توافق هسته ای با ایران همیشگی نیست

دیپلماسی ایرانی: شاید فردا نبرد طولانی آمریکا با ایران بر سر برنامه های هسته ای اش به پایان برسد. زمانی که یکی از امیدوار کننده ترین مذاکرات هسته ای در یک دهه اخیر در ژنو انجام می شود و تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در مقابل نمایندگانی از گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) قرار می گیرد. تیم مذاکره کننده هسته ای ایران به ریاست محمد جواد ظریف، وزیر خارجه راهی ژنو شده و انتظار می رود این تیم ملاقات های دوجانبه ای نیز با اعضای گروه 1+5 داشته باشد. گری سیمور، که تا ماه ژانویه مرد منتخب کاه سفید در مساله هسته ای ایران بود، در گفت و گو با تایم، به اظهار نظر در خصوص چشم انداز این مذاکرات پرداخته است.

موضوع اصلی در معمای مذاکرات پیش رو چیست؟

مهمترین مساله این است که آیا ایران با محدودیت هایی در ظرفیت غنی سازی موافقت می کند یا خیر. این محدودیت ها شامل کاهش شمار سانتریفوژها، نوع سانتریفوژها و شمار تاسیسات غنی سازی و همچنین کاهش ذخیره اورانیوم غنی شده است. هدف از این محدودیت ها ، بازداشتن ایران از غنی سازی مقادیر زیادی از اورانیوم غنی شده با سرعت زیاد است. در صورتی که ایرانیان تاسیسات غنی سازی با مقیاس صنعتی داشته باشد، و صدها سانتریفوژ اورانیوم غنی شده با خلوص پایین تولید کنند، می توانند با سرعتی زیاد مواد مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته ای را تولید کنند.

آمریکا تلاش خواهد کرد که از اهرم تعدیل تحریم ها در مقابل محدودیت های فیزیکی در برنامه های هسته ای ایران استفاده کند و ایرانیان نیز می خواهند بیشترین تحریم ها در مقابل کمترین اعمال محدودیت ها، لغو شوند. اما بدون اعمال محدودیت هایی در ظرفیت غنی سازی ایران؛ هیچگونه پیشنهادی از سوی ایران جدی گرفته نمی شود.

در ژنو چه اتفاقی خواهد افتاد؟

یک جلسه طولانی به هیات های مذاکره کننده هسته ای. انتظار این است که ایرانیان با یک پیشنهاد جدید به ژنو بیایند. به همین دلیل ما به پیشنهاد ایران گوش فرا می دهیم و بعد بحث آغاز می شود و پرسش ها مطرح می شوند. سپس زمان ناهار فرا می رسد که در آن فرصت ملاقات های دوجانبه فراهم می شود. تنها راه برای مذاکره، ملاقات دوجانبه است، چرا که نمی توان به طور هم زمان با 7 هیاتی که پای میز مذاکره نشسته اند مذاکره کرد.

معنی نشست محرمانه و دوجانبه احتمالی بین ایرانیان و آمریکایی ها چه خواهد بود؟

به این معنی است که آنها مذاکره را جدی گرفته اند. از سال 2009، ایرانیان به طور کامل از ملاقات دوجانبه با آمریکایی ها سرباززده اند. ما بارها تلاش کردیم این مذاکرات انجام شود اما آنها گفتند اجازه دیدار را ندارند. این یک پیشرفت بسیار مهم خواهد بود که به ظریف و تیم همراه اش اجازه ملاقات با آمریکایی ها داده شده باشد. گفتنی است وندی شرمن، نماینده آمریکا در این مذاکرات خواهد بود.

آیا نسبت به توافق امیدوار هستید؟

بنا بر تصور من، بحث های زیادی در تهران جریان دارد. برخی به دنبال یک توافق بزرگ هستند و برخی دیگر همچنان بر این باورند که آمریکا قابل اعتماد نیست و ایران با هر مصالحه ای موافقت کند، آمریکا باز هم درخواست های بیشتری خواهد داشت. به نظر من ایرانیان پیشنهاد متعادلی را در ژنو مطرح می کنند، اما این پیشنهاد از سطح انتظار ما پایین تر خواهد بود. من بر این باورم همین که بتوانیم نشست دیگری را برنامه ریزی کنیم، خوب است. حتی اگر ایرانیان بخواهند امتیازهای زیادی بدهند نیز در نشست اول این رویکرد را نمایان نمی کنند.

شما در مورد اینکه ایران بمب هسته ای می خواهد تردید دارید؟

در مورد اهداف ایران تردیدهایی وجود دارد. تقریبا تمامی طرف های مذاکره کننده هسته ای با ایران بر این باورند که تهران دست کم می خواهد به ظرفیت تولید سلاح هسته ای دست یابد و به این ترتیب گزینه ساخت بمب را در اختیار داشته باشد. نظر شخصی من این است که اگر ایرانیان دریابند که می توانند بدون مجازات بمب هسته ای بسازند، این اقدام را انجام می دهند و به نظر می رسد آنچه که تا کنون ایرانیان را عقب نگاهداشته، تهدید به اقدام نظامی بوده که از سوی تل آویو مطرح می شود.

اسرائیل طرف مذاکره هسته ای با ایران نیست اما به وضوح یک بازیگر مهم شناخته می شود. اسرائیلی ها چه نقشی ایفا می کنند؟

آمریکا همواره اسرائیل و دیگر کشورهای نگران برنامه های هسته ای ایران شامل کشورهای عربی را در مورد روند گفت و گو ها مطلع نگاهداشته اند. این اطلاعات شامل مشورت های قبل  و بعد از مذاکره با ایران می شود. در نهایت ما باید به توافقی با ایران دست یابیم که نه تنها برای آمریکا بلکه برای شرکای اش نیز قابل قبول باشد.

تصور کنید در ماه های پیش رو به توافقی با ایران برسیم، پس از آن چه خواهد شد؟

در صورت توافق؛ مساله اینکه چه کسی باید گام نخست را بردارد، مطرح می شود. روند عادی این است که یک توافق به صورت گام به گام و مرحله بندی شده، پیش برود. این در حالی است که سطح اعتماد بین ایران و طرف های مذاکره کننده هسته ای بسیار پایین است و هیچ طرفی نمی خواهد ابزار تعامل خود را از دست بدهد.

دشوار ترین بخش دستیابی به توافق چیست؟

درگیری بنیادینی بین منافع ملی ایران و آمریکا وجود دارد. آنها می خواهند به ظرفیت تولید سلاح هسته ای دست یابند و ما نمی توانیم آنها را مجاب کنیم که این ایده بدی است. ایران سال هاست که این هدف را دنبال می کند و تنها کاری که ما می توانیم انجام دهیم این است که فشار هماهنگ را بر ایران حفظ کنیم. ما همچنین باید درک کنیم که در پایان راه احتمال توافق شکنی نیز وجود دارد. همانگونه که در سال های 2003 تا 2005، ایرانیان با اروپاییان بر سر محدودیت غنی سازی به توافق رسیدند اما در نهایت این توافق به شکست رسید. بنابراین نباید تصور کرد که توافق با ایران می تواند ابدی و جامع باشد چرا که ایرانیان محاسبات متفاوتی در مورد منافع ملی خود دارند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10