نگرانی واشنگتن از انتقال بحران ترکیه به مصر و عربستان

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از السفیر، پیروزی سوریه، شکستی برای رژیم صهیونیستی، عربستان و مصر و یعنی کشورهای سه گانه ابزار آمریکا برای  حمله نافرجام ایالات متحده در خاورمیانه به شمار می رود.

بعد از پیروزی سوریه، ایالات متحده در روابط نزدیک خود با عربستان و مصر تجدید نظر خواهد کرد. چرا که این دو کشور پایگاهی برای هژمونی کاخ سفید در خاورمیانه قلمداد می شود. این در حالی است که هم پیمانی ایالات متحده با رژیم صهیونیستی اصلی است که این کشور در آن تجدید نظر نمی کند.

تغییرات بنیادین در عربستان بر خلاف منافع آمریکا

از همین رو می توان گفت که آمریکا وارد مرحله تازه ای در سیاست خارجی خود در منطقه خاورمیانه شده است. در این راستا ایالات متحده می داند که تغییرات بنیادینی در نظام حاکم مصر و عربستان در حال شکل گیری است که با منافع و رویکردهای این کشور در خاورمیانه سازگاری ندارد. به همین علت می داند که باید پیشگام این تغییرات باشد، چرا که سقوط هر یک از این دو نظام یا هر دوی آن ها برایش مشکل ساز خواهد بود. اطرافیان باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا بخصوص جان کری وزیر خارجه وی می دانند که کوتاهترین راه برای ایجاد تغییرات [مدیریت شده] در مصر و عربستان، پرداختن به مسئله فلسطین است. آمریکا اگر بتواند در پرداختن به مسئله فلسطین موفق عمل کند، می تواند حوادث منطقه خاورمیانه را مدیریت کرده و فضای جدیدی را ایجاد کند که نشان دهنده توانایی بیشتر این کشور نسبت به دیگران، برای حل مشکلی است که این منطقه بیش از شصت سال با آن دست و پنجه نرم می کند. ایالات متحده در حال حاضر تمام تلاش خود را به کار گرفته تا راهی برای حل مسئله فلسطین بیابد.

راه حل دو دولت کلید حل مشکلات منطقه برای آمریکا

آمریکا سعی دارد با موافقت اولیه فلسطینی ها و صهیونیست ها، هر دو دولت را با هم ادغام نماید. امری که با مخالفت عرب ها مواجه نشده است و ایالات متحده تمام سعی خود را به کار گرفته تا وانمود نماید که این راه حل در حال محقق شدن است. تشکیلات خودگردان و رژیم صهیونیستی به مرحله ای فراتر از موافقت اولیه وارد شده اند و این در حالی است که دیگر اعراب تحقق این امر را در چارچوب اتحادیه عرب و ... جستجو می کنند.

نگرانی آمریکا از چالش های بزرگ داخلی در عربستان

صرف نظر از مسئله فلسطین، ایالات متحده به دلیل چالش موجود در دو نظام مصر و عربستان، با دو معضل بزرگ روبروست. در مورد نظام حاکم در عربستان، ایالات متحده بیش از دیگران اطلاع دارد که در این کشور چالش های بزرگ داخلی وجود دارد. این مطلب گفته یکی از پژوهشگران مرکز مطالعات خاورمیانه در واشنگتن است که یکی از قویترین تشکیلات لابی صهیونیستی در آمریکاست که بر نظام حاکم و روشنفکران و تحصیل کنندگان عرب مقیم این کشور نفوذ دارد.

پژوهشگر مذکور که سایمون هندرسون نام دارد، می گوید: «باوجود آنکه نظام سلطنتی عربستان دارای ثروت هنگفت بوده و کمک های خوبی به ساکنان این کشور ارائه می کند، اما مردم از شکاف عظیم اقتصادی رنج می برند. با آغاز پیدایش اعتراضات در گوشه و کنار جهان عرب در سال 2011، نظام حاکم ریاض برای کاستن از نارضایتی داخلی، سطح کمک ها و میزان حقوق کارکنان خود را بالا برد، اما هنوز خیلی ها ناراضی هستند. این اقدامات در شرایطی صورت می گیرد که در بخش هایی از این کشور، اغلب ساکنان که سنی هستند با القاعده رابطه خوبی دارند و در بخش های دیگر اقلیت شیعه که به گروهی متحجر و نامسلمان متهم شده است، انقلاب کرده اند.»

ثبات در عربستان رؤیاست

هندرسون می افزاید: در 15 مارس گذشته شیخ سلمان العوده مفتی بسیار بانفوذ سعودی که گفته می شود دارای 2.4 ملیون نفر حامی است با ارسال پیامی سرگشاده به خاندان سلطنتی حاکم، نسبت به ظلم و فساد موجود در دستگاه حاکم هشدار داد. هندرسون می گوید: «واشنگتن طبق روال گذشته از ارائه پیشنهادات سیاسی بخصوص در خصوص مسائل داخلی اجتناب می ورزد.» اما با این حال به منظور جلوگیری از بحرانی تر شدن چالش های داخلی در نظام حاکم، باید فشار بیشتری بر ریاض وارد کند تا به پذیرش فضای مشارکت سیاسی تن داده و بر فرایند ایجاد رهبری جدید در خانواده سلطنتی این کشور سرعت ببخشد.

روزنامه "هافینگتون پست" آمریکا در 29 مارس گذشته در یک تلکس خبری اعلام کرد که ملک عبدالله که چندین ماه به علت نارسایی قلب، شش و کبد از دیده ها پنهان شده است، مرگ تدریجی را تجربه می کند و مقامات سعودی درباره وضعیت جسمانی وی چیزی نگفته اند. ملک عبدالله 89 سال سن دارد و چندین سال است که از بیماری شدید رنج می برد.

در چنین فضایی مطبوعات غربی و عربی در گزارش های خود بیان داشته اند که :"اخوان المسلمین عربستان" بعد از پیدایش" بهار عربی" رشد کرده است. در همین راستا روزنامه "گاردین" نوشته که وجود ثبات در عربستان صرفاً یک رؤیاست و هیچ دولتی در خاورمیانه وجود ندارد که از ایجاد تغییر در آن ایمن باشد.

آمریکا نگران سرایت بحران ترکیه به مصر است

در این راستا، دولت اوباما به لزوم ایجاد تغییر در عربستان بر اساس چارچوبی آسان فکر می کند، مگر اینکه جایگاه نامطلوب تشکیلات اخوان المسلمین مصر بعد از دستیابی به قدرت بدتر شود. دولت آمریکا در این اندیشه است که در صورت پیدایش مسائل غیر منتظره 30 ماه ژوئن جاری برای ادامه برقراری روابط مستحکم خود با مصر چه کاری باید انجام دهد. ایالات متحده با نگرانی تمام تظاهرات و اعتراضات ترکیه را رصد می کند، چرا که می ترسد این امر بر اوضاع مصر که مردم این کشور به مانند ملت ترکیه بر رهایی از حکومت اخوان المسلمین می اندیشند، تأثیر گذار باشد.

ایالات متحده فکر می کرد دولت اخوان المسلمین می تواند عامل ایجاد ثبات در مصر باشد اما بعد از گذشت یکسال از ریاست جمهوری محمد مرسی معلوم شد که دامنه مخالفت مردمی با این حکومت به حدی افزایش یافته است که حتی در صورت حمایت و پشتیبانی آمریکا از آن، نمی توان به بقای این حزب و رئیس جمهور کنونی امیدوار بود. کنگره آمریکا به اوباما هشدار داده است که با جدیت مسئله قطع تمامی کمک های ایالات متحده به مصر، بخصوص بعد از اقدام دستگاه قضایی این کشور به صدور حکم حبس برای اتباع خارجی که بیشتر آنها آمریکایی هستند و به برخی از دستگاه های داخلی مصر کمک مالی کرده اند، را دنبال کند.

ایالات متحده به طور خاص چشم خود را بر نقش ارتش در صورت تبدیل حوادث 30 ژوئن به مسئله درگیری و خشونت بین طرفداران و مخالفان اخوان المسلمین بسته است. شکی نیست که نیروهای مسلح مصر، بخشی از جامعه مصر است که مسئولان آمریکایی بیش از هر بخش دیگر بدان توجه دارند. با این حال آمریکا با اینکه دستگاه اطلاعاتی قدرتمندی داشته و با فرماندهان نظامی مصر ارتباط دارد، نمی تواند کاملاً نسبت به حوادث مصر اطمینان داشته و از رویکرد این فرماندهان در صورت پیش آمدن وضعیتی که آنها را وادار به عکس العمل و به دست گرفتن امور کشور کند، شناخت داشته باشد.

آگاهی توده های مردم منطقه خوشایند آمریکا نیست

حیات سیاسی مصر در طول دهها سال گذشته هیچ وقت به اندازه دوره کنونی از نشاط و رشد و آگاهی توده های مردم برخوردار نبوده است. به طور قطع می توان گفت که این وضعیت خوشایند ایالات متحده نیست. چرا که این کشور، دهها سال یعنی در طول دوره حکومت انور سادات و مبارک در سایه روابط خوب خود با مصر بر روی تلاش فرماندهان کشوری و لشکری این کشور برای تأمین منافع خود حساب باز کرده بود. هم اکنون شرایط تغییر یافته است و بیشتر ناظران آمریکایی بر این باورند که نمی توان به آینده روابط با این کشور در طی سال ها و ماه های آینده امیدوار بود. روشن است که ایالات متحده تنها یک گزینه پیش رو دارد و آن اینکه باید منتظر حوادث بعد از 30 ماه ژوئن مصر و پیدایش فضای مناسب باشد. این حوادث در بطن خود مشکلاتی را به همراه دارد که واشنگتن توان تحمل آن را ندارد و با جایگاه و موقعیت مصر در خاورمیانه در ارتباط است.

شاید این اولین باری است که ایالات متحده خود را با دو وضعیت مبهم در جهان عرب روبرو می بیند. امری که در آن واحد، دو پایگاه مهم عربی برای منافع این کشور به شمار می رود. در پرتو چنین شرایطی به طور قطع نمی توان گفت که سران آمریکا قادر خواهند بود با کنترل حوادث این دو کشور مهم عربی، منافع سیاسی، اقتصادی و استراتژیک خود را تأمین کنند و این همان انعکاس شکستی غیر منتظره است.