ایران می‌خواهد ژاپن دوم باشد

دیپلماسی ایرانی: امسال سومین سالی است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم، نویسنده و روزنامه نگار مشهور لبنانی را که ماحصل سفر هر ساله وی به امریکا است، با هماهنگی او ترجمه و منتشر می کند. یادداشت هایی که در پی دیدارهای او با مقام های امریکایی در واشنگتن و نمایندگی های جامعه جهانی در نیویورک نوشته شده اند و به دلیل به روز بودن آنها اهمیت خاصی دارند. همانند همیشه نعوم نامی از مصاحبه کننده نمی آورد اگر چه سمت او را ذکر می کند، و به رویه همیشگی اش مصاحبه اش بیش از آن که مصاحبه باشد، گفت وگو و بحثی خواندنی است.

نعوم در مقدمه امسال یادداشت های خود آورده است: در طول 15 سال شاید هم بیشتری که هر سال در ماه مارس به واشنگتن سفر می کنم و نزدیک به پنج هفته ای را که هر سال در آن جا می گذرانم، به اداره های مختلف امریکایی و مراکز پژوهشی متنوع و صاحب نامی که ارتباطات بسیاری با سیاست خارجی و داخلی امریکا دارند، سر زده ام. امسال نیز به عادت هر ساله نزد همه آنها رفتم و به نیویورک که بعضی ها به آن لقب جهان داده اند، نیز سر زدم. با مقام های عالی رتبه نهادهای بین المللی چه اعضای سازمان ملل، چه دیپلمات های کشورهای مختلف و چه پژوهشگران مشهور مراکز پژوهشی فعال در ایالات متحده نیز دیدار کردم و همانند همیشه با برخی از چهره های ذی نفوذ در نهادهای امریکایی و حتی صهیونیستی هم دیدار کردم و به گفت وگو نشستم. در سلسله جدید از یادداشت هایم درباره شرق و غرب جهان عرب و همچنین تحولات خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس، همچنین ایران اسلامی و ترکیه به طور مفصل خواهید خواند. البته افغانستان و پاکستان و کشوری که به تازگی تهدیدی برای امنیت ملی امریکا شده، یعنی کره شمالی نیز از قلم نینداخته ام. درگیری های فلسطینی – اسرائیلی را نیز فراموش نکرده ام.

در زیر بیست و چهارمین بخش از سلسله نوشته های جدید سرکیس نعوم را می خوانید:

در گفت وگویی که با مقام اول در یکی از مراکز پژوهشی ریشه دار که مقرش در واشنگتن است، داشتم، حرفم را این گونه آغاز کردم: «ایران می خواهد با امریکا گفت وگو کند اما نه فقط بر سر برنامه هسته ای اش بلکه درباره همه قضایا. به اعتقاد من ایران به دنبال جنگ با امریکا نیست برای این که می داند که جنگ ویرانش می کند و آن را صد یا حداقل 50 سال به عقب برمی گرداند. همچنین معتقدم که ایران به محض این که دریابد حمله نظامی نزدیک است و موقع آن فرا رسیده، تلاش خواهد کرد که با امریکا گفت وگو کند. اما از این می ترسم که در محاسباتش اشتباه کند و در موقعیتی بیفتد که نمی خواهد بیفتد.»

نظر داد: «ما مانع توسعه گفت وگوها با ایران نمی شویم. در افغانستان مصالح مشترکی با آن داریم، همچنین در دیگر کشورها. یک جایی یک چیز می گیریم جای دیگه چیز دیگری می دهیم. همین کار را ایران هم می کند. اما آن چه می ترسیم این است که هدف ایران از توسعه گفت وگوها گرفتن وقت و استفاده از آن برای تحقق دستاوردهای هسته ای اش باشد. درباره پرونده هسته ای ایران شاید این کشور 80 تا 85 درصد هسته ای شود و این مساله نیز با هماهنگی سازمان انرژی اتمی IAEA و با امریکا حاصل شود. و شاید هم از جانب ما مقبول باشد. و این امکان هم برایش مهیا شود که اگر روزی با خطر جدی مواجه شد با سرعت به سمت ساخت سلاح هسته ای متمایل شود. اما ترس ما اکنون این است که از زمان استفاده کند و دنیا را شوکه کند مثل کره شمالی.»

گفتم که در واشنگتن و خارج از آن شنیده ام که گفته می شود ایران از امریکا و جهان می خواهد که با آن مثل ژاپن تعامل کنند، به این معنا که اگر هم مواد هسته ای در اختیار دارد اعتراضی به آن نکنند و قدرت هسته ای اش را به رسمیت بشناسند. نظر داد: «اما تفاوت زیادی میان این دو کشور وجود دارد. ژاپن کشوری مسالمت جو و پیشرفته است. شاید الآن حتی امریکا تصور کند که ضرورت دارد ژاپن هم به یک قدرت نظامی تبدیل شود تا به این ترتیب در برابر چین و پیشرفت سریع آن ایستادگی کند. اما ایران کشوری به این پیشرفتگی نیست، برای خود خواسته ها و دستورالعمل ها و پروژه منطقه ای گسترده و بزرگی دارد و می خواهد که دنیا را تغییر دهد و آن را رهبری کند یا این که حداقل رهبر منطقه شود.»

پس از آن به سراغ سازمانی که همه هم و غمش را رسما در دفاع از مصالح اسرائیل متمرکز کرده است و مسئول آن را از سال ها پیش می شناسم، رفتم. در ابتدای صحبت هایم از این که از مصر و محمد مرسی دفاع کرد، شوکه شدم. گفت: «آنها رفتار خوبی با اسرائیل داشتند، با وجود این که از آن بدشان می آید. از یک سو به توافق نامه صلح امضا شده با اسرائیل احترام گذاشتند و از سوی دیگر تعاملات خوبی با تحولات غزه داشتند و توانستند با حماس برای آرام نگه داشتن اوضاع به توافق برسند.»

دوباره مرا شوکه کرد وقتی که رجب طیب اردوغان را باعث مشکلات توصیف کرد (Trouble Maker) و او را دیماگوجی خواند.» و افزود: «به رغم آشتی ای که اوباما در جریان سفرش به اسرائیل میان اردوغان و نتانیاهو به وجود آورد، امور میان آنها به آن شکلی که باید پیش برود پیش نرفت، با وجود این که نتانیاهو از اردوغان عذرخواهی کرده بود. انتظار می رفت که چند روز بعد از این آشتی گروهی اسرائیلی به ترکیه برود و با مسئولان آن بر سر دادن غرامت به نیروهایی که اسرائیلی ها در جریان حمله به "ناوگان آزادی" معروف به "فلوتیلا" کشتند، مذاکره کنند. اما امروزه می شنویم که اسرائیل این جلسه را تا اطلاع ثانوی به تعویق انداخته است تا زمانی که فضای لازم برای آن مهیا شود. البته جلساتی بعد از آن برگزار شد ولی چیزی در بر نداشت.»

نظر دادم: «اما همکاری های امنیتی و همچنین نظامی میان ترکیه و اسرائیل به رغم تنش در روابط سیاسی و دیپلماتیکشان قطع نشده است.»

جواب داد: «تا آن جا که من می دانم چنین همکاری ای نیست. این همکاری متوقف شده است. اما تعامل تجاری میان دو کشور مستمر باقی مانده است. اردوغان آدم خطرناکی است.»

نظر دادم: «اسرائیل هم خطرناک است. چرا اردوغان را خطرناک می بینی اما اسرائیل یا نتانیاهو را خطرناک نمی بینی؟ ترکیه اردوغان یا کشور "اسلامی" هم پیمان امریکا و شریک آن و همچنین عضوی از پیمان آتلانتیک شمالی نمی خواهد با اسرائیل مشکلی داشته باشد. مشکلات بسیاری بین آنها به وجود آمده است اما می خواهد روابط ادامه داشته باشد. پس برای چه با آن در بیفتد؟ فراموش نکنید که کشور اسلامی است یا این که وارد اسلامی شدن شده، اما در عین حال مدرن هم است. و فراموش نکنید که همه جهان اسلام وارد مرحله اسلامی شدن شده است. و این برای مدتی واقعا طولانی ادامه خواهد داشت. حداقل ترکیه اردوغان اسلامی و مدرن است. و این مدرن بودنش نیز به دلیل این که آتاتورک خواست آنها را غربی کند و سکولاریسم را به زور بر آنها تحمیل کرد، به دست آمده است. چنین چیزی باعث شد تا مدرن شود و نسل های سکولار به وجود آیند اما در عین حال مسلمان و اسلامی بودنش را حفظ کند به گونه ای که یکی دیگری را قبول کند.»