیازی را به طرف مقابل بدهد که این مساله برایش به هیچ وجه قابل قبول نیست. البته امریکایی ها چندان از پیگیری این رویه بدشان نمی آید و آن را برای سیاست های خود مناسب می بینند اما اروپایی ها بر جدا ساختن پرونده ها از یکدیگر اصرار دارند.

با وجود این، تحریم های امریکا علیه ایران می تواند مذاکرات را به چالش بکشد و دو طرف را در تنگنا قرار دارد، در حالی که به دلایل مختلف باید دو طرف به هم نزدیک شوند و آن طور که امریکایی ها می گویند، "تحولی تاریخی" رخ دهد که قرار است هر دو با هم آن را رقم بزنند، به رغم این که دو طرف شروطی را و خطوط قرمزی را برای هم در نظر گرفته اند. در این میان هم پیمانانشان نیز مجبورند که با واقعیت های جدید کنار بیایند و اطمینان آنها را به دست آورند.

محبوبیت اوباما به پایین ترین حد خود رسیده و 54 درصد امریکایی ها معتقدند که رئیس جمهوری کشورشان در اداره کشورش به چالش خورده است و برنامه بهداشت عمومی اش "نزیه و موجه نیست و نمی توان به آن اطمینان کرد." اما ایرانی ها همچنان اصرار دارند که تحریم های سخت عامل بازگشت آنها به پشت میز مذاکره با غرب نبوده است و معتقدند که باید به دلایل مختلف از وضعیت پیش آمده فعلی نهایت استفاده را کرد. ایرانی ها بر خلاف امریکایی ها می گویند در موقع ضعف نیستند ولی می خواهند فصل تازه ای از روابط بین المللی را رقم بزنند و ضمن تصحیح اشتباهات گذشته به سرعت جایگاه خود را در منطقه و عرصه بین المللی ارتقا دهند. از نگاه آنها رسیدن به توافق در پرونده هسته ای می تواند آغازگر تعامل تازه جهان با ایران هسته ای با سیاست خارجی جدید آن باشد.

منبع: الحیات/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11