دیپلماسی کلید توافق با ایران است

دیپلماسی ایرانی: تصورات غلط بنیادین و عامیانه ای در مورد برنامه های هسته ای ایران وجود دارد: اینکه حاکمیت در ایران یک هدف تعریف شده برای دستیابی به سلاح هسته ای دارد و اینکه تنها در صورتی می توان مانع هسته ای شدن ایران شدن که جامعه بین المللی هزینه هایی زیادی بر تهران تحمیل کند. این سوء تفاهم در بخش قابل توجهی از قدرت استدلال آمریکا در مورد ایران رخنه کرده و بازتاب آن در سیاست های ایالات متحده موجب می شود که تهران بیشتر برای ورود به باشگاه هسته ای ترغیب شود.

برآورد سازمان های جاسوسی آمریکا حاکی از آن است که ایران هنوز برای هسته ای شدن تصمیم گیری نکرده و شاید هیچگاه نیز این تصمیم را اتخاذ نکند. ایرانیان در گذشته به گزینه هسته ای شدن علاقمند بودند و بخشی از فعالیت های هسته ای نیز در همین جهت انجام شد. اما اینکه همچنان این گزینه را روی میز نگاهدارند، به روابط آنها با دیگر کشورهای جهان، از جمله ایالات متحده بستگی دارد. در حالی که مذاکره کنندگان ایران و آمریکا برای دور بعدی گفت و گو های هسته ای آماده می شوند، واشینگتن این فرصت را دارد که به ایران در دور ماندن از باشگاه هسته ای کمک کند، البته نه از طریق اعمال فشارهای بیشتر، بلکه از طریف برقراری روابطی که به موجب آن دیگر تهران نیازی برای هسته ای شدن، احساس نکند.

یکی از دلایل اصلی برای هسته ای شدن ایران ، ایجاد قدرت بازدارندگی در مقابل حملات احتمالی است. به همین دلیل حتی یک تهدید نظامی کوچک علیه ایران نیز می تواند تاثیر عکس داشته باشد. اما در صورتی که غرب روابط خوبی را با ایران بنیانگذاری کند، به نوعی که ایران از امنیت دراز مدت اطمینان حاصل کند،به همان میزان شانس دستیابی تهران به سلاح هسته ای کاهش می یابد.

تمرکز بر قابلیت هسته ای شدن و تکرار این عبارت که توافق بد بهتر از توافق نکردن است، انگیزه های لازم برای خودداری از توافق هسته ای را به تهران می دهد. این در حالی است که غرب با خودداری از انعطاف به خرج دادن در توافق هسته ای با ایران با تکیه بر این دیدگاه که می توان به صورت فیزیکی مانع هسته ای شدن ایران شد، یک اشتباه بزرگ را مرتکب می شود. اگر ایران می خواست بمب هسته ای بسازد، شاید تا کنون این اقدام را عملی کرده بود، اما به حال سلاح هسته ای نساخته است.

بازدارندگی حتمی غیر ممکن است، و چه گزینه نظامی و چه دیپلماسی نمی تواند ضامن 100 درصد هسته ای نشدن ایران باشد. مانند بسیاری از امور دیگر در روابط بین الملل، این موضوع ریسک های مربوط به خود را دارد. این ریسک وجود دارد که ایران در نهایت به توافق هسته ای با غرب نرسد و سناریوی هسته ای شدن را دنبال کند. این ریسک به مراتب بیشتر از ریسک توافقی نامتوازن با ایران است. یک معامله هسته ای که در آن گروه 1+5، پیشنهاد تعدیل تحریم ها را می دهند و در مقابل امتیازهایی از ایران دریافت می کنند. در صورتی که غرب به این مساله توجه نکند ، یک فرصت تاریخی برای معامله با ایران و برقراری روابط بهتر که می تواند به توافق جامع تر بیانجامد را از دست می دهد.

راه پیش رو روشن است: دنبال کردن یک دیپلماسی تمام عیار که در آن از مذاکرات برای یافتن زمینه های مشترک به منظور دستیابی به توافق استفاده می شود. توافقی که هر دو طرف خواستار آن باشند و به آن عمل کنند.

نویسنده: پائول پیلار، استاد دانشگاه جورج تون که در موسسه بروکینگز فعالیت دارد.

منبع: واشینگتن پست/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: یکشنبه 12 ابان 1392 / بازانتشار: چهارشنبه 15 آبان 1392