هیچ کس راه حلی برای عبور از بحران ندارد

دیپلماسی ایرانی: ثبت نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان که قرار است  16 فروردین ماه پیش رو برگزار شود امروز (یکشنبه) به پایان می رسد و تا کنون افراد سرشناسی از جمله اشرف غنی احمدزی، سرور احمدزی، عبدالله عبدالله، عبدالرحیم وردک، حشمت غنی احمدزی، دل آغاز کوهدامنی، قطب‎الدین هلال، سید اسحاق گیلانی، بسم‎الله شیر، عبدالرب رسول سیاف و فضل کریم نجیمی برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان ثبت نام کرده اند. در مورد فضای انتخابات آینده و امکان انتقال قدرت در افغانستان از کرزی به رئیس جمهور آینده با محمد امین فروتن، از رهبران جهادی افغانستان و کارشناس مسائل افغانستان گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

تاکنون چه نامزدهایی برای انتخابات آینده ریاست جمهوری ثبت نام کرده اند؟

تا کنون یازده نفر خود را رسما نامزد انتخابات ریاست جمهوری کرده اند.

بسم الله شیر هفته پیش اولین نفری بود که خود را نامزد انتخابات ریاست جمهوری افغانستان کرد و عبدالکریم احمدیار به سمت معاون اول او معرفی شد.

پس از او عبدالله عبدالله رئیس ائتلاف ملی با اعلام محمدخان به عنوان معاون اول و محمد محقق به عنوان معاون دوم رسما نامزد انتخابات ریاست جمهوری افغانستان شد.

فضل کریم نجیمی از افراد کمتر شناخته شده، سومین نفری بود که رسما نامزد انتخابات ریاست جمهوری افغانستان شد. آقای نجیمی، صابر تمکین را به عنوان معاون اول و سوسن حاجتی را به عنوان معاون دوم خود نامزد انتخابات ریاست جمهوری کرده است.

پس از او عبدالرب رسول سیاف از چهره های جهادی و نماینده پیشین مردم کابل در مجلس نمایندگان افغانستان خود را رسما نامزد انتخابات ریاست جمهوری سال آینده افغانستان کرد. اسماعیل خان وزیر پیشین انرژی و آب و وهاب عرفان عضو پیشین مجلس سنای افغانستان به ترتیب خود را نامزد معاونت اول و دوم آقای سیاف کرده اند.

قطب الدین هلال، یکی از مقامات ارشد «حزب اسلامی افغانستان» نیز روز گذشته برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری این کشور ثبت نام کرد. آقای هلال عنایت الله عنایت را به صفت معاون اول و محمد علی نبی زاده را به عنوان معاون دوم خود معرفی کرد.

حشمت غنی احمدزی، برادر اشرف غنی احمدزی نیز روز گذشته در انتخابات ثبت نام کرد و  معاون اول خود را عبدالله برومند و معاون دوم خود را عابد نظر معرفی کرد.

عبدالرحیم وردک، وزیر دفاع سابق افغانستان نیز امروز ثبت نام کرد و  شاه عبدالاحد افضلی معاون اول و سیدحسین انوری معاون دوم وی تعیین شده است.

دل آغا کوهدامنی نهمین کاندیدای ریاست جمهوری افغانستان بود که با معاونت زلمی همراز و تور پیکی عزیزی در انتخابات ثبت نام کرد.

سید اسحاق گیلانی، نماینده مردم پکتیا در مجلس نمایندگان معاون اول خود را زکریا نورزی و معاون دوم خود را سیما عصمتی معرفی نمود.

اشرف غنی احمدزی نیز صبح امروز ثبت نام کرد و عبدالرشید دوستم رهبر جنبش ملی اسلامی و سرور دانش معاون رئیس حزب وحدت اسلامی را به ترتیب به عنوان معاونان اول و دوم خود برگزیده است.

سرور احمدزی، نیز از دیگر نامزدهای انتخابات است که  عبدالرحمان و کبیر قریشی را به ترتیب به عنوان معاونان اول و دوم خود معرفی کرده است.

چه کسانی احتمال دارد در ساعات آینده برای انتخابات ثبت نام کنند؟

هر چند شماری دیگر از سیاستمداران هم برای شرکت در انتخابات به عنوان نامزد اعلام آمادگی کرده اند، اما تا حال ثبت نام نکرده اند.از آن جمله قیوم کرزی برادر حامد کرزی رئیس جمهوری و گل آقا شیرزی والی پیشین ننگرهار هستند. از زلمی رسول وزیر خارجه، و حنیف اتمر هم به عنوان نامزدهای احتمالی انتخابات ریاست جمهوری سال آینده نام برده می شود. گفته می شود داوود سلطان زوی و سردار نعیم نیز امروز ثبت نام خواهند کرد ولی تاکنون به این کار اقدام نکرده اند.

چه شرایطی برای ثبت نام نامزدها وجود دارد؟

ارائه لیست ۱۰۰ هزار نفر از حامیان و واجدان شرایط شرکت در انتخابات و سپردن یک میلیون افغانی (حدود ۲۰هزار دلار) از جمله شرایط شرکت در رقابت های انتخاباتی افغانستان است. و البته در صورتیکه نامزدها نتوانند ۱۰درصد کل آرا را در رقابتهای انتخاباتی کسب کنند مبلغ سپرده شده نامزد به نفع دولت افغانستان ضبط خواهد شد.

با توجه به پذیرش معاون اولی عبدالله عبدالله از سوی محمد خان، معاون رئیس حزب اسلامی شاخه ارغندی وال و نامزدی قطب الدین هلال از مقامات ارشد حزب اسلامی افغانستان به نظر می رسد شکاف و اختلاف در این حزب جدی شده باشد؟

بله. انجنیر محمد خان سابق معاون کمیته اطلاعات و امنیت حزب اسلامی افغانستان به رهبریی گلبدین حکمتیار  بر اساس موافقتنامه  حزب اسلامی به رهبریی عبدالهادی ارغندی وال  با جمعیت اسلامی افغانستان به رهبریی صلاح الدین ربانی که درعین حال ریاست شورای صلح را نیز بر عهده دارد  در راستای حمایت از نامزدیی عبدالله عبدالله، به عنوان معاون اول آقای عبدالله معرفی شد. چنانچه همه ما و مردم افغانستان شاهد اند این دو حزب سالها با هم رقابت داشتند. بخشی از جنگ های داخلی در دهه هفتاد ناشی از همین رقابت بود. این نخستین بار است که دست کم یکی از شاخه های حزب اسلامی در یک برنامه انتخاباتی با جمعیت اسلامی متحد می شود. با این حال شاخه های دیگر حزب اسلامی، از جمله جناحی به رهبری وحیدالله سباوون و همچنین حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار که در حال حاضر از مخالفان مسلح دولت است،  و برخی از چهره های به ظاهر مستقل دیگری  چون قطب الدین هلال که خود یکی از کاندیدا های ریاست جمهوری خواهد بود از این ائتلاف حمایت نمی کنند.

همچنین هرچند در بیشتر از یک دهه اخیر این نخستین بار است که بیشتر چهره های جمعیت اسلامی به صورت یک پارچه از یک نامزد انتخابات ریاست جمهوری حمایت می کنند. در انتخابات اولی (در سال ۸۳) بخشی از این حزب از نامزدی یونس قانونی حمایت کرد و بخشی دیگر از نامزدی حامد کرزی که احمدضیا مسعود معاون اول او بود. در انتخابات دوم رهبری جمعیت از آقای عبدالله و بخشی دیگر به رهبری محمد قسیم فهیم از آقای کرزی حمایت کردند. با این حال گفته می شود که احمدضیا مسعود و امرالله صالح از اعضای برجسته جمعیت اسلامی این بار از آقای عبدالله حمایت نمی کنند و قرار است آنها و عبدالرشید دوستم رهبر جنبش ملی اسلامی با تشکیل ائتلافی جدید انتخاباتی، از یک نامزد دیگر حمایت کنند. گزارش های وجود دارند که این بار نیز احمد ضیا مسعود برادر احمدشاه مسعود و داماد استاد برهان الدین ربانی به معیت زلمی رسول بحیث معاون اول ریاست جمهوری در کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری حضور خواهند یافت .

 با توجه به این که عبدالله عبدالله در انتخابات پیشین رقیب کرزای بود و در حال حاضر رهبری اصلی ترین گروه اپوزیسیون موسوم به ائتلاف ملی را به عهده دارد. ایا ممکن است که او بتواند در این انتخابات به پیروزی دست یابد؟

خیر؛  به نظر من عبدالله عبدالله دارای پایگاه فکری و اجتماعی گسترده نیست. اگر ائتلافی که او تشکیل داده در جوامع دیگر شکل می گرفت می توانستیم به آن امیدوار بود ولی در جغرافیایی به نام افغانستان همه این ائتلاف ها وابسته به خارج است و خواستگاه درونی ندارد. توجه داشته باشید مهندس محمد خان که به عنوان معاون اول عبدالله عبدالله معرفی شده است با توجه موقیعت دهه هشتاد تشکیلاتی در حزب اسلامی افغانستان  دارای سابقه امنیتی جدی است و این مسئله بر وجهه او تاثیر گذار است. با این حال برخی تحلیل گران معتقدند که عبدالله عبدالله رئیس ائتلاف ملی، رقیب اصلی اشرف غنی احمدزی خواهد بود.

با توجه به این کاندیداها تا چه اندازه می توانیم به آینده افغانستان امیدوار باشیم؟

به نظر من مسابقه اصلی فعلی در افغانستان رسیدن به  قدرت است و نه خدمت به مردم. این کاندیداها برای حل مشکل اساسی مردم افغانستان برنامه ای ندارند مثلا این که چگونه بحران های کنونی افغانستان را حل کنند. به نظر من بحران اقتصادی و بحران مشروعیت و هویت در افغانستان بسیار جدی است و هیچ کدام از این افراد هیچ طرحی برای حل این بحران ها ارائه ندادند. آنها فقط به دنبال افزایش قدرت و ثروت خود هستند.

کدام یک از این افراد امکان پیروزی در انتخابات را دارند؟

به اعتقاد من در افغانستان این که چه کسی کاندیدا می شود و چه کسانی از او حمایت می کنند اهمیت ندارد باید دید اهرم های بیرونی قدرت بر چه کسی توافق میکنند و منافع کشورهای خارجی را چه کسی تامین می کند؟  مثلا من فکر نمی کنم عبدالله عبدالله با توجه به تیمی که تشکیل داده است بتواند منافع کشورهای خا رجی بویژه کشور های بزرگی چون انگلیس و ایالات متحده امریکا و همچنین کشورهای منطقه  را بالانس کند چون منافع کشورهای خارجی با هم تعارض و تضاد دارد هر کشوری تیم خود و مهره خود را دارد احتمالا کشورهای خارجی بر این تیم سرمایه گذاری نمی کنند.

تا چه اندازه ممکن است به نحوی قدرت در دست کرزای باقی بماند؟

بله به نظر من مسئله اصلی این است که ما باید به این فکر باشیم که آیا واقعا قرار است قدرت به معنای واقعی منتقل شود یا نه؟ قرائن و شواهد نشان میدهد که قرار نیست قدرت به صورت بنیادی و در راستای اصلاحات عمیق اجتماعی منتقل شود. شما ببینید که حامد کرزی ۵میلیون دلار برای قصری خرج می کند که محل زندگی آینده اوست و در آن 100 نفر گارد نیروی امنیتی حاضرخواهند بود . این اقدامات به این معناست که قرار نیست که انتقال قدرت به صورت بنیادی و در راستای اصلاحات منتقل شود.

به چه صورت این اتفاق ممکن است رخ دهد؟

کرزی چندین الترنتاتوی دارد اولین راه این است که  کسی که به عنوان رئیس جمهور آینده کشور انتخاب می شود رئیس جمهوری ضعیفی باشد تا بدین صورت هرچه کرزی به او بگوید او بپذیرد. او گزینه هایی در انتخابات دارد. از جمله زلمی رسول یکی از این گزینه های کرزی است که می خواهد جامعه جهانی را وادار کند که از زلمی رسول حمایت کنند اگر بتواند جامعه جهانی را برای حمایت او توجیه کند آنگاه رئیس جهور تحت نظر کرزی عمل خواهد کرد و کرزی به عنوان پدر ملت و دموکراسی !! صلاحیت نظارت بر کارها و اقدامات  او راخواهد د اشت. یعنی هدف کرزی این است که رئیس جمهور محل تمرکز قدرت نباشد و تقسیم قدرت رخ دهد. رئیس جمهور به عنوان مسئول اداره کشور معرفی خواهد شد ولی زیر نظر قدرت کرزی.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/16

انتشار اولیه: دوشنبه 15 مهر 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 18 مهر 1392