چرا ایران الگوی کره شمالی را تکرار نمی کند؟

دیپلماسی ایرانی: باوجود سال ها تحریم، کره شمالی توانست در مقابل غرب بایستد و بمب هسته ای بسازد. این کشور حتی تا جایی پیش رفت که ضمن انجام سومین آزمایش هسته ای خود، آمریکا را نیز به حمله هسته ای تهدید کند. علاوه بر پیامد های مستقیم کره شمالی مسلح به سلاح هسته ای، این روند یک پیام را نیز برای تهران ارسال می کند و آن این است که غرب نتوانست با تحریم و دیپلماسی کره شمالی را متوقف کند و ایران نیز می تواند در همین جهت گام بردارد. در واقع شماری از تحلیلگران و مقامات در هفته های اخیر در خصوص اینکه تجربه کره شمالی، عزم تهران را راسخ تر می کند، هشدار داده اند.

بدون تردید کره شمالی در صدد مقابله با جامعه جهانی برآمد اما آیا این لزوما به معنی پیروی تهران از همین الگو است؟

در واقع ، اگر نگاهی دقیق تر به تفاوت های اقتصادی و ساختار قدرت در این دو کشور بیاندازیم، به نتیجه عکسی خواهیم رسید: در حقیقت تجربه کره شمالی می تواند مانع تولید و آزمایش بمب هسته ای در ایران شود.

یکی از واقعیت ها در مورد کره شمالی این است که تولید یا آزمایش سلاح هسته ای به لغو تحریم ها علیه این کشور کمکی نکرد، و به بیان بهتر تقویت تحریم ها را به همراه داشت. در صورتی که ایران الگوی کره شمالی را تکرار کند ، تشدید تحریم ها پیش رو خواهد بود.

هرچند رژیم کره شمالی به مقاومت نسبی در برابر تحریم ها ادامه می دهد اما چنین الگویی نمی تواند در مورد ایران صادق باشد،چرا که حساسیت بیشتری در مقابل تحریم ها دارد. افزایش تحریم ها یک تهدید برای ایران به شمار می رود. این در حالی است که تجربه دوران پس از انقلاب اسلامی نشان داده که ایران می تواند بدون بمب به حیات خود ادامه دهد اما بدون اقتصاد فعال، خیر.

یکی دیگر از اصلی ترین عوامل که ایران را در مقایسه با کره شمالی در مقابل تحریم ها حساس تر می کند،  تفاوت ساختار قدرت در دو کشور است.

در ایران برخی اختلافات در عرصه سیاست داخلی وجود دارد و عملکرد بهتر اقتصادی هر یک از طرف ها می تواند برای آنها محبوبیت به همراه بیاورد. این در حالی است که سقوط اقتصاد به اختلاف ها دامن زده و ریسک های بیشتری را به همراه خواهد داشت.

اما ساختار قدرت در کره شمالی متفاوت است . از سوی دیگر ساختار سیاسی تهران و پیونگ یانگ نیز با یکدیگر تفاوت دارد و این اختلافات تا بخش اقتصادی نیز ادامه دارد. برای مقال در حالی که پیونگ یانگ در سال 2011 بیش از 4 میلیارد دلار صادرات به آمریکا داشته است. رقم صادرات ایران به 109 میلیارد دلار می رسد.  روند مشابهی نیز برای واردات حاکم است. در سال 2011، کره شمالی حدود 4 میلیارد دلار واردات داشت و در مقابل واردات ایران به بیش از 74 میلیارد دلار می رسید. این واقعیت که ایران به مراتب بیش از کره شمالی به تجارت بین المللی وابسته است، نشان می دهد که ادامه تحریم ها می تواند پیامد های وخیم تری را برای تهران در مقایسه با پیونگ یانگ به همراه داشته باشد.

از سوی دیگر ایران از حمایت قدرت بزرگی مانند چین برخوردار نیست. در حالی که پکن به قطعنامه های تحریمی علیه ایران رای مثبت داده است، تا زمانی که پیونگ یانگ به بمب هسته ای دست نیافته بود، به قطعنامه های تحریمی علیه کره شمالی رای مثبت ندارد. همچنین در برخی موارد منطقه ای چین از کره شمالی در برابر واکنش سازمان ملل حمایت کرده است. از سوی دیگر چین به کره شمالی کمک های زیادی می کند و فرصت های اقتصادی برای پیونگ یانگ فراهم می کند.  

این در حالی است که ایران چنین روابطی با هیچ یک از اعضای دائم شورای امنیت که رای وتو در اختیار دارند، نداشته و در صورت ساخت بمب اتم باید منتظر واکنش شدید تری از سوی جامعه بین الملل باشد.

به همین دلیل شاید برخی سیاستمداران ایرانی به این نتیجه برسند که به جای الگوی کره شمالی، الگوی ژاپن را دنبال کند. در این سناریو، ایران مانند ژاپن از طریق ذخیره سازی مقادیر عظیمی اورانیوم غنی شده و تکنولوژی های نظامی مانند فن آوری موشکی، به کشوری تبدیل می شود که در آستانه تولید سلاح قرار دارد و هر زمان که بخواهد می تواند بمب هسته ای خود را بسازد.

ایران از این طریق می تواند پیشرفت ملموسی در زمینه هسته ای داشته باشد، بدون اینکه به دومین کشوری تبدیل شود که پس از کره شمالی از پیمان منع اشاعه هسته ای خارج می شود. در واقع، برخی تصمیم گیرندگان در ایران ایده زیردریایی های هسته ای را مطرح کرده اند که به اورانیوم غنی شده با خلوص 90 درصد نیاز دارد. اورانیومی که می تواند در ساخت سلاح هسته ای نیز کارایی داشته باشد. به این ترتیب ایران می تواند بدون برانگیخته کردن حساسیت مضاعف جامعه بین المللی، از قدرت هسته ای برخوردار باشد و در ضمن مطابق با فتوای رهبری حرکت کند که تولید سلاح هسته ای را حرام اعلام کرده اند.

اما در مورد ایران این حقیقت وجود دارد که حتی با دنبال کردن الگوی ژاپن نیز باید همچنان فشار تحریم ها را برای آینده ای قابل پیش بینی تحمل کند. حتی احتمال تقویت برخی تحریم ها نیز در این مدت وجود خواهد داشت. به بیان بهتر، غرب ایرانی که در آستانه تولید سلاح هسته ای قرار دارد را نیز نمی پذیرد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10