غنی سازی در مقابل هسته ای نشدن قابل بررسی است

دیپلماسی ایرانی: هرچند جزئیات اندکی از طرح پیشنهادی تهران برای حل مجادله هسته ای به بیرون درز کرده است، دو نکته پس از مذاکرات ژنو شفاف تر شده است. یکی از آنها خبر خوبی است. اینکه دولت جدید ایران جدیت بیشتری در مذاکرات هسته ای از خود نشان داده است. و خبری که چندان امیدوار کننده نیست، پافشاری تهران بر غنی سازی و تاکید بر این نکته است که ایران نمی خواهد از توانایی غنی سازی اورانیوم دست بکشد.

طرحی که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در مذاکرات دو روزه ژنو ارایه داد، تفاوت های فاحشی با بسته های پیشنهادی ایران در مذاکرات گذشته دارد. در سال های قبل، مذاکره کنندگان هسته ای در دولت احمدی نژاد تنها کلی گویی می کردند. ظریف می گوید به دنبال لغو تحریم هاست و چشم انداز توافق هسته ای در بازه زمانی سه تا شش ماه وجود دارد.

یکی از گزارش هایی که در رسانه های داخلی ایران در مورد محتوای پیشنهاد ایران منتشر شد، حاکی از آن است که تهران می خواهد سطح غنی سازی و تعداد سانتریفوژها را کاهش دهد و با بازرسی های گسترده تر در تاسیسات هسته ای اش موافقت کند. تریتا پارسی، از شورای ملی ایرانی – آمریکایی می گوید: این طرح تا حدودی به بسته پیشنهادی ایران در زمانی شباهت دارد که حسن روحانی و ظریف، در مذاکرات هسته ای حاضر بودند.  آنها در سال های 2003 تا 2005، با اجرای پروتکل الحاقی موافقت کردند اما در آن زمان تعداد سانتریفوژها در تاسیسات هسته ای ایران بسیار بسیار کمتر بود. در حال حاضر ایران 19 هزار سانتریفوژ نصب کرده است.

البته آمریکا و اروپا در آن زمان نیز با هر طرحی که به ایران اجازه دهد غنی سازی را دنبال کند، مخالف بودند. اما همچنان غنی سازی در محور بسته پیشنهادی ایران به غرب قرار دارد. ظریف می گوید، حق غنی سازی ایران باید به رسمیت شناخته شود. برخی تحلیلگران می گویند به نظر نمی رسد ایران پیش از اینکه غرب این حق را به رسمیت بشناسد، اقداماتی هرچند مقدماتی در جهت اعتمادسازی انجام دهد.

این موقعیت دردسرساز است.  این در حالی است که  برخی کشورهای عضو ان پی تی هستند که از انرژی هسته ای استفاده می کنند اما غنی سازی انجام نمی دهند. اما خود روحانی در یک سخنرانی در سال 2005، گفت: کشوری که به غنی سازی دست یافته باشد، قادر به ساخت سلاح هسته ای است. همین موضع و سیاست هایی از این دست موجب شده است که برخی تحلیلگران ادعا کنند ایران می خواهد پس از لغو تحریم ها، در جهت هسته ای شدن حرکت کند.

با این وجود دولت اوباما خاطرنشان می کند که می تواند برخی عملیات غنی سازی در ایران را بپذیرد. البته در شرایطی که این عملیات زیر تدابیر شدید امنیتی انجام شود. اما چنین رویکردی می تواند چالش های سیاسی جدی را پدید آورد. اسرائیل و فرانسه همچنان با هرگونه عملیات غنی سازی در ایران مخالف هستند و اعضای کنگره نیز چنین نظری دارند. از سوی دیگر برخی اعضای کنگره در نامه ای خطاب به اوباما پیشنهاد داده اند که طرح تعلیق در برابر تعلیق اجرا شود. به این ترتیب که ایران غنی سازی را تعلیق کند و در مقابل اعمال تحریم های جدید علیه ایران نیز تعلیق شود.

شورای سردبیری واشینگتن پست بر این باور است، بررسی چارچوبی که در آن به ایران اجازه داده می شود، برخی عملیات غنی سازی را دنبال کند و در مقابل شانس هسته ای شدن جمهوری اسلامی را به حداقل می رساند، ارزش دارد. به طور حتم این گزینه بر گزینه نظامی ارجحیت دارد. اما چنین توافقی به مصالحه ای فراتر از آنچه که تهران برای آن آماده است، نیاز دارد. همانگونه که معاون وزارت خارجه روسیه می گوید، مواضع دو طرف همچنان فرسنگ ها از یکدیگر فاصله دارد. و در فاصله زمانی که ایران برای کند کردن روند غنی سازی اقدام می کند، زمان در حال سپری شدن است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10

انتشار اولیه: شنبه 27 مهر 1392/ باز انتشار: چهارشنبه 1 آبان 1392