کسی نمی تواند برای نفت قیمت تعیین کند

دیپلماسی ایرانی: در حالی که عبدالله سالم البدری، دبیرکل سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) بهای کنونی نفت خام در بازارهای جهانی را مطلوب ارزیابی کرد رستمی قاسمی، وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است که بهای نفت خام پایین تر از ١٠٠ دلار برای تولید کنندگان و مصرف کنندگان قابل قبول نیست. علی النعیمی، وزیر نفت عربستان سعودی نیز ماه گذشته اعلام کرده بوده بهای حدود 100 دلار در هر بشکه، بهایی منطقی برای تولیدکنندگان و نیز مصرف کنندگان است. این در حالی است که نفت در کمترین میزان طی نه ماه گذشته یعنی به حدود 101 دلار رسیده است. با توجه به این که نشست آینده اعضای اوپک به منظور بررسی سیاست های تولید نفت این سازمان دهم خرداد در اتریش برگزار می شود رویکرد اعضای اوپک خصوصا ایران و عربستان در مورد میزان تولید نفت اوپک و قیمت آن از اهمیت برخوردار است. در مورد این مسئله با دکتر نرسی قربان، تحلیلگر بازار انرژی گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

 در حالی که دبیرکل اوپک و عربستان قیمت 100 دلاری نفت را مناسب ارزیابی کرده است وزیر نفت ایران قیمت کمتر از 100 دلار را غیرقابل قبول ارزیابی کرده است و نماینده ایران در هیئت عامل اوپک نیز از قیمت 110 دلار برای هر بشکه سخن گفته است. به نظر شما آیا اختلاف نظری در مورد قیمت نفت در میان اعضای اوپک وجود دارد؟

ببینید قیمت نفت همانند هر کالای دیگری مشمول قانون عرضه و تقاضای جهانی است. در زمانهایی که رکود اقتصادی در کشورهای صنعتی جهان حاکم باشد تقاضا برای نفت کاهش پیدا می کند. در این شرایط اوپک و تولید کنندگان نفت یا باید تولید خود را کاهش دهند یا با کاهش قیمت نفت مواجه خواهند شد. در مقابل اگر شاهد رکود اقتصادی در جهان نباشیم و اقتصاد دنیا از پویایی وتحرک برخوردار باشد، حفظ سطح تولید فعلی اوپک می تواند منجر به افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی شود. بنابراین قیمت نفت در دست کسی نیست که مثلا کسی بگوید قیمت نفت این باشد یا آن باشد.

با این حال، در طی مدت اخیر شاهد کاهش قیمت نفت بوده ایم و قیمت نفت به کمترین میزان خود طی نه ماه گذشته رسیده است. این کاهش به چه دلیل رخ داده است؟

این کاهش مربوط به مسائل و بحران هایی است که در اقتصاد جهانی به خصوص در اروپا و آمریکا شاهد هستیم و به کاهش تقاضا منجر شده است. گزارش سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در ماه مارس نشان می دهد که میانگین تقاضا برای نفت خام اوپک در سال ٢٠١٣ میلادی ٢٩ میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه در روز برآورد شده که این رقم نسبت به سال ٢٠١٢ میلادی روزانه ٤٠٠ هزار بشکه و نسبت به گزارش ماه فوریه ١٠٠ هزار بشکه در روز کاهش داشته است.

علاوه براین باید توجه داشت که این کاهش به بازی های بورس های جهانی مثل بورس نیویورک و بورس لندن و غیره نیز مربوط می شود. این بورس ها با بازی های خود منجر به افزایش و کاهش قیمت نفت و طلا می شوند ولی این کاهش یا افزایش زودگذر است و قیمت نفت به طور کلی تابع عرضه و تقاضاست.

آیا تحولی در سطح بین المللی شاهد هستیم که به طور جدی بر قیمت نفت تاثیر بگذارد و چشم اندازی از کاهش قیمت را داشته باشیم که وزیر نفت از غیر قابل قبول بودن قیمت زیر 100 دلار سخن می گوید؟

به نظر من ما در شرایطی نیستیم که تحولات عمده ای در قیمت نفت ایجاد شود به نحوی که قیمت نفت مثلا از 90 دلار کمتر شود و یا به بیش از 120 دلار برسد. تصور من این است که تحولات فعلی چنین شرایطی را در چشم انداز نشان نمی دهند. با این حال در عالم سیاست به خصوص سیاست بین الملل از هیچ قطعیتی نمی توان سخن گفت. همین امروز بحران کره شمالی مطرح است؛ یا مسائل مربوط به تحریم ایران مطرح می شود؛ یا مسائلی همچون افزایش تولید عربستان و عراق را شاهد هستیم؛ یا بحران سوریه می تواند بحرانی تر شود. همه این مسائل هم مطرح است که هر کدام دارای وزنی است و می تواند به نحوی بر بازار نفت تاثیرگذار باشد.

این بحران هایی که اشاره کردید چشم اندازی از ناامنی را نشان می دهد. بنابراین نباید انتظار کاهش جدی قیمت نفت را داشته باشیم؟

بله اگر ترازویی در نظر داشته باشیم که در یک کفه آن بحرانهایی است که مطرح شد در کفه دیگر رکود در اقتصاد جهانی و یا حل و فصل بحران های مطرح در عرصه بین الملل است. هر تحولی در هر کدام از کفه های ترازو به تغییر در قیمت نفت می انجامد. به هر حال کسی نمی تواند قیمت نفت را به طور دقیق پیش بینی کند. اما روند هایی وجود دارند که می توانند در عرضه یا تقاضای نفت موثر باشند. مثلا پیشرفت تکنولوژی امروزه امکان بهره برداری از حوزه هایی را ایجاد کرده که قبلا قابل بهره برداری نبوده اند. به این دلیل پیش بینی می شود که در آینده عرضه نفت افزایش یابد. بر اساس این پیشرفت های تکنولوژیکی پیش بینی می شود که آمریکا در چند سال آینده یعنی تا 2020 از واردات نفت بی نیاز می شود و این می تواند تغییر جدی در عرضه و تقاضای نفت ایجاد کند.

اوپک در این زمینه چه کاری می تواند بکند؟

اوپک هم در زمینه تعیین قیمت نفت فعال مایشاء نیست؛ خصوصا این که اوپک در سالهای اخیر در درون خود دچار تشتت بوده است. کاری که باید اوپک بکند این است که با عبور از این تشتت به تصمیمات قاطع برسد. یعنی اگر تصمیم می گیرد که تولید را افزایش دهد یا ندهد همه اعضاء آن به این تصمیم پایبند باشد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 16

انتشار اولیه: چهارشنبه 28 فروردین 1392/ باز انتشار: یکشنبه 1 اردیبهشت 1392