احتمال پرهیز سعید جلیلی از توافق هسته ای

دیپلماسی ایرانی: ایران و گروه 1+5 ، سرانجام پس از وقفه ای 8 ماهه بر سر زمان و مکان مذاکره که خود به موضوعی برای مذاکره تبدیل شده بود، توافق کردند. نشست ایران با 5 عضو دایم شورای امنیت(آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه ) و آلمان، این بار نه در استانبول یا مسکو و حتی بغدادکه هر یک به نوعی رابطه نزدیکی با ایران دارند، بلکه در قزاقستان برگزار می شود. کشوری کوچک ، باقی مانده از جماهیر شوروی سابق که بر خلاف آذربایجان کمتر در مباحث سیاست خارجی جمهوری اسلامی به آن پرداخته شده است. قزاقستان به هیچ وجه از وزن سیاسی روسیه و ترکیه در عصه جهانی و منطقه ای برخوردار نیست و می رود تا با میزبانی مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5، جایگاهی در عصه بین المللی برای خود پیدا کند. به هر ترتیب پس از 3 ماه چانه زنی بر سر زمان و مکان که در تاریخ یک دهه ای مذاکرات هسته ای با ایران بی سابقه بوده، صدور بیانیه سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران، مشخص کرد، مذاکرات در زمان 8 اسفند(26 فوریه) و مکان قزاقستان، برگزار خواهد شد.

روزنامه لس آنجلس تایمز ضمن انتشار این خبر می نویسد، این یکی از آخرین تلاش هایی است که به منظور پرهیز از گزینه نظامی علیه ایران، انجام می شود. یک مقام عالی رتبه آمریکایی در این زمینه اظهار داشت: توافق بر سر زمان و مکان مذاکره مثبت است اما باید دید که اوضاع چگونه پیش می رود و آیا طرفین برای تعامل جدی آمادگی دارند، یا خیر.

این در حالی است که شماری از دیپلمات های غربی در خصوص چشم انداز گفت و گو ها ابراز تردید کرده و بر این باورند با توجه به رفتار تهران، به نظر نمی رسد جمهوری اسلامی بخواهد در جهت محدود کردن برنامه های هسته ای و عمل به درخواست های آژانس بین المللی انرژی اتمی حرکت کند. یکی از مقامات نزدیک به روند گفت و گو ها ، ابراز امیدواری می کند که ایرانیان در مودر عزم جدی غرب دچار سوء قضاوت نشوند. با این حال وی چندان خوش بین نیست و به تحریم هایی اشاره می کند که از امروز( چهارشنبه) از سوی آمریکا علیه ایران به اجرا درآمده که گامی دیگر در جهت تحریم تجاری کلی جمهوری اسلامی به شمار می رود.

پیش از این نیز برخی دیپلمات ها با اشاره به تحریم های نفتی که از اواسط تابستان علیه ایران اعمال شده و تحریم های 18 بهمن ماه که از سوی آمریکا به اجرا درمی آید، شرایط را بسیار وخیم تر از اوایل سال جاری توصیف کرده و شانس توافق را بسیار اندک پیش بینی کردند.

این در حالی است که با توجه به انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن، در صورتی که دو طرف ظرف چند هفته آینده پیشرفتی در مذاکرات نداشته باشند، روند گفت و گو ها با تعلیقی طولانی مواجه خواهد شد. چرا که آغاز فصل انتخابات در ایران و تعطیلات سال نو، عملا امکان گفت و گو در فاصله زمانی اواسط مارس تا جولای را از بین می برد.

از سوی دیگر در روزهای اخیر با وجود ابراز تمایل دوباره آمریکا برای مذاکره با ایران، برخی مقامات در تهران انگیزه غرب برای مذاکره را زیر سئوال برده اند ، نشانه ای مبنی بر اینکه احتمالا تهران در موقعیت لازم برای توافق قرار ندارد. در این بین شماری از کارشناسان بر این باورند نه تهران و نه غرب پیشنهاد جدیدی برای روی میز گذاشتن ندارند و این خود می تواند عاملی برای شکست مذاکرات باشد. اظهارت ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه انگلیس پس از نهایی شدن زمان و مکان مذاکره نیز مهر تاییدی بر این نظریه کارشناسان است. هیگ گفته است که گروه 1+5 در مذاکرات قزاقستان نسخه ای معتبر و به روز شده از بسته پیشنهادی در دور قبلی مذاکرات را به ایران ارائه خواهد کرد. بسته ای که هیچ نکته جذابی برای ایران نداشت و از همین رو مذاکرات شکست خورد.

کلیف کاپچان، تحلیلگر موسسه مشاوره ای اوراسیا می گوید، این بسته پیشنهادی به روز شده به طور حتم شامل تعلیق غنی سازی اورانیوم و انتقال ذخایر اورانیوم غنی شده به خارج از ایران است. همچنین گروه 1+5 ، درخواست تعطیلی فوردو را نیز بار دیگر مطرح می کند. سایت غنی سازی زیرزمینی در نزدیکی قم که اخیرا سانتریفوژهای بیشتری در آن نصب شده است. در مقابل تهران نیز به سهم خود خواستار تعدیل تحریم ها است. ایران می خواهد حتی در صورت توافقی جزئی نیز تحریم ها لغو شوند و این درخواستی است که به طور حتم غرب با آن مخالفت خواهد کرد.

ری تیکه، کارشناس امور ایران در شورای روابط خارجی آمریکا بر این باور است که یکی دیگر از موانع پیش رو، شخص سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران است. بنا بر ادعای وی، جلیلی ممکن است با توافق مخالفت کند، چرا که نمی خواهد با توجه به گزارش هایی که در خصوص تمایل وی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری مخابره می شود، مورد انتقاد رقبایش قرار گیرد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10