خرازی: 1+5 موضوع هسته‌ای ایران را از حالت امنیتی خارج کند

 سفیر پیشین ایران در فرانسه گفت: اگر آژانس و 1+5 که طرف گفت وگو با ایران هستند علاقه ای به حل و فصل منازعه و مناسبات شان با ایران دارند، تنها راهی که باقی می ماند این است که روند این پرونده از حالت امنیتی خارج و تبدیل به پرونده حقوقی - سیاسی بین المللی شود.

سید صادق خرازی در گفت وگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان ویژگی های کشورهای عضو 1+5 خاطرنشان کرد: 1+5 اعضای دائم شورای امنیت هستند که البته آلمان شرایط ویژه دارد و از ابتدا جزء سه کشور تروییکای اروپایی بود که با ایران به مذاکره می نشست. آلمان، فرانسه، و انگلستان سه کشوری بودند که در مقابل رفتار آمریکایی ها در عراق ابتکار عمل داشتند و نمی خواستند آن رفتار مجددا در برابر ایران صدق کند؛ که البته صدق نمی کرد. زیرا ایران ظرفیت های ژئوپولتیک و ژئواستراتژیکی و موقعیت سوق الجیشی دارد و از خاورمیانه تا جلگه هند و از آسیای مرکزی و میانه تا یمن، حوزه نفوذ گستره معنوی ایران است. او ادامه داد: نگرانی عمده این سه کشور در آن زمان در قالب امنیت بین الملل مطرح شده بود. به هر صورت آن زمان که سه کشور جلو آمدند دستور کار خاص دیگری با آن چه امروز اتفاق افتاد داشتند اما ایران با پدیده های دیگری هم روبه رو شد و با وجود مخالقت عده ای، پای سه کشور روسیه، چین و ایالات متحده هم به میان کشیده شد. اما در مقابل دیدگاه های دیگر هم مطرح بود و در نهایت این سه کشور تبدیل به 1+5 شدند که من همان موقع هم خصوصی و هم علنی تحلیل کردم این تحول ماهیت شکلی ندارد و ورود کشورهای به ظاهر دوست مثل چین و روسیه نه تنها به نفع ما نخواهد بود بلکه ایران وسیله چانه زنی روسیه و چین با غرب می شود و از موقعیت ایران نمدی برای خود می بافند و در نتیجه باعث کاهش قدرت بازدارندگی ایران خواهند شد.

وی افزود: پرسش این بود که آیا به نفع ما است که میزان طرف هایی که باید با آن ها گفت وگو شود بیش تر شود؟ آن زمان من جزء مخالفین گسترده تر شدن این سه کشور اروپایی بودم و معتقد بودم که این سه کشور به همراه آمریکا شاید بهتر بتوانند مسائل را حل و فصل کنند زیرا چین و روسیه رفتار متناقض و پارادوکسیکالی در قبال ایران دارند و مسلما آن ها نمی توانستند و نمی توانند تامین کننده منافع ملی ما باشند. از این جهت که چالش های خود را در دنیای بده بستانی که بین خودشان است می خواهند حل کنند و ایران را وجه المصالحه مناسبات خود با قدرت های غربی جهان کنند.

مشاور ارشد رییس جمهور پیشین ایران تصریح کرد: برداشت من این است که اگر گستره اعضا همان تعداد پیشین باقی می ماند و از کشورهای دیگر به صورت موردی استفاده می کردیم شاید عملاً بهتر بود.

او با اشاره به اظهارات احمد داوود اوغلو، وزیر خارجه ترکیه مبنی بر تغییر فرمول 1+5 به 3+5 با حضور ترکیه و عربستان اظهارکرد: وقتی می بینیم برخی کشورها مانند روسیه و چین که ظرفیت جهانی دارند و دارای موقعیت و ظرفیت جهانی در نظام سیاسی و اقتصاد بین الملل هستند و جزء قدرت های مهم جهانی و فعال در شورای امنیت هستند تازه بزعم من هنوز حضورشان قابل توجیه نیست، این که کشوری منطقه یی مانند ترکیه بخواهد وارد یک چنین مباحثی شود که هم ظرفیتش از ایران کم تر است و هم موقعیتش محدودتر است وبسیار مسائل شکننده داخلی دارد، قابل قبول نیست.

خرازی گفت: این که ترک ها از خلاء دیپلماسی فعال ایران برای خود میدان پیدا کرده اند و آن چنان گستاخ شده اند که می خواهند بزرگ تر از ظرفیت های خود حرف بزنند پذیرفتنی نیست. شان و اندازه ترکیه در سطح تنظیم مناسبات ایران یا پیوستن به 1+5 نخواهد بود.

خرازی اضافه کرد: ترک ها اگر بتوانند مسائل خود را با کردها، عراق و همسایگان شان حل کنند ما به همان رفتارشان راضی هستیم. ما نگران ثبات در وضع آینده ترکیه هستیم. البته برای ما ترکیه امن بسیار مهم است. برای این کشور در قلمرو جغرافیا و فعل وانفعالات آینده در خاورمیانه امروز هم حتی حرف وجود دارد. رفتار نسنجیده و شراب زده ترکیه در ماجرای لیبی و سوریه قابل دفاع که نیست بلکه نقطه تاریک ترکیه امروز برای رهبران مدعی اسلام خواهی شان است. البته رهبران ترکیه از هوش اولیه برخوردارند و می دانند که اتحادیه اروپایی، آمریکا و کشورهای منطقه دوران "نئو عثمانیسم" را برنمی تابند.

وی ادامه داد: این که وزیر خارجه ترکیه سخن از حضور عربستان در 1+5 هم کرده است و شکلات مجانی به عربستان سعودی تعارف می کنند صحیح نیست. عربستانی که نه ظرفیت منطقه یی و نه ظرفیت سیاسی دارد. کشوری که از خلاء سیاسی فعال ایران و موقعیت جهانی ایران سوءاستفاده می کند تا خود را عرضه کند، در حالی که اندازه آن ها در این حد نیست. آن ها نه موقعیت ژئوپولتیک دارند و نه موقعیت ژئواکونومیک که بتوانند وارد این موضوع شوند.

مشاور ارشد رییس جمهور پیشین کشورمان در ادامه با اشاره مذاکرات قزاقستان اضافه کرد: نباید به دنبال موقعیت برتر بود. احراز موقعیت برتر ما را در گرفتاری و مخصمه پاسخگویی می اندازد. ما باید به دنبال بازی برد-برد باشیم و شاخصه مهمی که در قلمرو کاری مان باید دنبال کنیم درک و فهم متقابل است که برخوردار از اعتماد به نفس و در عین حال مبتنی بر اعتمادسازی متقابل باشد.

وی با بیان این که اعتمادسازی بین دوطرف وجود ندارد اظهار کرد: 1+5 باید نگرانی های امنیتی و تکنولوژیک ایران را بشنوند و آن ها را تامین کنند. از نظر من نظرات دو طرف بسیار به هم نزدیک شده است.

سفیر پیشین ایران در فرانسه گفت: متاسفانه بر اثر فشاری که 1+5 بر ایران گذاشتند موضوع هسته یی ایران از موضوع فنی و بعد سیاسی و حقوقی تبدیل به موضوعی امنیتی برای دو طرف شده است. در حالی که این یک مساله ی حقوقی تکنولوژیک است. وقتی آن ها موضوع را امنیتی کردند از افکار امنیتی شان در دوره جنگ سرد بهره گرفتند تا جهان جدیدی را که در افکارشان جمع بندی کردند به ما دیکته کنند. این مساله از جانب ایران پذیرفته شده نیست.

وی تاکید کرد: ما منافع ملی و قدرت مشخصی داریم و در چارچوب آن باید بفهمیم کجا قرار گرفته ایم و کجا باید چگونه کار کنیم. در مقطعی تلاش شد پرونده هسته یی ایران از پرونده امنیتی تبدیل به پرونده حقوقی - سیاسی شود، اما متاسفانه این مساله دوباره تبدیل به پرونده امنیتی شده است. اگر آژانس و 1+5 که طرف گفت وگو با ایران هستند علاقه ای به حل و فصل منازعه و مناسبات شان با ایران دارند یک راه بیش تر در مقابل چشم شان باقی نمی ماند. تنها راهی که باقی می ماند این است که روند این پرونده از حالت امنیتی خارج و تبدیل به پرونده حقوقی- سیاسی بین المللی شود و براساس آن مرحله به مرحله با توجه به زمان بندی اجرایی جلو بروند؛ در غیر این صورت به جمع بندی نخواهند رسید.

وی در عین حال گفت: اروپا، آمریکا و روسیه می خواهند تکنولوژی ایرانی را منهدم کنند، آن ها نمی خواهند تکنولوژی ایرانی وجود داشته باشد و نگاه شان انتزاعی است. به دنبال محدودسازی و سیاست انزوای ایران هستند اما این ما هستیم که باید ببینیم چه مانورهایی باید بدهیم. تاکتیک، اهداف و استراتژی مان در چه مواردی نقص داشته است و چطور بتوانیم از ابزارها ی مان استفاده کنیم.

خرازی با بیان این که مقاومتی که ایرانی ها در شرایط کنونی انجام می دهند حرکتی ستودنی است و مردم پشتیبانی و مقاومت خوبی از خود نشان دادند گفت: موسسه افکار سنجی گالوپ نظرسنجی در ایران انجام داده است و در بررسی اقبال مردم از تکنولوژی هسته یی جمع کثیری از مردم ایران گفته اند ما تکنولوژی هسته یی را می خواهیم.

او تاکید کرد: هنر ما این است که تکنولوژی هسته یی مان را مبتنی بر یکسری عقلانیت های سیاسی طراحی کنیم و جوانب مختلف حرکت مان را بسنجیم. دیپلماسی پیرامونی در ماجرای گفت وگوی هسته یی ایران چندان قوی نیست. ایران باید با تک تک کشورها صحبت کند و از آن ها استفاده کند. جهان پیچیدگی های خاص خود را دارد. مانند شرکت سهامی است که ما هم در آن سهم داریم. اگر می خواهیم سهم بیش تری داشته باشیم ناچاریم فعالیت بیش تری داشته باشیم و سهم بیش تری بخریم. باید در این بازی بین المللی کلوپ تشکیل داد. همان کاری که دیگران انجام می دهند اما ما از آن غافلیم. آمریکای لاتین، اعراب و برخی از کلوپ های منطقه یی و آسیای جنوب شرقی از مواردی هستند که می توانیم با آن ها کار کنیم.

سفیر پیشین ایران در فرانسه اضافه کرد: هدف غرب این است که با تحریم ها بتوانند ایران را از پا درآوردند و متاسفانه برخی از مسوولان هم در گفته های شان به قدری ناشیانه سخن می گویند که به آن ها آدرس می دهند. این شایسته مردم نیست.

وی ادامه داد: متاسفانه تحریم تنبیه حاکمیت محسوب نمی شود. سیاست تحریم در واقع تنبیه یک ملت است و این تنبیه ناجوانمردانه ترین رفتاری است که غرب در قبال ایران به کار می برد و این اتفاقی که در قالب و فشار تحریم رخ می دهد ملت ایران را مصمم تر می کند. تحریم آهنگ عزم جزم مردم و حاکمیت ایران را قوی تر می کند. برخی اظهارنظرهایی می کند که چندان اهمیتی ندارد. آن چه که امروز برای ما مهم است این است که بتوانیم در چرخه اصولی امور خود را به گونه ای پیش ببریم که بتواند گره از کار فرو بسته مردم ایران در دوران جدید باز کند.

این دیپلمات پیشین ایران با اشاره به بیانات اخیر مقام معظم رهبری در مورد مذاکره با آمریکا یادآور شد: باید توجه داشت هر بار که بخواهند تحریمی را انجام دهند سخن از مذاکره می کنند و سپس تحریم ها را اعمال می کند. تحریم که یک نظام سیاسی را از پا نمی اندازد. آن ها مردم ایران را در برابر عزم و اراده ای که دارند تنبیه می کنند. این مساله مردم ایران را بیش تر مصمم می کند.

خرازی با اشاره به اظهارات برخی گروه های سیاسی از مذاکره با آمریکا افزود: بخشی از عناصر بازی سیاست داخلی، رفتارها و هنجارهای خارجی است. اما حرف آخری در سیاست خارجی هست که سیستم سیاسی آن را مطرح می کند. در ایران هم حرف آخر را رهبری می زند. اتفاقا تفسیر واقع بینانه و منطقی از سخنان رهبری در مقوله آمریکا یکی از نکات بسیار مهم استراتژیک رسانه های کشور باید باشد که در آن جایگاه بتوانند تفسیر کنند.

وی توضیح داد: رهبری از موضع یک مرشد عام و از جایگاه ویژه ای چارچوب ها را درباره رابطه مذاکره با آمریکا بیان کرده اند و در حال حاضر توپ در زمین آمریکایی هاست و آن ها باید تصمیم بگیرند که چگونه می توانند مناسبات خود را با ایران مجددا تنظیم کنند. این آمریکایی ها بودند که رابطه را قطع کردند و خودشان نیز باید برای برقراری دوباره ارتباط اقدام کنند.

مشاور ارشد رییس جمهور پیشین کشورمان با اشاره به اظهارات اخیر باراک اوباما درباره در دستور کار قرار دادن راه حل دیپلماتیک گفت: به نظر می رسد در شرایطی که آن ها ایران را تهدید، تحریم و ارعاب کرده اند، ترور را در دستور کار قرار داده اند، تمام هنجارهای جهانی خود را با استانداردهایی که داشته اند انجام داده اند، جنگ سرد جدی در قبال ایران به کار گرفته اند و بخش عمده ای از ظرفیت های ملی ایران را هدف قرار داده اند، مردم ایران در موضوع هسته یی تاکنون، متین مقاومت کرده است.

خرازی اضافه کرد: کاری به مواضع فردی برخی افراد نداریم که می توانست بسیار بهتر باشد اما این اتفاق نیفتاد. آمریکایی ها به طور کلی یکی از پراگماتیست ترین ملت های غربی هستند. شاکله ذهن آمریکایی عمل گرا بودن و عمل گرا فکر کردن است. پراگماتیسم در جغرافیای فکر اجرایی آمریکا یی در زندگی فردی و جمعی شان یک واقعیت است. با ایران تجربه کرده اند به جوابی نرسیدند و امروز به این نتیجه رسیدند که راه حل این مساله مذاکره است. آن ها مذاکره را در دستور کار قرار داده اند. زمانی با آمریکایی ها بحث داشتیم که آن ها وظیفه دارند دارایی های ما را آزاد کنند، بهره آن ها را مشخص کنند و از ماجرای کودتا علیه دولت قانونی مرحوم دکتر مصدق عذرخواهی کنند و از رفتارهای استعماری خود تبری بجویند و پول های ایران را آزاد کنند. امروز به جایی رسیده است که آقایان در قبال مثلا حمله نکردن بحث مذاکره را مطرح می کنند. این ها افول بسیاری است.

وی تاکید کرد: باید بازنگری اساسی در نوع رفتار و مذاکره با آمریکا در سطح ملی انجام شود. آمریکایی ها می دانند بدون ایران مدیریت امنیتی منطقه محال است. بدون ایران ثبات در افغانستان و عراق غیرممکن است. بدون ایران هزینه انتقال تکنولوژی و انرژی کم نیست. ایران در حوزه های مختلف تکنولوژی حرف برای گفتن دارد. نمی خواهم راجع به مدیریت منابع صحبت کنم که محل اختلاف باشد بلکه باید به ظرفیت های مناسب پرداخت. امروز توپ در زمین آن هاست. اگر می خواهند باید از خود ابتکار عمل نشان دهند.

رییس موسسه دیپلماسی ایرانی اظهار کرد: باید دید چگونه می شود ابتکار عمل را در دست گرفت. باید به آمریکا و غرب کمک کرد که در نوع ذات ابتکار عملی که می خواهند در قبال ایران استفاده کنند برخوردار از واقعیتی باشد که بتوان آن را اجرا کرد. ما به دنبال تشویق نیستیم بلکه به دنبال واقع بینانه ترین رفتارهای خاص خود باید باشیم. اگر چنین شود می توان موفقیت به دست آورد و گره از کار فرو بسته دو کشور باز کرد؛ در غیر این صورت مساله بسیار پیچیده تر خواهد شد. از یک سو سخن از تحریم مطرح می شود و از طرف دیگر تهدید جغرافیای عرضی و مرزی ایران را مطرح می کنند و در موردی نیز دم از مذاکره می زنند. این ها ابزارهایی است که از آن بهره برداری درستی نمی شود.

او درباره انتخاب قزاقستان به عنوان محلی برای انجام مذاکرات بین ایران و 1+5 گفت: قزاقستان کشور مهم آسیای مرکزی و دارای منابع مهمی است. قزاق ها پیش از این نیز علاقه داشتند در این باره وارد شوند. در ملاقات خصوصی که در اواخر دولت دوم آقای خاتمی انجام شود، رییس جمهور قزاقستان اعلام کرد که آماده اند ابتکار عمل داشته باشند و از طریق بانک مواد هسته یی و غنی سازی اورانیوم در قزاقستان به ایران کمک کنند. در آن مقطع ما چندان امید نداشتیم که طرح آن ها به نتیجه برسد اما امروز باید شرایط جدید را بررسی کرد.