دیپلماسی تنها راه حل برای ایران است

دیپلماسی ایرانی: « این به دلیل اهمیت استراتژیک و نفوذ ایران در جهان اسلام است که ما روابط بهتر بین کشورهای مان را انتخاب کرده ایم». این جملاتی است که رونالد ریگان، رئیس جمهور اسبق آمریکا بیش از سه دهه پیش به زبان آورد و امروز نیز صحیح به نظر می رسد. باوجود دشواری ها و اختلافات دراز مدت بین دو کشور، این به نفع امنیت ملی آمریکا خواهد بود تا از فرصت ایجاد شده در رابطه با ایران استفاده کند.

انتخاب یک رئیس جمهور جدید و میانه رو در ایران و کنار رفتن محمود احمدی نژاد، زمینه را برای پیشرفت در مذاکرات هسته ای محیا کرده است. همچنین به دلیل تهدیدی که از سوی ایران هسته ای متوجه امنیت آمریکا و متحدان اش خواهد شد، ایالات متحده باید این شانس را آزمایش کند.

البته برنامه های هسته ای ایران تنها دلیل تلاش برای بهبود روابط نیست. همزمان با عمیق تر شدن بحران در سوریه، روز به روز روشن تر می شود که دیپلماسی تنها راه حل چالش های امنیتی به شمار می رود که آمریکا در خاورمیانه با آن مواجه است.

در حالی که احتیاط ضروری است، نشانه های متعددی وجود دارد که موقعیت بهتر روحانی برای مذاکرات هسته ای را تصویر می کند. او می گوید به دنبال ایجاد شفافیت در برنامه های هسته ای و تعامل سازنده با جامعه بین المللی است. روحانی تاکید دارد که تهران بدون اتلاف وقت آماده از سرگیری مذاکرات جدی است.

رئیس جمهور جدید ایران، محمد جواد ظریف که مدت ها سفیر ایران در سازمان ملل بوده و تبحر خاصی در زبان انگلیسی دارد را در راس وزارت خارجه قرار داده و از سوی دیگر در مورد بحران سوریه لحنی متفاوت را برگزیده است. او به شدت استفاده از تسلیحات شیمیایی در سوریه را محکوم می کند.

تحریم هایی که جامعه بین المللی علیه ایران اعمال می کند، هزینه های اقتصادی برای جمهوری اسلامی به دنبال داشته است اما در تغییر سیاست های هسته ای تهران موثر نبوده و در واقع موجب تقویت آن دسته از تندروها شده که مخالف مذاکره هستند.

در حالی که فشار اقتصادی می تواند اهرمی را در اختیار دیپلمات های آمریکایی قرار دهد، این تنها زمانی صحیح خواهد بود که آنها از این فرصت به عنوان اهرمی در مذاکرات استفاده کنند. فشار اقتصادی که از استراتژی دیپلماتیک فاصله بگیرد، نمی تواند موفق شود. یک استراتژی موثر برای حل بن بست هسته ای در کوتاه مدت، اعمال تحریم های هدفمند و انعطاف پذیر به عنوان تکمیل کننده یک تعامل دیپلماتیک است. با این حال، گام نخست باید از سرگیری مذاکرات باشد.

همچنین یک رویکرد با نگاهی بلند مدت باید برای آمریکا ایجاد شود. پس از دهه ها بی اعتمادی و عدم ارتباط، اعتمادسازی دوجانبه یک چالش جدی خواهد بود اما هزینه های خودداری از مذاکره به مراتب بیشتر است. حمله به ایران می تواند یک فاجعه تمام عیار باشد که نیروهای آمریکایی را به خطر می اندازد و کل منطقه را با بی ثباتی تهدید می کند. این روند یک ریسک جدی برای اقتصاد جهانی خواهد بود و یک جنگ یک دهه ای دیگر را در خاورمیانه به راه می اندازد.

باید گفت که گزینه نظامی، کمترین شانس موفقیت را در جلوگیری از تبدیل ایران به یک کشور هسته ای دارد. در بهترین حالت، حمله نظامی برنامه های هسته ای ایران را در بهترین حالت برای چند سال به عقب می اندازد اما آن را نابود نمی کند . در همین حال اقدام نظامی ایرانیان را منسجم تر خواهد کرد.

مخالفان اقدام نظامی به طور اکید مذاکره را توصیه می کنند و دلیل خوبی برای امیدوار بودن به نتیجه مذاکرات وجود دارد. همچنین ایالات متحده باید به منظور دستیابی به یک توافق با ایران اقداماتی را انجام دهد. آمریکا باید برنامه هسته ای شفاف و ایمن شده ایران را بپذیرد. همچنین آمریکا باید برای تعدیل تحریم ها آماده شود. این گام ها تنها آغاز راه است و توافق جامع به مذاکرات گسترده تر و تعریف نتایج پایانی برای دو طرف نیاز دارد.

تحولات جاری، چالش های امنیتی پیش روی خاورمیانه را به تصویر می کشد که با اقدام نظامی آمریکا نمی توان برای همیشه با آنها بدرود گفت. در مورد ایران و دیگر چالش های منطقه ای، تنها راهکار دراز مدت، راه حل های دیپلماتیک خواهد بود.

نویسندگان: توماس پیکرینگ، سفیر اسبق آمریکا در روسیه؛ هند، سازمان ملل، السالوادور، نیجریه، اردن با سابقه 40 سال فعالیت در بخش سیاست خارجی آمریکا – جسیکا متیوس، رئیس موسسه کارنگی

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: یکشنبه 24 شهریور 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 28 شهریور 1392