کشف دلیل تعلل تهران در مذاکرات هسته ای

دیپلماسی ایرانی: ایران در دور جدید مذاکرات هسته ای به دنبال دستور کاری است که در آن به طور مشخص تعدیل تحریم ها و حق غنی سازی اورانیوم در نظر گرفته شده باشد.

باربارا اسلاوین در المانیتور به نقل از یک منبع ایرانی نوشت، عدم توافق بر سر این موضوعات است که روند از سرگیری مذاکرات هسته ای که انتظار می رفت در ماه جاری باشد را کند کرده است.

پیروزی مجدد باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، نوعی خوش بینی در بین تحلیلگران و مقامات در خصوص از سر گیری مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) با اتعطاف پذیری بیشتر به منظور حل مجادله هسته ای جمهوری اسلامی ایجاد کرد. اما به نظر می رسد همان موضوعاتی که سه دور مذاکره اوایل سال جاری در استانبول، بغداد و مسکو را به شکست کشاند، بار دیگر در روند پیشرفت گفت و گو ها مشکلاتی پدید آورده و حتی بازگشت مذاکره کنندگان به میز مذاکره را نیز دشوار کرده است. یک دیپلمات غربی روز جمعه در گفت و گو با المانیتور خاطرنشان کرد که تلاش ها برای ساماندهی نشستی در اواخر ماه جاری میلادی در جریان است اما هنوز هیچ تاریخ یا مکانی مشخص نشده است.

منابع ایرانی نیز می گویند، تهران خواستار به رسمیت شناخته شدن حقوق خود طبق پیمان منع اشاعه هسته ای است و می خواهد این حقوق در چارچوب یک دستور کار مطرح شوند. به این ترتیب هیچ محدودیتی برای برنامه های غنی سازی ایران وجود نخواهد داشت. از سوی دیگر درخواست بعدی تهران کاهش تحریم های شورای امنیت سازمان ملل و نه آمریکا و اروپا است. به گفته این مقام ایرانی در صورتی که این دو موضوع در دستور کار مذاکره کنندگان هسته ای با ایران لحاظ شود، ایران برای مذاکره در خصوص یک توافق کلی شامل موضوعاتی که آژانس بین المللی انرژی اتمی و گروه 1+5 به دنبال آن است، آماده خواهد بود.

در حالی که پیمان منع اشاعه هسته ای به امضاء کنندگان خود این تضمین را می دهد که از حق بهره مندی از تکنولوژی صلح آمیز هسته ای برخوردارند، شورای امنیت سازمان ملل از ایران می خواهد عملیات غنی سازی اورانیوم را متوقف کند. از سوی دیگر آژانس  های جاسوسی آمریکا ادعا می کنند ایران از اواخر دهه 1990 میلادی تا دست کم سال 2003 برنامه ای سازماندهی شده برای دستیابی به توانایی تولید سلاح هسته ای را دنبال   می کرده و این نگرانی وجود دارد که بار دیگر بخشی از این برنامه ها در ایران از سرگرفته شده باشد.

یک مقام دولت اوباما نیز در خصوص دلیل تاخیر در از سرگیری مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 ، می گوید، ما به طور فعالانه برای تعیین زمان و مکان مذاکره تلاش می کنیم.گروه 1+5 متحد است و برای مذاکره آمادگی دارد. ما امیدواریم به زودی در خصوص چگونگی ادامه مذاکره با ایران به توافق برسیم و بتوانیم پیشرفت خوبی در جهت تعدیل نگرانی های بین المللی بر سربرنامه های هسته ای ایران و دستیابی به یک راهکار دیپلماتیک ، داشته باشیم.

یک مقام اروپایی نیز در این زمینه اظهار داشت، تمام آن چیزی که می توانم بگویم این است که ما در انتظار پاسخ به پیشنهادمان در خصوص زمان و مکان مذاکره هستیم.

این در حالی است که این امکان وجود دارد تهران در روند پیش مذاکره برای مذاکره وارد شود تا به برخی اهرم های فیزیکی در گفت و گو ها دست یابد. مقامات ایرانی همچنین ممکن است در خصوص خردمندی از سرگیری مذاکره با گروه 1+5 با توجه به خودداری این گروه از شیرین کردن مشوق های پیشنهادی به ایران، دچار اختلاف نظر باشند. با این وجود مقامات آمریکایی به ایران اعلام کرده اند که برای مذاکره دوجانبه آمادگی دارند، اما تهران هنوز به این پیشنهاد پاسخ نداده است.

این احتمال نیز وجود دارد که ایران به دنبال نتیجه مذاکرات با آژانس بین المللی انرژی اتمی باشد که روز چهارشنبه در تهران برگزار می شود. به طور کلی پیشرفت در این زمینه می تواند با پیشرفت کلی در مذاکرات هسته ای همراه باشد.

یک احتمال دیگر نیز این است که ایران برای تایید شدن کابینه جدید اوباما منتظر باشد. به این امید که جان کری، نامزد پیشنهادی اوباما برای وزارت امور خارجه و چاک هگل، وزیر دفاع پیشنهادی رویکرد مصالحه جویانه تری در مقایسه با همتایان اسبق خود داشته باشند. با این وجود این گزینه غیر محتمل به نظر می رسد، چرا که سیاست ایران را کاخ سفید و نه وزارت امور خارجه یا پنتاگون تعیین می کند و اوباما نیز در بازداشتن تهران از دستیابی به سلاح هسته ای عزم راسخی دارد.

اما هرچه این بن بست طولانی تر شود، پیامد های بیشتری برای اقتصاد ایران وجود خواهد داشت و فشار آمریکا و متحدانش برای اعمال تحریم ها به منظور ترغیب تهران به مصالحه، افزایش می یابد. از سوی دیگر، ادامه بن بست به ایران نیز امکان می دهد ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص 20 درصد را افزایش دهد.

مقامات آمریکایی هشدار می دهند که پنجره دیپلماسی با ایران رو به بسته شدن است و این در حالی است که ایران انتخابات ریاست جمهوری را پیش رو دارد و پیش از آن تعطیلات سال نو ، سیاست و دیپلماسی با تهران را به اغما می برد.

برخی کارشناسان بر این باورند که ایران گمان می کند حتی برای بازگشتن پای میز مذاکره نیز باید چیزی برای نشان دادن داشته باشد. به گفته آنها، این امکان وجود دارد که با زبانی با ایران سخن گفته شود که به معنای یک توافق واقعی نباشد اما بتواند به تهران یک اهرم ارائه کند تا از آن در برابر مخالفان مذاکره استفاده کند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10