روند مذاکرات 1+5 در قزاقستان

داوود هرمیداس باوند

آرمان:  روند مذاکرات هسته ای ایران در مقطع خاصی است. از یک طرف موضع آژانس و همچنین 1+5 تغییرات ملموسی نداشته است کما آنکه گزارش آمانو دبیرکل آژانس نشانی از تغییرات خاصی نداشت، از سوی دیگر، مقامات ایران معتقدند موضع همیشگی خودشان بهترین موضع است بنابراین شرایط موجود نشان دهنده این مساله است که نمی توان انتظار اتفاق خاص و ویژه ای از مذاکرات ایران و 1+5 در قزاقستان داشت. البته برخی تحلیلگران معتقدند برگزاری مذاکرات در کشوری مانند قزاقستان با توجه به پیوندهای مشترکی که با روسیه و حتی ایران دارد، می تواند در روند مذاکرات به سود ما باشد در حالی که هم روسیه و هم اتحادیه اروپا مشترکاً اعتقاد دارند ایران باید موضعی نرم تر اتخاذ کند. کما آنکه همین نگاه را به کشورهای عضو مذاکره هم دارند. مذاکرات 1+5، بسته به پیشنهادهای مطرح شده می تواند تحلیل شود و باید منتظر ماند و دید چه پیشنهادهای جدیدی در این دور از مذاکرات مبادله خواهد شد که البته از نظر ایران پیشنهادات جدید نمی توانند آنچنان راهگشا باشند. این نکته ناگفته نماند که هرگونه پیشنهاد احتمالی فارغ از بحث تحریم های اعمال شده از سوی غرب باید بررسی شود چراکه تحریم هایی که از سوی آمریکا اعمال می شود همچنان پایدار است. بنابراین در شرایطی که فضا تا حدی پیچیده است، تصور ارائه نظراتی که بتواند فضای لازم را برای تفاهم و توافق ایجاد کند، کمی بعید به نظر می رسد اما حقیقت آن است که نمی توان پیش بینی قطعی از مذاکرات داشت. آنچه از صحبت های مقامات ایران مشخص است، این است که موضع ایران در این شرایط بر ادامه روند غنی سازی استوار است و بر اساس همین موضع است که خبر نصب سانتریفیوژهای جدید از سازمان انرژی اتمی اعلام می شود. آنچه مسلم است اینکه این احتمال وجود دارد در مذاکرات 1+5 پیشنهاد جدیدی از سوی اتحادیه اروپا مطرح شود اما یقینا چنین پیشنهاداتی خیلی نمی تواند روی ایران تاثیر بگذارد چراکه تصمیم گیران هسته ای در ایران معتقدند که صرف دادن پیشنهاد کافی نیست و اگر بناست اتفاقی جدید روی بدهد، باید به موازات آن تحریم ها نیز رفع شود. در مقابل این نگاه، غرب هم معتقد است ایران باید تغییراتی در روند مذاکرات داشته باشد اما آنچه در عمل اتفاق می افتد این است که همان مسائل گذشته دوباره تکرار می شود؛ مسائلی همچون مدیریت جهانی و غیرهسته ای کردن خاورمیانه و مبارزه با تروریسم و ... از جمله سخنانی هستند که همواره تکرار می شود و در سخنرانی اخیر دولت نیز به آن اشاره شد. سخنان مقامات سازمان انرژی اتمی پیش از برگزاری نشست 1+5 در قزاقستان نشان دهنده آن است که جمهوری اسلامی ایران در ارزیابی های خود از شرایط بین المللی به این نتیجه رسیده که احتمال واکنش نگران کننده ای از سوی غرب - منهای تحریم ها که روند خاص خود را دارد- وجود ندارد. از طرف دیگر این احتمال وجود دارد که مقامات ایران گمان می کنند اگر شیوه قوی در شرایط موجود از خود نشان دهند و اقتدار لازم را در ادامه مذاکرات داشته باشند، در شرایط مناسب تری قرار خواهند گرفت بنابراین این تصمیم گرفته شده است که اگر بناست بحث مذاکرات را ادامه بدهند، اقتدار بیشتری وجود داشته باشد و با آن شرایط در مذاکرات حضور یابند اما در نهایت آن چیزی که مشخص است، این است که احتمال ضعیفی برای پیشامد هرگونه اتفاق خاصی در روند مذاکرات وجود دارد و نمی توان انتظار ویژه ای داشت.

* تحلیلگر مسائل بین الملل