بیراهه ای که بان کی مون انتخاب کرد

دیپلماسی ایرانی: جمهوری اسلامی ایران در بیش از سه دهه ای که از عمر آن می گذرد همواره سیاست مشخصی در قبال سازمان ملل را سرمشق خود قرار داده  و به ویژه پس از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران رویکرد همکاری جویانه با نهادهای بین المللی از جمله سازمان ملل متحد وجود داشته و سعی کرده با اتخاذ مواضع صحیح و بر اساس اصول پذیرفته شده در چارچوب سیاست خارجی ایران این رویکردها را دنبال کند و رابطه خوبی با نهادها وسازمان های بین المللی داشته باشد. طبیعتا با توجه به موقعیت و جایگاهی که سازمان ملل در میان دیگر سازمان های بین المللی دارد و به عنوان یک نهاد کانونی تلقی می شود، مسئولین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران سعی کرده اند تا رابطه مطلوب و حسنه ای را با این سازمان داشته باشند و سفیر و نمایندگان ایران در سازمان ملل نیز در موارد خاص و لازم با اتخاذ رویکردهای عاقلانه سعی کردند این رابطه همچنان در سطح مطلوب باقی بماند و از منظر ایران رویکردی که وجود دارد، رویکرد تعاملی و همکاری جویانه بوده و هست. اما باید پذیرفت کسی که در تنگنایی قرار می گیرد دیگران نیز سعی می کنند تا فشارهای بیشتری وارد کرده و به آن سنگ پرتاب کنند. در مورد ایران نیز پس از اعمال تحریم ها و تصویب قطعنامه های پیاپی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد، قدرت های بزرگ و همراهان آنها سعی کردند  ایران را در تنگنا قرار دهند و همانطور که مسئولین امریکایی بارها اعلام کرده اند قصد اعمال چنین تحریم هایی فلج کردن ساختار سیاسی ایران بوده و هست. این مساله بدون شک از گفته های مقامات امریکا و دیگر کشورهای دست اندر کار در اعمال فشار علیه ایران است.

در این راستا طبیعتا باید دید چرا در این چارچوب مواضع سازمان ملل و دبیر کل سازمان ملل متحد منصفانه و بی طرفانه نیست. قدرت های بزرگ بر اساس یک سری مواضع و رویکردها سعی کردند این فشارها را در قالب اعمال تحریم ها بر ایران وارد کنند، اما دبیرکل سازمان ملل و دیگر مقامات این سازمان تحت هیچ شرایطی نباید از جاده انصاف خارج شوند و مواضعی جانبدارانه به نفع این یا آن داشته باشند. ایران نیز عضو موسس سازمان ملل است و همکاری های همه جانبه را پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و پس از پیروزی انقلاب و به ویژه پس از پایان جنگ تحمیلی عراق باسازمان ملل داشته و سعی بر آن داشته تا این رابطه همچنان محفوظ باقی بماند. این نکته را نیز باید اضافه کرد که متاسفانه دبیرکل کنونی سازمان ملل بان کی مون نه تنها درباره ایران بلکه در مورد برخی دیگر از کشورها که به نوعی قدرت های بزرگ سعی کردند مواضعی جانبدارانه و مبتنی بر فشار نسبت به کشور یا مقامی وارد کنند، بان کی مون نیز به صراحت همراهی خود را با این قدرت های بزرگ اعلام کرده است. پر واضح است در مواردی بان کی مون بی طرفی را رعایت نکرده، درحالیکه بان کی مون باید بپذیرد که دبیرکل سازمان ملل متحدی است که 193 عضو دارد و موظف است در چارچوب اصول پذیرفته شده در منشور سازمان ملل متحد همیشه حق را بیان کند و از جاده انصاف خارج نشود. طبیعتا در این مسیر چنین سوالی قابل طرح است که بان کی مون که با این شدت ایران را مورد مواخذه قرار می دهد و ضرب الاجل تعیین می کند که اگر ایران شرایط را نپذیرد چه خواهد شد، آیا دبیرکل تا کنون نسبت به رژیم صهیونیستی چنین مواضعی را اتحاذ کرده است،  علیرغم آنکه  همه جهانیان واقفند و به این مساله صراحتا اعتراف کرده اند که اسرائیل دارای کلاهک های هسته ای است و این رژیم نه عضویت در آژانس را پذیرفته و نه قرارداد NPT را امضاء کرده و نه به بازرسان آژانس اجازه بازدید از سایت های هسته ای خود را داده است و همیشه از جانب این رژیم تهدید هایی را به دیگر کشورها از جمله نسبت به جمهوری اسلامی ایران مطرح شده است. آیا بان کی مون به عنوان دبیرکل به همان نسبت که علیه ایران سخن می گوید در حالیکه مقامات آژانس هیچگاه به صراحت اعلام نکرده اند که ایران از مسیر اصلی خود در فرایند فعالیت های صلح آمیز منحرف شده، نباید رژیم صهیونیستی که به آشکارا اعلام شده که دارای کلاهک های هسته ای است، مورد مواخذه قرار دهد.

زمانی که این مسائل در کنار هم قرار گیرد نشان می دهد که متاسفانه بان کی مون جایگاه خود را به درستی درک نمی کند و به آنچه که بر عهده اوست عمل نمی کند. بنابراین به نظر می رسد که در خارج از چارچوب پذیرفته شده منشور سازمان ملل عمل می کند. مواضع اخیری که نسبت به ایران نیز مطرح کرده، باز هم نشان دهنده به نوعی تبعیت او از قدرت های بزرگ است. در حالیکه مواضع جمهوری اسلامی ایران گویای این است که در رویکردهای آن نسبت به سازمان ملل تغییری حاصل نشده است و همچنان همکاری های همه جانبه ای را با سازمان ملل دارد.

ایران عضو ان پی تی است نه امضا کننده پروتکل الحاقی

پنج قطعنامه ای که علیه ایران تصویب شده بر اساس فصل هفتم منشور سازمان ملل و در قالب مشخصا ماده 39 و 41 منشور بوده است. تشخیص شورای امنیت این بوده که ایران خواسته های اعضای شورا را تمکین نکرده و خواسته شورا این بوده که ایران فعالیت های غنی سازی را متوقف کند و در غیر اینصورت ایران مورد تحریم قرار می گیرد. در نتیجه این قطعنامه ها در این روند و چارچوب بوده است. در حالیکه ایران در چارچوب اساسنامه آژانس که همراهی ها و همکاری های لازم با آژانس را داشته و اجازه داده تا بازرسان آژانس بررسی های خود را انجام دهند و آنها نیز اعلام نکردند که ایران در مسیر فعالیت های صلح آمیز دچار انحراف شده است. اما نظر بازرسان آژانس و مقامات این بوده که ایران آنطور که ما می خواهیم همکاری های لازم را به عمل نیاورده است. به عنوان مثال بازرسی از پایگاه نظامی پارچین که نه ایران الزامی دارد و نه در چارچوب NPT چنین الزام و اجباری برای دولت های عضو پیش بینی شده، چراکه آن منطقه نظامی است و ایران نمی تواند آن را به روی بازرسان باز کند، به ویژه آنکه ایران هنوز عضو پروتکل الحاقی نیست که به بازرسان اجازه دهد تا سرزده هر زمانی به بازرسی بپردازند. گرچه به اذعان مقامات جمهوری اسلامی ایران و به ویژه نماینده ایران در آژانس همکاری ها ورای مقررات NPT با بازرسان آژانس شده و حتی در مواردی این اجازه داده شده تا آنها به شکل سرزده از مراکزی که خارج از چارچوب ضوابط پیش بینی شده است، بازدید به عمل آورند.

ایران در چاچوب اساسنامه آژانس و در قالب مقررات NPT حق مسلم و بدیهی خود می داند که به غنی سازی اورانیوم بپردازد و در حقیقت حق پذیرفته شده کشورهای عضو است که تا جایی که در مسیر دست یابی به سلاح اتمی قدم برندارند و یا قصد آنها این نباشد، آزاد هستند تا به غنی سازی مبادرت کنند. چرا که فراوده های اورانیوم می تواند در زمینه های مختلف پزشکی، برق و کشاورزی مورداستفاده قرار گیرد و ایران نیز مدعی است آنچه که شورای امنیت خواسته تا فعالیت های غنی سازی را متوقف کند، خواسته غیرقانونی و غیرمنطقی است و تمامی چالش ها نیز بر سر همین مساله است. در مقابل مقامات شورای امنیت گفته اند که نگران این هستند که ایران در آینده از مسیر اصلی خود عدول کند و تلاش برای دست یابی به سلاح هسته ای قدم بردارد. ایران نیز به شکل رسمی بارها اعلام کرده است که ایران نه قصدی برای رسیدن به این هدف دارد و نه فعالیت های هسته ای در این مسیر بوده است.

نمایندگان کشورهای عضو 1+5  نیز در اجلاس ها و نشست ها به جمعبندی مشخصی نرسیدند، بلکه اهداف قدرت سران کشورهای ذی ربط  را دنبال می کنند. ایران نیز در برخی زمینه ها همراهی هایی داشته اما دیگر برخی خواسته ها را فراتر از آن می بیند که اگر به آنها جواب مثبت دهد، ممکن است خواسته های نامشروع دیگری را مطرح می کنند که این مساله را در  جریان متوقف ساختن فعالیت های غنی سازی در سال های پایانی دوره ریاست جمهوری آقای خاتمی شاهد بودیم و آنها نشان دادند که قابل اعتماد نیستند. چنانچه که ایران و  کشورهای گروه سه اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه متعهد شدند که توقف غنی سازی موقتی است و نه دائمی. در حالیکه زمانی که ایران قرار بود که پلمپ های غنی سازی را بگشاید فشارهای زیادی آوردند و از آن به بعد بود که پرونده ایران به شورای امنیت رفت. در حالیکه توافق اولیه بر توقف غنی سازی موقتی بود، برای اینکه آنها حسن نیت خود را نشان دهند و زمانی که حسن نیتی نشان داده نشد، ایران به گشودن پلمپ ها اقدام کرد و فشار تحریم ها در این راستا اعمال شد. بنابراین تا زمانی که اعتمادسازی صورت نگیرد و ایران اعتماد لازم را از منظر آنها دریافت نکند متاسفانه این فرایند همچنان ادامه خواهد داشت.

از غنی سازی 5 درصد تا تعطیلی سایت فردو

ایران برای اینکه حسن نیت خود را نشان دهد اعلام کرده که ما حاضریم تا حسن نیت خود را نشان دهیم، چرا که نیازی وجود ندارد تا اورانیوم را تا حد 20 درصدغنی سازی کنیم، برای ما 3.5 تا 5 درصد کفایت می کند، گرچه برای سوخت مرکز تحقیقاتی امیرآباد سوخت 20 درصد نیاز است. اما در نهایت ایران اعلام کرد به شرط آنکه قدرت های بزرگ بپذیرند که نیازهای ما را برآورده کنند، برای ما در همین اندازه کفایت می کند و همراهی لازم را خواهیم داشت. در مقابل این قدرت ها نیز باید حسن نیت خود را نشان دهند و این تحریم های غیرعادلانه ای که بر این تحمیل شده را حذف کنند. اما متاسفانه پاسخ مثبتی داده نشده و اصرار دارند بر اینکه ایران سایت فردو را تعطیل کرده و غنی سازی را تا حد محدودی دنبال کند و خواسته های دیگری که غیرمنطقی و غیرمعمول است را اجرایی کند. /14