الگوی شما چرچیل است یا چمبرلن آقای کامرون؟

دیپلماسی ایرانی: مارک کیرک، سناتور آمریکایی که موتور محرکه اعمال تحریم های ایالات متحده علیه ایران به شمار می رود، در یادداشتی که در روزنامه تلگراف منتشر کرده، از مقامات انگلیس می خواهد در آستانه مذاکرات هسته ای با ایران، موضع قاطعانه ای داشته باشند. وی ادعا می کند سنا با هیچ سطحی از غنی سازی در ایران موافقت نمی کند و امیدوار است لندن نیز همین موضع را داشته باشد.

فردا صبح، پس از بیش از هفت سال از زمانی که شورای امنیت سازمان ملل در قطعنامه ای دستور توقف تمامی فعالیت های هسته ای غیر قانونی ایران را صادر کرد،دیپلمات های آمریکایی و انگلیسی به همراه همتایان خود از آلمان، فرانسه، چین و روسیه با مذاکره کنندگان هسته ای ایران در ژنو پای میز مذاکره می نشینند تا بار دیگر شانس خود را برای حل مجادله هسته ای تهران، آزمایش کنند. این لحظه ای حساس در تاریخ جهان خواهد بود، چرا که آنچه که در این مذاکرات تصمیم گیری می شود، می تواند تا سالیان سال، مردم جهان را تحت تاثیر قرار دهد.

در آستانه این مذاکرات، بیش از هر چیز موضوع بهبود روابط ایران و غرب مطرح است. انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران با مانورهای دیپلماتیک زیادی همراه بوده است که شامل ملاقات محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران به ویلیام هیگ؛ همتای انگلیسی اش می شود. از سوی دیگر بحث بازگشایی سفارتخانه های ایران و انگلیس نیز در یک هفته اخیر خبرساز بوده است.

ما همگی از توافقنامه ای که به جهانیان اطمینان دهد ایران هیچگاه امنیت آنها را تهدید نمی کند، استقبال می کنیم. اما در چنین لحظات حساسی، دولت های آمریکا و انگلیس باید چشم خود را در مورد ماهیت جمهوری اسلامی و اهداف هسته ای اش باز نگاهدارند.

به عنوان یک طرفدار انگلیسی ها که در مدرسه اقتصاد لندن تحصیل کرده و در دوران انقلاب تاچر نیز فعالیت های موثری داشته است، من همواره کشور شما را تحصین کرده ام. وینستون چرچیل- که من پرتره اش را به دیوار دفتر کارم آویزان کرده ام- یک قهرمان است و من نخست وزیر و وزیر خارجه انگلیس را دعوت می کنم که به یکی از نطق های آتشین وی توجه ویژه ای داشته باشند.

در 5 اکتبر 1938، چرچیل در مورد توافقنامه نویل چمبرلن( نخست وزیر اسبق بریتانیا) با آدولف هیتلر در مونیخ سخنرانی کرد. او در توضیح مخالفت خود گفت: تمامی این بیچارگی ها به این دلیل بر سر ما آمد که در زمان مناسب باج ندادیم و زمانی که طرف مقابل در آنچه که نمی خواستیم، پیشرفت زیادی داشت، به فکر صلح و باج دادن افتادیم.

آیا انگلیس می خواهد بار دیگر این اشتباه را تکرار کند؟ برای پاسخ به این پرسش باید اهداف ایران را مرور کنیم. ایران خواستار لغو تحریم هایی است که آمریکا و انگلیس و دیگر متحدان شان علیه این کشور اعمال می کنند. تهران می داند که  برای حفظ منافع اش باید به تحریم ها پایان دهد. همچنین ایران برنامه های هسته ای خود را به موازات برنامه های موشکی توسعه داده و واضح است که می خواهد از این اهرم قدرت در مقابل غرب استفاده کند.

از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشت که مقامات تهران باهوش اند و به جراید انگلیسی و نظرسنجی هایی که در این کشور انجام می شود، توجه ویژه ای دارند. آنها می دانند، افکار عمومی انگلیس، پس از یک دهه  ای که نیروهای انگلیسی درگیر جنگ درخاورمیانه بوده اند، درگیر شدن کشورشان در جنگ دیگری را نمی خواهند. همچنین مقامات تهران می دانند سیاست ها در غرب چگونه عمل می کنند: رهبران انگلیس و آمریکا باید قادر باشند به افکار عمومی داخل کشورهای شان، امتیاز بدهند؛ حتی اگر این امتیاز صوری باشد.

به همین دلیل در جریان مذاکرات باید انتظار داشته باشیم که ایران بخواهد دو هدف اولیه اش را محقق کند و در عین حال دست نخست وزیر انگلیس و احتمالا اوباما را باز بگذارد تا بتوانند افکار عمومی را نیز توجیه کنند.

چنین توافقی چگونه خواهد بود؟ توقف غنی سازی 20 درصدی و تعطیلی سایت فوردو در ایران در مقابل بسته ای از تحریم های لغو شده و به رسمیت شناختن خق ایران برای بهره مندی از انرژی صلح آمیز هسته ای و احتمالا حق غنی سازی. این توافقنامه، جذاب به نظر می رسد. اما با نگاهی دقیق تر به آن می توان دریافت در مقایسه با تهدید های بنیادین ناشی از برنامه های هسته ای ایران، این توافقنامه چندان کارآمد نیست.

ایران هم اکنون تکنولوژی غنی سازی اورانیوم را در اختیار دارد. از سوی دیگر مقادیر زیادی از ذخیره اورانیوم غنی شده با خلوص پایین در تاسیسات نطنز، از مقادیر محدودیت اورانیوم غنی شده با خلوص متوسط در تاسیسات فوردو ، خطر کمتری ندارد. با نصب سانتریفوژهای پیشرفته در نطنز، سرعت تولید این سایت افزایش یافته است. به همین دلیل حتی اگر ایران با توقف تمامی فعالیت ها در فوردو موافقت کند نیز می تواند تا اواسط سال آینده مواد مورد نیاز برای سلاح هسته ای را در تاسیسات نطنز تولید کند. همچنین در صورت راه اندازی راکتور آب سنگین اراک، راه تولید بمب هسته ای هواره تر می شود و پلوتونیوم تولید شده از این راکتور می تواند برای ساخت دو سلاح هسته ای در هر سال کافی باشد.

در همین حال، برآوردهای آمریکا حاکی از آن است که ایران می تواند موشک های دوربرد خود را تا سال 2015 به دو سوی آتلانتیک پرتاب کند. این در کنار روابط نزدیکی است که ایران با حماس و حزب الله و دولت بشار اسد دارد.

بنابراین زمانی که مذاکرات با ایران آغاز می شود، دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس باید بین میراث محافظه کاری وینستون چرچیل یا نویل چمبرلن، یکی را انتخاب کند.

اگر کامرون بخواهد طبق میراث چرچیل پیش رود باید فشار اقتصادی را تا زمانی که برنامه های هسته ای ایران متوقف می شود، حفظ کند. اما چمبرلن اگر این روزها زنده بود به سوی توافقی با تهران پیش می رفت که محدودیت برنامه های هسته ای در مقابل لغو برخی تحریم ها را شامل می شد و در نهایت نیز راه را برای هسته ای شدن ایران باز می گذاشت.

هفت سال پیش، شورای امنیت دستور توقف تمامی برنامه های هسته ای تهدید آمیز ایران را مطرح کرد. ما نباید این خط مشی را تغییر دهیم . من و همکاران ام در سنای آمریکا هیچ سطی از غنی سازی را در داخل خاک ایران نمی پذیریم. ما مخالف راه اندازی راکتور آب سنگین اراک هستیم. از سوی دیگر تا زمانی که ایران اقدامات اساسی در جهت پاسخ به درخواست های شورای امنیت انجام دهد، اعمال تحریم های مضاعف علیه ایران را دنبال خواهیم کرد.

به خاطر انگلیس، به خاطر آمریکا و به خاطر جهان، دعا می کنم که دیوید کامرون با سنای آمریکا هم موضع باشد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10